Η λειτουργική ισορροπία μεταξύ του ανθρωπισμού, της ελεύθερης βούλησης του σύγχρονου πολίτη και της παγκοσμιοποίησης είναι μια πολύ δύσκολη εξίσωση, αν και είναι βασική προϋπόθεση για μια βιώσιμη πορεία προς το μέλλον χωρίς επικίνδυνες ανισορροπίες.
Ο ανθρωπισμός και η ελεύθερη βούληση σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης οριοθετούνται από τις κοινές αξίες, που διαπερνούν τις κοινωνίες και τις μεταξύ τους σχέσεις, τα εργαλεία επίτευξης της διαπολιτισμικής προσέγγισης και όσμωσης, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον βαθμό πραγμάτωσης τους και το εύρος αποστασιοποίησης από τους εθνικιστικούς περιορισμούς στον τρόπο σκέψης και επικοινωνίας των κοινωνιών.
Παράλληλα στο πλαίσιο του ανθρωπισμού ο άνθρωπος κάνει επιλογές και λαμβάνει αποφάσεις με ηθικό φορτίο, που βασίζονται στην ενσυναίσθηση, στο ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπο, στο γενικότερο «καλό» της ανθρωπότητας και στην προσέγγιση και ανάλυση της πραγματικότητας με εργαλείο τον ορθολογισμό και την επιστημονική γνώση.
Για να είναι εφικτή η ανθρώπινη λειτουργία με προσανατολισμό ανθρωπιστικές αξίες και εργαλείο την ελεύθερη βούληση τόσο στο ατομικό όσο και στο συλλογικό πεδίο σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης πρέπει να πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις.
Η ύπαρξη εναλλακτικών δυνατοτήτων για την ανάπτυξη δράσης αποτελεί βασική παράμετρο της λειτουργίας με σημείο αναφοράς την ελεύθερη βούληση. Σε αυταρχικές συνθήκες τόσο στο πολιτικό όσο και στο κοινωνικό πεδίο αυτό είναι ανέφικτο.
Επίσης βασική προϋπόθεση είναι η δυνατότητα δραστηριοποίησης σε υπερεθνικό επίπεδο. Στην σύγχρονη παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα με τον υψηλό βαθμό αλληλεπίδρασης και αλληλεξάρτησης των κοινωνιών και την γενικευμένη ισχύ κοινών κανόνων στα διάφορα κοινωνικά συστήματα (π.χ. οικονομικό, εργασιακό κ.λ.π.) ο περιορισμός της οπτικής διαχείρισης της δυναμικής, που αναπτύσσεται, στα εθνικά όρια, δεν συμβάλλει στην πραγμάτωση της ελεύθερης βούλησης, διότι δεν συμπορεύεται με την ροή της εξέλιξης, η οποία έχει πλανητικές διαστάσεις.
Τέλος είναι απαραίτητη και η δυνατότητα ελέγχου των επιλογών και αποφάσεων, ώστε να είναι εφικτή η επαλήθευση της συμπόρευσης των στόχων, που τίθενται, με την αποτελεσματικότητα και την λειτουργικότητα τους στο πλαίσιο της δυναμικής, που δρομολογούν. Βασική παράμετρος για να πληρούται αυτή η προϋπόθεση είναι η σφαιρική και σε βάθος ενημέρωση, ώστε να διασφαλίζεται η ρεαλιστική και ουσιαστική προσέγγιση του γίγνεσθαι και να μην στηρίζονται οι επιλογές και αποφάσεις στην εξιδανίκευση και σε φαντασιακή παρουσίαση του μέλλοντος.
Είναι εμφανές, ότι στην σύγχρονη πραγματικότητα για να υπάρξει ισορροπία μεταξύ της οπτικής του ανθρωπισμού, της ελεύθερης βούλησης και της παγκοσμιοποίησης, πρέπει να οικοδομηθεί ένα άλλο πλαίσιο αξιών, που προωθεί τον κοσμοπολιτισμό, ο οποίος εδράζεται στην διαπολιτισμική προσέγγιση και όσμωση των κοινωνιών, χωρίς να δημιουργούνται συνθήκες κοινωνικών ανισοτήτων και εκμετάλλευσης μεταξύ τους. Με τα σύγχρονα μονοδιάστατα καταναλωτικά πρότυπα δεν είναι εφικτή η ουσιαστική προσέγγιση σε πλανητικό επίπεδο.
Βασικό εργαλείο για την προώθηση της οπτικής του κοσμοπολιτισμού είναι η κοινωνία πολιτών και η οικοδόμηση θεματικών δικτύων (π.χ. πολιτιστικά, περιβαλλοντικά κ.λ.π.) όχι μόνο σε εθνικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Με αυτό τον τρόπο θα γίνει ουσιαστική προσέγγιση και όσμωση, ενώ ταυτοχρόνως θα διαμορφωθούν οι προϋποθέσεις για την υπέρβαση του εθνικισμού, ο οποίος έχει προκαλέσει επικίνδυνες κρίσεις μέχρι τώρα. Τα παραδείγματα είναι αποκαλυπτικά. Αρκεί να ληφθεί υπόψη η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία σε συνδυασμό με την διαχείριση της κρίσης από την Δύση με την επιβολή κυρώσεων στο πλαίσιο της λογικής της γεωπολιτικής ισχύος.
