Ανθρώπινη ζωή και πολιτική

Χρίστος Αλεξόπουλος 10 Σεπ 2023

Τα τελευταία χρόνια οι πυρκαγιές σε διάφορες περιοχές στην Ελλάδα (από το Μάτι μέχρι την Δαδιά στον Έβρο, την Ρόδο, την Πάρνηθα και άλλες γεωγραφικές ενότητες) λειτούργησαν και ως καταλύτης για την επίκληση της ανθρώπινης ζωής από το πολιτικό σύστημα και ιδιαιτέρως την σημερινή κυβέρνηση ως ύψιστου αγαθού και σημείου αναφοράς των λαμβανόμενων αποφάσεων για την αντιμετώπιση τους (π.χ. εκκενώσεις οικισμών, που απειλούνται από τις πυρκαγιές).

Η ανάλυση βέβαια της πραγματικότητας, που διαμορφώνεται από τις πυρκαγιές, αναδεικνύει την ηθικολογική και με επικοινωνιακά χαρακτηριστικά πολιτική οπτική, που οριοθετεί την αναγωγή της ανθρώπινης ζωής σε «ύψιστο αγαθό» από τον χώρο της πολιτικής. Αρκεί να ληφθούν υπόψη οι επιπτώσεις της καταστροφής δασικών εκτάσεων και θα γίνει αμέσως αντιληπτό, ότι υποσκάπτεται η ανθρώπινη ζωή και οι θάνατοι είναι πολύ περισσότεροι λόγω των παρενεργειών των πυρκαγιών στην υγεία των ανθρώπων.

Για παράδειγμα οι πυρκαγιές με την καταστροφή των δασών (π.χ. στην Πάρνηθα) έχουν ως αποτέλεσμα την μείωση του οξυγόνου (διότι δεν αποθηκεύεται από τα δένδρα το διοξείδιο του άνθρακα, που παράγεται στα μεγάλα αστικά κέντρα, όπως η Αθήνα), την πρόκληση πλημμυρών και την άνοδο της θερμοκρασίας, ενώ  επιβαρύνεται η υγεία των πολιτών και είναι πιθανή η πρόκληση κατολισθήσεων εδαφών. Παράλληλα ενισχύεται η προοπτική ερημοποίησης της Αττικής.

Αυτά σημαίνουν διαμόρφωση πολύ αρνητικών συνθηκών για τους κατοίκους της Αθήνας, ενώ ταυτοχρόνως προκαλείται μεγάλη οικονομική επιβάρυνση για την αντιμετώπιση αυτών των ανισορροπιών. Επίσης η παραγόμενη στάχτη και η αιώρηση της στον αέρα θα ρυπαίνει για αρκετό διάστημα την ατμόσφαιρα με αρνητικές συνέπειες στην υγεία των ανθρώπων.

Πρέπει δε να τονισθεί, ότι η μη αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα από τα δάση ενισχύει την κλιματική αλλαγή, διότι το διοξείδιο του άνθρακα αποτελεί αέριο του θερμοκηπίου. Κάθε δένδρο απορροφά 21 κιλά διοξειδίου του άνθρακα ετησίως, οπότε μπορεί κάποιος να φαντασθεί, τι σημαίνουν οι πυρκαγιές σε δάση για την ποιότητα του αέρα. Είναι δε πολύ ανησυχητικό, ότι σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών το 2023 αυξήθηκαν οι καμένες εκτάσεις κατά 270% σε σύγκριση με τις εκτάσεις, που καίγονται ετησίας από το 2002 έως το 2022, αν και οι μεγάλες δασικές πυρκαγιές ήταν 20% λιγότερες.  

Την τελευταία 10ετία κάηκαν σχεδόν 3,5 εκατομμύρια στρέμματα στην Ελλάδα και αυτό έχει πολύ αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη ζωή. Ο αέρας, που εισπνέουν οι άνθρωποι, είναι πιο τοξικός μετά τις πυρκαγιές, διότι οι εκπομπές τοξικών μικροσωματιδίων θα συνεχίζονται για πολύ καιρό μετά την φωτιά.

Το αποτέλεσμα είναι, ότι ο ανθρώπινος οργανισμός γίνεται ευάλωτος σε λοιμώξεις, καρδιακές προσβολές, εγκεφαλικά, πρόωρη γήρανση και άλλες παθήσεις (Αθανάσιος Νενές, καθηγητής Ατμοσφαιρικών Διεργασιών και επικεφαλής αντίστοιχου εργαστηρίου στην Πολυτεχνική Σχολή της Λωζάννης και διευθυντής του Κέντρου Μελετών Ποιότητας Αέρα και Κλιματικής Αλλαγής του Ινστιτούτου Επιστήμης Χημικών Μηχανικών του Ιδρύματος Έρευνας και Τεχνολογίας στην Πάτρα).

