Στο μεγάλο Συνέδριο του Πανεπιστημίου Πειραιώς για το Δημογραφικό Πρόβλημα και την Γήρανση του Πληθυσμού στην Ελλάδα, που έγινε στις 20 Νοεμβρίου, συνοψίσαμε τις εργασίες του συνεδρίου, με την διατύπωση επτά (7) Μεγάλων Πολιτικών Προτεραιοτήτων για την χώρα.
Για την Ελλάδα, ο ΣΤΟΧΟΣ είναι η δημιουργία ενός βιώσιμου μέλλοντος για τις Νέες Γενιές, μέσω της υλοποίησης ενός πολυεπίπεδου και πολυπαραγοντικού προγράμματος αλλαγών, που θα συγκροτούν μία «αλλαγή υποδείγματος» στην οργάνωση και λειτουργία της οικονομίας και της κοινωνίας της χώρας, με την ένταξη της Ελλάδας στις τεχνολογικά προηγμένες χώρες της Δύσης.
Ο χρονικός ορίζοντας των παρεμβάσεων είναι μέχρι το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας. Εάν δεν ξεκινήσουμε την «αλλαγή υποδείγματος» σύντομα, δεν θα αργήσουμε να ανακαλύψουμε ότι ξεκινήσαμε υπερβολικά αργά.
Η υλοποίηση των επτά (7) Μεγάλων Πολιτικών Προτεραιοτήτων θα υποστηριχτεί από το σύνολο των 140 επιμέρους Προτάσεων Πολιτικής που έχουν αναδειχθεί στα 20 Κεφάλαια που συγκροτούν την συνολική μελέτη (Μιλτιάδης Νεκτάριος, Στρατηγική για την Γήρανση του Πληθυσμού: Ελλάδα 2050, Εκδόσεις Παπαζήση, 2023).
1η ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ: ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ.
Σε μια γηράσκουσα χώρα, η πρώτη προτεραιότητα βρίσκεται στην δραστική αναβάθμιση του πνευματικού κεφαλαίου των πολιτών γενικά, και του εργατικού δυναμικού ιδιαίτερα. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την συνεχή άνοδο της παραγωγικότητας της οικονομίας και της ανάπτυξης.
Επανασχεδιασμός και εντατικοποίηση σπουδών στο Δημοτικό, Γυμνάσιο και Λύκειο.
Δραστική αναβάθμιση της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, με βάση το μοντέλο της Κεντρικής Ευρώπης, και απορρόφηση τουλάχιστον του 50% των αποφοίτων υποχρεωτικής εκπαίδευσης ετησίως.
Εξωστρέφεια στην λειτουργία των Πανεπιστημίων, τόσο στην έρευνα όσο και στην οργάνωση διεθνών προγραμμάτων διδασκαλίας, με τελικό στόχο να καταστεί η Ελλάδα Εκπαιδευτικό Κέντρο της Ν.Α. Ευρώπης.
2η ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ: ΕΠΑΝΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ.
Η χώρα δεν μπορεί να επιβιώσει μακροπρόθεσμα με την υφιστάμενη δημόσια διοίκηση και το υφιστάμενο σύστημα δικαιοσύνης.
Δύο είναι οι κύριες παρεμβάσεις που χρειάζονται στο Κράτος: (α) ένα νέο σώμα Διοικητών Δημόσιων Οργανισμών καθώς και Γενικών Διευθυντών, στο οποίο θα επιλέγονται από το ΑΣΕΠ, με διεθνείς διαγωνισμούς, και άτομα εκτός δημόσιου τομέα καθώς και ομογενείς Έλληνες της διασποράς, και (β) η πλήρης ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης.
Το καθοριστικό στοιχείο της επανίδρυσης της Δημόσιας Διοίκησης θα είναι η πλήρης ψηφιοποίηση της δομής, της οργάνωσης και της λειτουργίας των Υπουργείων και των Δημόσιων Οργανισμών. Το μειονέκτημα της καθυστέρησης θα πρέπει να μετατραπεί σε πλεονέκτημα, με την υιοθέτηση των πιο εξελιγμένων τεχνολογιών διεθνώς. Προτείνεται η δημιουργία ενός ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΥ ΨΗΦΙΑΚΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ για κάθε δημόσια υπηρεσία, με βάση το μοντέλο του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος (ΟΠΣ) Φορολογίας (1997-2001) και του ΟΠΣ του ΙΚΑ (2000-2004).