Ο κόσμος είναι πλέον ενιαίος και αυτό πρέπει να συνειδητοποιηθεί σε συνδυασμό και με την ανάγκη έκφρασης αυτής της πραγματικότητας στο πολιτικό και στο κοινωνικό πεδίο με σημείο αναφοράς βέβαια το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον και την βιωσιμότητα της ανθρώπινης οντότητας και της βιοποικιλότητας.
Οι θεσμοί στο πολιτικό (κόμματα) και στο κοινωνικό (δομές της κοινωνίας πολιτών) πεδίο πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να εκφράσουν τις σύγχρονες ανάγκες και παράλληλα να διαχειρισθούν λειτουργικά και με βιώσιμο τρόπο την δυναμική της εξέλιξης.
Ειδάλλως στο πλαίσιο του ισχύοντος συστήματος κοινωνικής οργάνωσης και λειτουργίας και τον αξιακό προσανατολισμό του υποσκάπτεται η πορεία προς το μέλλον. Αυτό αναδεικνύεται με πολύ έντονο τρόπο από την επισήμανση της Δάνιας Βάλβη, επίκουρης καθηγήτριας στο Τμήμα Περιβαλλοντικής Ιατρικής και Δημόσιας Υγείας στο Mount Sinai στη Νέα Υόρκη, ότι η ανθρωπότητα τρώει και φοράει (τρόφιμα και ρούχα) προϊόντα με επικίνδυνα χημικά, τα οποία χρησιμοποιούνται από τις μεγάλες εταιρείες παραγωγής, αν και γνωρίζουν τις επιπτώσεις τους στην υγεία των ανθρώπων από την περίοδο 1960 έως 1980 (Kathimerini online, 28.9.2022).
Ανάλογης κρισιμότητας επισήμανση κάνει και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (World Health Organization, WHO). Σύμφωνα με αυτήν το 25% των ετήσιων θανάτων σε παγκόσμιο επίπεδο οφείλεται στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής (καύσωνες, πλημμύρες) και τις συνθήκες διαβίωσης των κοινωνιών. Επίσης στην Ευρώπη το 12-18% του συνολικού αριθμού των θανάτων οφείλεται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Όλα αυτά τα παραδείγματα και γενικότερα η εμπειρική προσέγγιση της εξέλιξης δείχνουν, ότι ο ανθρωπισμός και η ελεύθερη βούληση σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης θα πρέπει να λειτουργούν ως πυλώνες της δυναμικής, που αναπτύσσουν οι κοινωνίες. Με τα δεδομένα όμως της σύγχρονης πραγματικότητας αυτό είναι ανέφικτο.
Δεν συμπορεύεται ο ανθρωπισμός με τα μονοδιάστατα καταναλωτικά πρότυπα, που έχουν υποκαταστήσει την παραγωγή αξιών με ηθικό φορτίο στις τοπικές κοινωνίες και τον ακραίο ατομικισμό σε μαζοποιημένα κοινωνικά μορφώματα, με αποτέλεσμα την μη οικοδόμηση κοινωνικής συνείδησης και ενσυναίσθησης στους πολίτες σε επαρκή βαθμό.
Επίσης δεν καλλιεργείται η ελεύθερη βούληση, εάν οι συνθήκες στα σύγχρονα μαζοποιημένα αστικά κέντρα δεν παρέχουν την δυνατότητα λειτουργίας των πολιτών ως ατομικών ή συλλογικών υποκειμένων στο πλαίσιο της ενεργοποίησης τους σε δομές της κοινωνίας πολιτών.
Παράλληλα η ενημέρωση τους θα πρέπει να είναι πολυδιάστατη και με πλανητική οπτική, ώστε να αποτυπώνει την δυναμική της εξέλιξης στις πραγματικές της διαστάσεις. Βέβαια σημαντικό ρόλο για την επίτευξη αυτού του στόχου παίζει και η αξιοποίηση επιστημονικών εργαλείων για την ανάλυση και κατανόηση της πολύπλοκης παγκόσμιας πραγματικότητας, ώστε η ενημερωτική λειτουργία να συμβάλλει στην ουσιαστική προσέγγιση της.
Ειδάλλως η παγκοσμιοποίηση θα έχει αρνητικές παρενέργειες. Η ισορροπία του ανθρωπισμού, ως συστήματος αξιών και σημείου προσανατολισμού και της ελεύθερης βούλησης των πολιτών σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης είναι ζωτικής σημασίας ανάγκη, διότι διαμορφώνει τις προϋποθέσεις για την οικοδόμηση και την διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής.
Αυτή η ισορροπία συμβάλλει επίσης στην λειτουργική διαχείριση της ταχύτατης δυναμικής της εξέλιξης, διότι οι πολίτες στηρίζουν τις επιλογές τους στην ορθολογική προσέγγιση της βιωνόμενης πραγματικότητας και των πιθανών ανισορροπιών, που παράγονται από την μη ελεγχόμενη προοπτική της πολύ γρήγορης ροής του χρόνου, στις περιπτώσεις που ο σχεδιασμός της εξέλιξης δεν είναι σε επαρκή βαθμό μακροπρόθεσμος ή δεν εδράζεται σε επιστημονικά τεκμηριωμένα ρεαλιστικά στοιχεία.