Η λειτουργία του πολιτικού συστήματος όχι μόνο στις προεκλογικές περιόδους αλλά γενικότερα διαχρονικά δείχνει, ότι δεν κατατίθενται σχεδιασμοί με μακροπρόθεσμη σε επαρκή βαθμό οπτική, ούτε και γίνονται αντικείμενο διαλόγου στις τοπικές κοινωνίες, ώστε οι πολίτες να γνωρίζουν τις επιπτώσεις των επιλογών τους και παράλληλα να συνειδητοποιούν την δική τους ευθύνη για τις συνθήκες, που δημιουργούνται στην προοπτική του χρόνου.
Στο μέτρο που ο χρόνος, ως βασική παράμετρος της βίωσης και της αξιολόγησης της πραγματικότητας, υπερβαίνει τα όρια της ατομικής λειτουργίας και ανάλογης οπτικής προσέγγισης των γεγονότων και άπτεται της δυναμικής, που αναπτύσσουν οι κοινωνίες και της οικοδόμησης συλλογικής δραστηριοποίησης, τότε η πολιτική αναλαμβάνει την ευθύνη σχεδιασμού της πορείας και διαμόρφωσης λειτουργικών ισορροπιών μεταξύ των κοινωνικών συστημάτων (π.χ. οικονομικό, εργασίας, υγείας εκπαίδευσης κ.λ.π.).
Όσο περισσότερο εμπλουτίζεται το περιεχόμενο του χρόνου, τόσο πιο σύνθετη και πολύπλοκη γίνεται η πραγματικότητα με αποτέλεσμα την δύσκολη διαχείριση της στο ατομικό πεδίο και ιδιαιτέρως στο πολιτικό, διότι η δυναμική της εξέλιξης αφορά το κοινωνικό σύνολο, ενώ παράλληλα διαμορφώνει τις ισορροπίες όχι μόνο στο παρόν αλλά και στο μέλλον, χωρίς να συνυπολογίζονται όλες οι παράμετροι της δυναμικής, που αναπτύσσεται, ως προς τις παρενέργειες τους.
Αυτό σημαίνει, ότι η πολιτική πρέπει να πληροί συγκεκριμένες προϋποθέσεις για να είναι λειτουργική, να έχει βιώσιμα αποτελέσματα και ταυτόχρονα να διασφαλίζεται η εμπιστοσύνη των πολιτών σε αυτήν.
Είναι ζωτικής σημασίας ανάγκη να διαθέτει αξιόπιστα μεθοδολογικά εργαλεία και να υπηρετείται από πρόσωπα, που μπορούν να τα διαχειρισθούν, διότι σε μεγάλο βαθμό οριοθετούν με τις αποφάσεις τους το περιεχόμενο του χρόνου.
Ουσιαστικά οι πολιτικές αποφάσεις διαμορφώνουν ή νομιμοποιούν την βιωνόμενη πραγματικότητα όχι μόνο στα όρια του βιολογικού χρόνου αλλά στην δυναμική προβολή της στο μέλλον. Με άλλα λόγια οριοθετούν τον τρόπο βίωσης της για περισσότερες γενιές. Αυτό επιβάλλει ανάλογα μακροπρόθεσμο σχεδιασμό. Δεν είναι εύκολο, διότι ούτε το πολιτικό σύστημα ούτε οι κοινωνίες έχουν αυτή την οπτική.
Το επιβεβαιώνουν τα σύγχρονα πλανητικής εμβέλειας προβλήματα, όπως είναι η κλιματική αλλαγή και οι μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών, που δρομολογεί και η διαχείριση τους. Για την αντιμετώπιση των προσφυγικών ροών τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέληξαν σε συμφωνία στις αρχές Ιουνίου 2023, η οποία ουσιαστικά αναφέρεται στην βραχυπρόθεσμη διαχείριση τους στις χώρες υποδοχής στην ΕΕ και όχι στην αντιμετώπιση των γενεσιουργών αιτίων της μαζικής μετακίνησης πληθυσμών, η οποία θα εντείνεται, όσο προχωρούμε προς το μέλλον.
Οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις Oxfam και International Rescue Committee (Διεθνής Επιτροπή Διάσωσης) ανησυχούν, ότι η συμφωνία της ΕΕ για την διαχείριση του προσφυγικού θα μπορούσε να οδηγήσει σε αυξημένες κρατήσεις ανθρώπων στα σύνορα και να περιορίσει την πρόσβαση στο άσυλο και στα ανθρώπινα δικαιώματα.
Επίσης η διαχείριση της πραγματικότητας προϋποθέτει, ότι η πολιτική είναι σε θέση να διαχειρίζεται και να οριοθετεί την πορεία συνεχούς μετασχηματισμού του συστήματος κοινωνικής οργάνωσης (π.χ. λόγω της συνεχούς εξέλιξης της ψηφιακής τεχνολογίας και ιδιαιτέρως της τεχνητής νοημοσύνης), ώστε να διασφαλίζεται η ομαλή και βιώσιμη πορεία προς το μέλλον. Αυτό σημαίνει, ότι πρέπει να είναι σε συνεχή επαφή και διάλογο με τους πολίτες, ώστε να οικοδομείται η κοινωνική νομιμοποίηση των πολιτικών αποφάσεων και να εκφράζεται το κοινωνικό συμφέρον, ενώ παράλληλα θα λαμβάνονται υπόψη οι ανθρώπινες ανάγκες.
Αυτή η οπτική βέβαια προϋποθέτει την διενέργεια συνεχούς διαλόγου μεταξύ του πολιτικού συστήματος και της κοινωνίας πολιτών στο πλαίσιο θεσμοθετημένων διαδικασιών. Μέχρι τώρα ο διάλογος είναι ανύπαρκτος. Υποκαθίσταται από την διαφημιστικού τύπου μαζική επικοινωνία με εργαλείο είτε τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας είτε ομιλίες πολιτικών προσώπων σε προεκλογικές συγκεντρώσεις, που απευθύνονται στο συναίσθημα και όχι στην λογική σκέψη των πολιτών.
Παράλληλα η πολιτική από το ένα μέρος πρέπει να ισορροπεί την δυναμική του χρόνου με την πραγμάτωση του κοινωνικού συμφέροντος, το οποίο αναδεικνύεται και εκφράζεται στο πλαίσιο του διαλόγου με τις δομές της κοινωνίας πολιτών και από το άλλο μέρος να προσδίδει βιώσιμη λειτουργικότητα στα κοινωνικά συστήματα με την αποκατάσταση της αναγκαίας ισορροπίας μεταξύ τους με σημείο αναφοράς το κοινωνικό συμφέρον.
Με αυτό τον τρόπο διασφαλίζεται η συνοχή της κοινωνικής πορείας προς το μέλλον και η βιώσιμη προοπτική στο χρόνο. Ιδιαιτέρως στην σύγχρονη ταχύτατη δυναμική της εξέλιξης και της ανασφάλειας, που προκαλούν οι πλανητικής εμβέλειας ανισορροπίες, αποφεύγονται αποσταθεροποιητικά φαινόμενα και κοινωνικές αναταράξεις, οι οποίες μπορούν να απειλήσουν και την δημοκρατική λειτουργία.
Ιδιαιτέρως δε σε συνθήκες δυναμικού μετασχηματισμού της πραγματικότητας στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης και της ψηφιακής εποχής (τεχνητή νοημοσύνη) η πολιτική διαχείριση γίνεται πολύ δύσκολη και είναι εφικτή, εάν διαθέτει και αξιοποιεί την επιστημονική γνώση ή συνεργάζεται με την επιστημονική κοινότητα, ενώ παράλληλα σχεδιάζει την πορεία προς το μέλλον με ολιστική οπτική.
