Μια προηγμένη πλουραλιστική κοινωνία είναι πολυπολιτισμική και ανεκτική με την έννοια ότι είναι δυνατή και ευκταία η αρμονική συμβίωση μεταξύ ανθρώπων που έχουν μεταξύ τους πολλές πολιτιστικές διαφορές.
Τόσο η πολυπολιτισμικότητα όσο και η ανοχή είναι αρχές συνυφασμένες με τον πολιτισμό της ανοιχτής, δημοκρατικής κοινωνίας. Έχουμε συνηθίσει να τις αποδίδουμε στον δυτικό πολιτισμό. Όμως είναι καθολικές αξίες. Πολυπολιτισμική ήταν η Περσική αυτοκρατορία, που δεν συγκαταλέγεται στη δυτική πολιτισμική παράδοση. Και έδειξε πολύ μεγαλύτερη ανοχή η Οθωμανική αυτοκρατορία από χώρες της δυτικής Ευρώπης όταν υποδέχθηκε χιλιάδες Εβραίους πρόσφυγες που εκδιώχθηκαν από την Ισπανία και την Πορτογαλία στο τέλος του 15ου αιώνα.
Ας δούμε τον συνδυασμό αυτόν της πολυπολιτισμικότητας με την ανεκτικότητα θαρραλέα και όχι ως μια στάση υποχώρησης σε μια πίεση. Στη σύγχρονη ανοιχτή κοινωνία το κόστος – δηλαδή το συνολικό μέγεθος ζημίας σε κόπο, χρόνο, χρήμα, κίνδυνο- μη ανοχής ομάδων ανθρώπων που ανήκουν σε διαφορετικές μεταξύ τους πολιτιστικές παραδόσεις είναι μεγαλύτερο από το κόστος ανοχής συμβίωσης μαζί τους.
Βέβαια δεν μπορεί να υπάρξει ανοχή για κάθε είδος ανοχής – ακόμα και στους οίκους που φέρουν το όνομά της. Κυρίως δεν μπορεί να υπάρξει ανοχή για τον μη… ανεκτικό. Υπάρχουν κουλτούρες που είναι καταστατικά ασύμβατες με την πολυπολιτισμικότητα, με την έννοια ότι για τους φορείς της, το κόστος ανοχής άλλου έθους, άλλου συστήματος δοξασιών και άλλου τρόπου ζωής είναι δυσβάστακτο. Ενσωματώνουν, επομένως, την εναντίωση στη πολυπολιτισμικότητα μέσα στο έθος τους. Αξιώνουν να μην καταβάλουν το κόστος προσαρμογής στο θεσμικό πλαίσιο που εξασφαλίζει την πολυπολιτισμικότητα και την ανοχή, δηλαδή να εξαιρεθούν από ορισμένες υποχρεώσεις επικαλούμενοι την κουλτούρα τους.
Αξίζει στο σημείο αυτό να θυμηθούμε τι έγραφε ο Καρλ Πόπερ το 1943-5, έχοντας κατά νου τα ολοκληρωτικά καθεστώτα με τα οποία βρισκόταν σε πόλεμο ο ελεύθερος κόσμος: «το παράδοξο της ανοχής: η απεριόριστη διαλλακτικότητα θα πρέπει να οδηγήσει στην εξαφάνιση της ανοχής. Αν επεκτείνουμε την απεριόριστη ανοχή ακόμα και σ’εκείνους που είναι αδιάλλακτοι, αν δεν είμαστε προετοιμασμένοι να υπερασπιστούμε μια ανεκτική κοινωνία από την απειλή των αδιάλλακτων, τότε οι ανεκτικοί θα αφανιστούν μαζί μ’ αυτούς η ίδια η ανοχή».
Όσοι αγνοούν ή παραθεωρούν την έκκληση του KarlPopper, δίνουν ένα εντελώς διαφορετικό νόημα στην πολυπολιτισμικότητα. Θεωρούν ότι εκφράζει μια ανυπαρξία φρονήματος και ουσίας στο δυτικό πολιτισμό, ότι είναι ένας κενός χώρος υποδοχής νέων στοιχείων στα οποία καλό είναι να υποχωρούν.
Την αρχή της πολυπολιτισμικότητας είχε εφαρμόσει, χωρίς να την διατυπώσει, για πρώτη φορά μια εκπληκτική ιστορική προσωπικότητα, Η προσωπικότητα αυτή είναι ο Sir Charles James Napier (1782-1853), ο οποίος διατέλεσε τοποτηρητής της Κεφαλονιάς το 1822-30. Είκοσι χρόνια αργότερα διορίστηκε κυβερνήτης της Β. Ινδίας. Έμαθε για το ινδουιστικό έθιμο «σατί» που επικρατούσε εκεί, δηλαδή να καίγονται ζωντανές οι χήρες μαζί με τους νεκρούς συζύγους τους, και αποφάσισε την απαγόρευσή του. Πολλοί εναντιώθηκαν στην απαγόρευση εφόσον το «σατί» ήταν παμπάλαιο έθιμο και θα έπρεπε να το σεβαστεί ο νέος κυβερνήτης.
Ο πολυπολιτισμικός Napier τους έδωσε δίκιο. Απέσυρε την απαγόρευση. Τους είπε, μάλιστα, ότι έπρεπε ο καθένας να σέβεται τα έθιμα του άλλου. «Εσείς έχετε το έθιμο να καίγονται οι χήρες. Σεβαστό. Κι εμείς έχουμε ένα έθιμο: κρεμάμε τους άντρες που καίνε γυναίκες. Λοιπόν, θα στήνετε την πυρά, κι εμείς δίπλα θα στήνουμε μερικές κρεμάλες. Και θα ακολουθεί απαγχονισμός όσων συμμετείχαν στην καύση. Ο καθένας το έθιμό του». Το έθιμο αυτό εξαφανίστηκε σε σχετικά μικρό διάστημα.
Ο Napier είναι ο πρώτος διδάξας περί πολυπολιτισμικότητας. Αλλά το μάθημά του, δεν έγινε αντιληπτό στο βάθος του.
Πηγή: www.tanea.gr