3η ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: Τεχνολογίες αιχμής της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης.
Για την επίτευξη του στόχου αυτού υπάρχουν δυο «αναγκαίες» και μια «ικανή» συνθήκη. Οι αναγκαίες προϋποθέσεις είναι η τόνωση των εξαγωγών με την συστηματική ενίσχυση του τομέα των “διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών, και η υποκατάσταση των εισαγωγών, σε επιλεγμένους τομείς της οικονομίας.
Η ικανή συνθήκη είναι η παραγωγική μεγέθυνση (M&A) των ελληνικών επιχειρήσεων. Η στρατηγική των συγχωνεύσεων πρέπει να ακολουθήσει τον κανόνα 1:10 δηλαδή, συγχώνευση 10 υφιστάμενων επιχειρήσεων σε 1 νέα.
Για την Αγροτική Οικονομία έχει εκπονηθεί ένα ριζοσπαστικό 5ετές Πλάνο Ανάπτυξης.
Για την ενίσχυση της θεσμικής αποταμίευσης στη χώρα, προτείνεται η πλήρης κεφαλαιοποίηση του συνόλου της Επικουρικής Ασφάλισης για συντάξεις.
Για την ανάπτυξη της Βιομηχανίας, προτείνεται η στρατηγική της ένταξης σε παγκόσμιες αλυσίδες παραγωγής αξίας (GVC - GlobalValueChains), με ανάληψη υπεργολαβιών από τις ελληνικές επιχειρήσεις, οι οποίες θα έχουν αποκτήσει κρίσιμο μέγεθος μέσω των εξαγορών και συγχωνεύσεων.
Επικέντρωση στην ανάπτυξη συγκεκριμένων τομέων της οικονομίας, που η ανάπτυξή τους θα προωθήσει την παραγωγικότητα της ελληνικής οικονομίας. Προτείνονται οκτώ (8) τομείς: Εφοδιαστική αλυσίδα, Παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ, ο κλάδος μετάλλων της βαριάς Βιομηχανίας, Τρόφιμα και Ποτά , Βιομηχανία Φαρμάκου, Κατασκευές, Αμυντική Βιομηχανία, Τομέας Προηγμένων Τεχνολογιών.
4η ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ: ΟΜΟΓΕΝΕΙΑ: Πολλαπλή Διασύνδεση. ΕΘΝΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ: «Επανίδρυση» και Αναζωογόνηση της Ελλάδας.
Η χώρα δεν έχει ούτε τις φυσικές, ούτε τις πνευματικές, ούτε τις οικονομικές δυνάμεις να προχωρήσει μόνη της στον 21ο Αιώνα. Χρειάζεται μια πολυεπίπεδη και πολυπαραγοντική στρατηγική διασύνδεσης με την Ελληνική Ομογένεια.
Προτείνεται η δημιουργία Ηλεκτρονικής Βάσης Δεδομένων, η οποία θα δίνει την δυνατότητα καταγραφής όλων των ομογενών.
Προτείνεται η δημιουργία Ηλεκτρονικής Βουλής των Ελλήνων Ομογενών. Στην ουσία θα πρόκειται για μια Συμβουλευτική Γερουσία.
Το πρόγραμμα «ΝόστιμονΉμαρ», θα παρέχει κίνητρα (α) για μετεγκατάσταση φυσικών προσώπων, και (β) για μετεγκατάσταση/ίδρυση επιχειρήσεων από ομογενείς στην Ελλάδα.
Η πολλαπλή διασύνδεση με την Ομογένεια θα αναδείξει την παγκόσμια κληρονομιά του Ελληνισμού στην Ανθρωπότητα του 21ου Αιώνα. Ο Οικουμενικός Ελληνισμός (Ελλάδα και Ομογενείς) μπορεί να δημιουργήσει μια νέα πνευματική βάση για την Νέα Αναγέννηση του Δυτικού Κόσμου.
5η ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ: ΑΜΥΝΑ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΗ: Συμμαχία Νότου,
Ομοσπονδία.
