Ασύμβατοι ανθρωπότυποι

Πέτρος Παπασαραντόπουλος 08 Σεπ 2021

Η έρευνα για την πανδημία της Κάπα Research που δημοσιεύτηκε στο «Βήμα» (29 Αυγούστου 2021) είναι ιδιαίτερα διαφωτιστική για τις αντιλήψεις που χαρακτηρίζουν την ελληνική κοινωνία στο θέμα του εμβολιασμού.
Οι απαντήσεις ανάμεσα σε όσους δηλώνουν ότι έχουν εμβολιαστεί (64%) και σε όσους δεν έχουν εμβολιαστεί (33%) σκιαγραφούν μια βαθύτατη κοινωνική διχοτομία που υπερβαίνει τα όρια του εμβολιαστικού προβλήματος.
Πρόκειται για μια τομή που συγκροτεί δύο εντελώς διαφορετικούς ανθρωπότυπους, με ριζικά διαφορετικές κοσμοαντιλήψεις. Ουσιαστικά, πρόκειται για δύο κοινωνικές ταυτότητες που έχουν ελάχιστα κοινά σημεία. Μη τεμνόμενες ταυτότητες, ανθρωπολογικά ασύμβατες. Παρόμοια ευρήματα έχουν εντοπιστεί και σε άλλες έρευνες.
Ο ανθρωπότυπος των ανεμβολίαστων δεν έχει καμία εμπιστοσύνη στους θεσμούς, πιστεύει ότι η χώρα κινείται στη λάθος κατεύθυνση (83%), διακατέχεται από θυμό, οργή, άγχος, θέλει εδώ και τώρα εκλογές (68%). Το βασικό στοιχείο της ψήφου του θα είναι η πανδημία, δεν ανησυχεί αν θα νοσήσει, θέλει άνοιγμα της οικονομίας ανεξάρτητα από την υγειονομική κατάσταση της χώρας, ενημερώνεται κυρίως από τα social media, δεν εμπιστεύεται την επιστημονική κοινότητα (77%), είναι κατά των μέτρων για τους ανεμβολίαστους (93%), προτιμά να νοσήσει (59%) παρά να κάνει το εμβόλιο, δεν σκέπτεται να κάνει το εμβόλιο εάν τα περιοριστικά μέτρα για τους ανεμβολίαστους γίνουν πιο αυστηρά (85%) και θα αρνηθεί να κάνει το εμβόλιο (78%) ακόμα και εάν ο εμβολιασμός κατά του κορωνοϊού γίνει υποχρεωτικός.
Φαίνεται ότι ο ελάχιστος κοινός παρονομαστής αυτού του ανθρωπότυπου είναι ο αντικοινωνικός εγωκεντρισμός, η βεβαιότητα ότι κατέχουν την απόλυτη αλήθεια.
Ο ανθρωπότυπος των εμβολιασμένων έχει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στους θεσμούς, είναι διχασμένος στο αν η χώρα πάει στη λάθος ή στη σωστή κατεύθυνση, έχει κάποια θετικά συναισθήματα όπως ελπίδα και αισιοδοξία, δεν θέλει τώρα εκλογές, ανησυχεί για το ενδεχόμενο νόσησης, ενημερώνεται περισσότερο από παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης, εμπιστεύεται τους ειδικούς (82%) και είναι υπέρ του υποχρεωτικού εμβολιασμού για όλους (62%).
Είναι προφανές ότι αυτή η κοινωνική διχοτομία διαπερνά οριζόντια τόσο το πολιτικό φάσμα όσο και τον άξονα Αριστερά/Δεξιά. Δεδομένου ότι όσα σκιαγραφήθηκαν συμβαίνουν και σε πολλές χώρες με φιλελεύθερη δημοκρατία, άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι σε αυτές τις χώρες ο αντιεμβολιασμός είναι κυρίως δεξιόστροφος, ενώ στην Ελλάδα είναι κυρίως αριστερόστροφος.
Κάποιοι αναλυτές έχουν υποστηρίξει ότι παρόμοια ανθρωπολογική διαίρεση έχει εμφανιστεί ξανά στη χώρα με το δίλημμα μνημόνιο/αντιμνημόνιο. Εν μέρει ορθή διαπίστωση, με μια κρίσιμη διαφορά: τότε, το αντιμνημόνιο ήταν ηγεμονικό στα δύο τρίτα της ελληνικής κοινωνίας, ενώ τώρα ο αντιεμβολιασμός συγκινεί το ένα τρίτο.
Το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν αυτές οι αντιλήψεις θα μορφοποιηθούν πολιτικά. Δύσκολο να απαντήσει κανείς με σιγουριά, αλλά υπάρχουν δύο συμβάντα στη βαλκανική γειτονιά μας που πρέπει να μας κρατούν σε εγρήγορση.
Στη Ρουμανία, στις εθνικές εκλογές του 2020, ένα πρωτοεμφανιζόμενο κόμμα, το AUR, με αντιεβολιαστική ατζέντα και με ρητορεία εναντίον της μάσκας και των μέτρων κοινωνικής προφύλαξης από τον ιό συγκέντρωσε πάνω από 9%, χωρίς να έχει ανιχνευτεί σε οποιαδήποτε δημοσκόπηση.
Παράλληλα στη Βουλγαρία, σε αναμονή νέων εκλογών μετά από δύο άκαρπες εκλογικές αναμετρήσεις, ένα περιθωριακό εθνικιστικό κόμμα, το Vazrajdane, με ισχυρή αντιεμβολιαστική ατζέντα, μοιάζει να υπερβαίνει το εκλογικό όριο και να έχει ελπίδες να εισέλθει στη Βουλή.

Πηγή: www.tanea.gr