Πρέπει δε να αναφερθεί επίσης, ότι σύμφωνα με στοιχεία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών κάθε χρόνο καταστρέφονται στον πλανήτη 30 εκατομμύρια στρέμματα δάσους είτε από φωτιές είτε για αλλαγή χρήσης (π.χ. στον Αμαζόνιο στην Βραζιλία). Αυτά τα στοιχεία είτε σε εθνικό είτε σε υπερεθνικό επίπεδο δείχνουν την πολύ άσχημη πορεία της παγκόσμιας κοινότητας σε σχέση με την ανθρώπινη οντότητα και όχι μόνο, διότι στα δάση ζουν ζώα και ταυτοχρόνως διασφαλίζεται η διατήρηση της βιοποικιλότητας, η οποία είναι βασική προϋπόθεση για το μέλλον του πλανήτη.

Ιδιαιτέρως για την πορεία της Ελλάδας προς το μέλλον οι εκτιμήσεις διεθνών οργανισμών επιβάλλουν την αλλαγή οπτικής από το πολιτικό σύστημα και την κυβέρνηση. Με την ηθικολογία και την υποσχεσιολογία δεν δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για μια ασφαλή πορεία. Η ανθρώπινη ζωή απειλείται πολύ περισσότερο από τις γενικότερες συνθήκες, που διαμορφώνονται στο φυσικό περιβάλλον και στα μαζοποιημένα μεγάλα αστικά κέντρα, όπως είναι η Αθήνα.

Συγκεκριμένα σύμφωνα με τον επικεφαλή του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (World Meteorological Organization, WMO) για την παρακολούθηση του κλίματος Omar Baddour η Ελλάδα λόγω της γεωγραφικής της θέσης βρίσκεται στις ευάλωτες περιοχές. Θα ενισχυθούν οι καιρικές συνθήκες, που είναι ευνοϊκές για πυρκαγιές.

«Οι ακραίες καιρικές συνθήκες (λόγω του θερμαινόμενου κλίματος) έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην ανθρώπινη υγεία, στα οικοσυστήματα, στις οικονομίες, στην γεωργία, στην ενέργεια και στα αποθέματα νερού».

Επίσης μέχρι τα μέσα του αιώνα (2050) θα παρατηρηθεί αύξηση των υδρολογικών, γεωργικών και οικολογικών ξηρασιών, με επίπτωση την δημιουργία συνθηκών, που ευνοούν τις πυρκαγιές, διότι θα συνεχίζεται και η υπερθέρμανση του πλανήτη.

Μπορεί η επιστημονική κοινότητα να προειδοποιεί, όμως στο χώρο της πολιτικής διαπιστώνεται αδυναμία απαλλαγής από τον τρόπο σκέψης και λειτουργίας, που οδήγησε στις ανισορροπίες, οι οποίες βιώνονται επώδυνα στο παρόν, με προοπτική να μετατραπούν σε πλήρη αδιέξοδα στο μη μακρινό μέλλον, διότι η κλιματική αλλαγή εξελίσσεται με μεγάλη ταχύτητα και οι κυβερνήσεις δεν είναι σε θέση να πάρουν λειτουργικές αποφάσεις στο σωστό χρόνο.

Έχουν φτάσει μάλιστα με την αξιοποίηση της ηθικολογικής οπτικής να εργαλειοποιούν ακόμη και την ανθρώπινη ζωή και τον θάνατο για την αποκόμιση πολιτικού και εκλογικού οφέλους διαστρεβλώνοντας την πραγματικότητα. Η ανθρώπινη ζωή απειλείται πολύ περισσότερο από την μη βιώσιμη διαχείριση της εξέλιξης, η οποία δρομολόγησε την κλιματική αλλαγή και τα ακραία καιρικά φαινόμενα, τα οποία διευκολύνουν τις πυρκαγιές με πολύ ευρύτερες παρενέργειες στο σύνολο των οικοσυστημάτων.

Πολύτιμο αγαθό δεν είναι μόνο η ζωή του ανθρώπου αλλά γενικότερα και των  ζωντανών οργανισμών. Τόσο η χλωρίδα όσο και η πανίδα αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για την ανθρώπινη ζωή. Αυτά τα γνωρίζει το πολιτικό σύστημα, όμως οικοδομεί την επικοινωνιακή του τακτική πάνω στην ανθρώπινη ζωή ως αξία, ενώ παράλληλα επενδύει στην πρόκληση συναισθηματικής φόρτισης στους πολίτες, διότι με αυτό τον τρόπο ασκείται επιρροή στην διαμόρφωση πολιτικής στάσης.  

Το ηθικό κενό είναι εμφανές. Όμως η πραγματικότητα γίνεται μη βιώσιμη στην προοπτική του χρόνου με αυτή την οπτική στο επίπεδο λήψης πολιτικών αποφάσεων, που δεσμεύουν την πορεία προς το μέλλον. Και αυτό θα προκαλέσει σε βάθος χρόνου έντονες και μη ελεγχόμενες αντιδράσεις και αναταράξεις στο κοινωνικό πεδίο, διότι οι επιπτώσεις στην ζωή των ανθρώπων είναι πολυδιάστατες και σε πολλά επίπεδα (π.χ. υγεία, οικονομία, γεωργία, κοινωνία με μεγάλες ανισότητες, αύξηση ανεργίας κ.λ.π.), ενώ παράλληλα υπάρχει παγκόσμια κρίση εμπιστοσύνης σε σχέση με την πολιτική διαχείριση της εξέλιξης