Αυτά τα εργαλεία θα συμβάλλουν στην πολιτική διαχείριση της εξέλιξης με συνυπολογισμό, στο μέτρο του δυνατού, των επιπτώσεων της υλοποίησης του σχεδιασμού στην προοπτική του χρόνου και στην πρόσδωση βιωσιμότητας σε αυτήν.
Με τον προσανατολισμό και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά, που έχει τώρα το πολιτικό σύστημα, δεν είναι εύκολη η επίτευξη βιώσιμης προοπτικής στην πολιτική διαχείριση της σύγχρονης πολύπλοκης πραγματικότητας. Ανάλογη δυσκολία έχουν και οι κοινωνίες στο πλαίσιο του συστήματος οργάνωσης τους, των αξιών, που οριοθετούν την βίωση της ζωής και της λειτουργίας των πολιτών ως καταναλωτών ακόμη και στην ενεργοποίηση τους για την διεκπεραίωση κοινωνικών ρόλων.
Δεν είναι τυχαίο, που δεν αναπτύσσονται κοινωνικά κινήματα, ενώ και στο πεδίο της κοινωνίας πολιτών η συμμετοχή είναι χαμηλή. Σε αυτό συμβάλλει και η μεγάλη πυκνότητα της ατομικής βίωσης του χρόνου, η οποία δεν αφήνει επαρκή χρονικά περιθώρια για συλλογική δραστηριοποίηση. Για αυτό και η πολιτική επικοινωνία δεν έχει ουσιαστικό περιεχόμενο, αλλά εξαντλείται σε διοχέτευση διαφημιστικού τύπου μηνυμάτων στους πολίτες, οι οποίοι αντιμετωπίζονται ως «αγέλη».
Όμως αυτές οι συνθήκες μακροπρόθεσμα είναι αδιέξοδες, διότι θα δημιουργούν δύσκολα διαχειρίσιμες ανισορροπίες, οι οποίες θα έχουν αποσταθεροποιητικές παρενέργειες στις κοινωνίες, επειδή θα αυξάνεται ο βαθμός διακινδύνευσης, ενώ παράλληλα θα συρρικνώνεται η ευημερία και θα διευρύνονται οι ανισότητες τόσο στο εσωτερικό των κοινωνιών όσο και μεταξύ τους, ενώ δεν θα γίνεται η αναγκαία νοητική επεξεργασία στο επίπεδο των πολιτών για διεξόδους με δημοκρατικό φορτίο.
Όσο περισσότερο δε καθυστερούν οι αναγκαίες αλλαγές στο πολιτικό σύστημα, τόσο θα αποδυναμώνεται και η προοπτική πραγματοποίησης τους και διαμόρφωσης βιώσιμων συνθηκών. Και αυτό συνεπάγεται για τις κοινωνίες μεγάλο οικονομικό και κοινωνικό κόστος, διότι θα βρεθούν σε κατάσταση αδυναμίας να διαχειρισθούν την σύγχρονη πολύπλοκη παγκοσμιοποιημένη και με πολύ μεγάλη ταχύτητα εξελισσόμενη πραγματικότητα, επειδή η ενημέρωση των πολιτών είναι ανεπαρκής και εξαντλείται στα εθνικά όρια.
Ταυτοχρόνως δεν συνειδητοποιείται, ότι ο τρόπος ζωής και το σύστημα οργάνωσης των κοινωνιών παράγουν μη βιώσιμη προοπτική και πρέπει να γίνουν ριζικές και επώδυνες αλλαγές (π.χ. περιορισμός της κατανάλωσης, τερματισμός της χρήσης πλαστικών κ.λ.π.), ώστε να διαμορφωθούν λειτουργικές συνθήκες για την οικοδόμηση ευημερίας με προσανατολισμό το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον, χωρίς αρνητικές παρενέργειες στο μέλλον. Υπάρχει ακόμη ελπίδα;