Ο Χοσέ «Πέπε» Μουχίκα, ο θρυλικός πρώην πρόεδρος της Ουρουγουάης και παγκόσμιο σύμβολο λιτής διακυβέρνησης και πολιτικού ήθους, πέθανε σε ηλικία 89 ετών. Ο λιτός τρόπος ζωής του, έγινε «θέμα» σε όλο τον κόσμο: «Κυκλοφορούσε με απλό αυτοκίνητο, (κατσαριδάκι), επέλεξε να ζει με τη σύζυγό του, την πρώην αντιπρόεδρο Λουκία Τοπολάνσκι, στο μικρό αγρόκτημά τους έξω από το Μοντεβιδέο και όχι στο προεδρικό μέγαρο. Δώρισε το μεγαλύτερο μέρος του προεδρικού μισθού του σε κοινωνικούς σκοπούς».
Γεννήθηκε στις 20 Μαΐου 1935. Από νεαρή ηλικία ήταν ενεργός στους κόλπους του Εθνικού Κόμματος. Εν συνεχεία όμως μεταπήδησε στην αντάρτικη δράση και έγινε μέλος του αριστερού κινήματος Τουπαμάρος στη δεκαετία του 1960. Στόχος του κινήματος ήταν η ανατροπή της τότε κυβέρνησης. Το 1972 συνελήφθη και μετά από το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1973 μεταφέρθηκε σε στρατιωτική φυλακή, όπου παρέμεινε έγκλειστος επί 14 χρόνια. Επί δύο και πλέον χρόνια μάλιστα ήταν υπό περιορισμό στον πυθμένα ενός πηγαδιού. Κατά την περίοδο της φυλάκισής του κατάφερε να διατηρήσει επαφές με άλλα κορυφαία στελέχη των Τουπαμάρος. Το 1985 ο Μουχίκα απελευθερώθηκε έπειτα από την επιστροφή της δημοκρατίας και την συνακόλουθη γενική αμνηστία, με την οποία απελευθερώθηκαν όλοι οι φυλακισμένοι, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών κρατουμένων
Αρκετά χρόνια αργότερα, ο Μουχίκα ίδρυσε μαζί με άλλα μέλη των Τουπαμάρος ένα πολιτικό κόμμα, με την ονομασία Κίνημα για τη Λαϊκή Συμμετοχή. Το κόμμα αυτό ανήκε στους κόλπους του συνασπισμού «Διευρυμένο Μέτωπο» και κέρδισε περισσότερους από 300.000 ψήφους - το μεγαλύτερο ποσοστό από τα κόμματα του συνασπισμού- στις εθνικές εκλογές του 2004.
Μετά την εκλογή του αριστερού προέδρου Ταμπαρέ Βάσκες, διορίστηκε την 1η Μαρτίου 2005 ως υπουργός γεωργίας, κτηνοτροφίας και αλιείας. Όταν έγινε υπουργός παραιτήθηκε από γερουσιαστής. Παρέμεινε στο υπουργικό αξίωμα έως το 2008 οπότε παραιτήθηκε και επέστρεψε στην έδρα του στη Γερουσία. Νέος υπουργός γεωργίας ανέλαβε ο Ερνέστο Αγάτσι.
Ο Μουχίκα επιλέχθηκε στις 14 Δεκεμβρίου του 2008 από το έκτακτο συνέδριο του Διευρυμένου Μετώπου ως υποψήφιος για την ηγεσία του κόμματος και στις 28 Ιουνίου 2009 κέρδισε και το χρίσμα για να είναι υποψήφιος τις προεδρικές εκλογές του 2009, με υποψήφιο αντιπρόεδρο τον Ντανίλο Αστόρι.
Στις 25 Οκτωβρίου 2009 προηγήθηκε στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, με ποσοστό 47,9% έναντι 29% για τον πρώην πρόεδρο, Λουίς Αλμπέρτο Λακάγιε. Στον δεύτερο και τελικό γύρο, που διεξήχθη στις 29 Νοεμβρίου, ο Μουχίκα εξελέγη πρόεδρος με ποσοστό 52,3% των ψήφων έναντι 43,5% για τον Λακάγιε. Η ορκωμοσία του στο ύπατο αξίωμα έγινε την 1η Μαρτίου του 2010. Έχει δηλώσει ότι είναι υπέρ συμφωνίας για ελεύθερο εμπόριο με τις ΗΠΑ.
Όταν ο Μουχίκα εκλέχθηκε Πρόεδρος αρνήθηκε το πολυτελές προεδρικό μέγαρο και διέμενε στο αγρόκτημά του με τη σύζυγό του, Λουσία Τοπολάνσκι, επίσης αγωνίστρια των Τουπαμάρος και μετέπειτα αντιπρόεδρο της χώρας. Οδηγούσε ένα παλιό Volkswagen Beetle, δώριζε το 90% του μισθού του σε κοινωνικά προγράμματα και διακήρυττε πως «όποιος ζει με λίγα, είναι πραγματικά πλούσιος».
Σε συνεντεύξεις του, συχνά μιλούσε για τον καταναλωτισμό, την απώλεια αξιών και την ανάγκη για πολιτική με νόημα. «Δεν είμαι φτωχός. Έχω αρκετά για να ζήσω. Η φτώχεια είναι στο μυαλό, όχι στην τσέπη», είχε πει σε μια ομιλία που συγκλόνισε τα Ηνωμένα Έθνη το 2013.
Έχει περιγραφεί ως «ο πιο ταπεινός ηγέτης του κόσμου», λόγω του λιτού τρόπου ζωής του και το γεγονός ότι δώριζε περίπου 90% του μηνιαίου του μισθού ως Πρόεδρος σε φιλανθρωπικές οργανώσεις. Ο Μουχίκα έχει επαινεθεί για τις αλλαγές που έκανε ως πρόεδρος, όπως η νομιμοποίηση της άμβλωσης και του γάμου ομοφυλόφιλων, η αποποινικοποίηση της κάνναβης, η αναδιανομή του πλούτου και η αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 250%. Κατά τη διακυβέρνησή του, το ποσοστό ανεργίας έπεσε από 13% σε 7% και το ποσοστό φτώχειας από 40% σε 11%. Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του BBC Ουάιρ Ντέιβις, στη λήξη της θητείας του Μουχίκα, η χώρα είχε "μια σχετικά υγιή οικονομία και μια κοινωνική σταθερότητα που οι μεγαλύτεροι γείτονες θα μπορούσαν μόνο να ονειρευτούν".
Ο Χοσέ Μουχίκα άφησε ανεξίτηλο αποτύπωμα όχι μόνο στην πολιτική ιστορία της Ουρουγουάης αλλά και στη συλλογική συνείδηση όσων αναζητούν μια άλλη, πιο ανθρώπινη πολιτική. Ο Γάλλος φιλόσοφος Εντουάρ Λουί είχε πει ότι «ο Μουχίκα απέδειξε πως μπορείς να είσαι ριζοσπάστης χωρίς να χάνεις την απλότητα και την καλοσύνη».