Η παγκοσμιοποίηση της Pax Americana εξελίσσεται πλέον σε έναν πολυπολικό κόσμο.Επομένως, το ζητούμενο για την Ελλάδα είναι, μεσοπρόθεσμα, να συμμετάσχει στην ομάδα των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα διεκδικήσουν μια ηγετική θέση στο νέο παγκόσμιο συσχετισμό δυνάμεων. Αυτό θα γίνει σε δύο διαδοχικά βήματα: (α) δημιουργία μίας αμυντικής ένωσης, και (β) δημιουργία Ομοσπονδίας.
Η Ελλάδα πρέπει να προσδέσει την τύχη της με την Γαλλία. Επιπλέον, θα πρέπει να προηγηθεί παντός άλλου στην διαμόρφωση της συμμαχίας των «Νοτίων» που προωθεί η Γαλλία, ως αντιστάθμισμα στις αντιδράσεις των «Βορείων» για την σχετική υπεροχή της Γαλλίας στην εξωτερική και αμυντική πολιτική.
ΑΜΥΝΑ: επένδυση σε τεχνολογία, τεχνογνωσία και ανθρώπινες ικανότητες, Αυτό που προτείνει η μελέτη είναι η σχεδίαση και υλοποίηση ενός συντεταγμένου προγράμματος αλληλεξαρτώμενων δράσεων σε βάθος δεκαετίας. Ενίσχυση και διατήρηση σταθερής και βιώσιμης ανάπτυξης για την Εθνική Αμυντική Τεχνολογική και Βιομηχανική Βάση.
6ηΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ: ΕΝΡΓΟΣ ΚΑΙ ΥΓΙΗΣ ΓΗΡΑΝΣΗ και ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ: Η νέα κανονικότητα.
Η αναπόφευκτη διαχρονική μείωση του εργατικού δυναμικού μπορεί να αντισταθμιστεί με τρείς τρόπους: τις πολιτικές ενεργού γήρανσης, τα προγράμματα υγιούς γήρανσης, και την μετανάστευση.
Υγιής, Ενεργός και Έξυπνη Γήρανση: Ένα τρίπτυχο πολιτικής για το εργατικό δυναμικό στις γηράσκουσες κοινωνίες και οικονομίες.
Η «υγιής» γήρανση αφορά σε πολιτικές «πρόληψης» που βελτιώνουν και επιμηκύνουν την διάρκεια ζωής για όλους και όχι μόνο για τους ηλικιωμένους.
Η «ενεργός» γήρανση αποτελεί συνέχεια και αποτέλεσμα της προηγούμενης διαδικασίας: άτομα σε καλή υγεία παρατείνουν τον χρόνο εργασίας πολύ πέραν του τυπικού ορίου συνταξιοδότησης.
Η «έξυπνη» γήρανση αναφέρεται σε πολιτικές και πρακτικές που μειώνουν τα ψηφιακά και λοιπά χάσματα που νομοτελειακά προκύπτουν μεταξύ των γενεών.
Εθνική Πολιτική για την Μετανάστευση. Βασικοί Άξονες :(α) Η μετανάστευση είναι απαραίτητη για την λειτουργία της οικονομίας της χώρας, ιδιαίτερα στις θέσεις μη εξειδικευμένης εργασίας για τον αγροτικό τομέα, τον κατασκευαστικό τομέα, τον τομέα καθαριότητας, και το τομέα φροντίδας ηλικιωμένων. (β) Η μετανάστευση ατόμων υψηλής ειδίκευσης (BrainGain). Και (γ) Ανασχεδιασμός του εθνικού πλαισίου διαχείρισης των μεταναστών, με την ανάθεση της ευθύνης στις Περιφέρειες.
7η ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ: ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΥΣ.
Υπαγωγή της μακροχρόνιας φροντίδας στις ασφαλιστικές καλύψεις του ΕΟΠΥΥ.
Κλίμακες παροχών και Ιδιωτική συμμετοχή. Καθορισμός ποσοστού της παροχής που θα φέρει ο δικαιούχος, αφού ληφθούν υπόψη τα εισοδήματα καθώς και τα άλλα περιουσιακά του στοιχεία.
Χρηματοδότηση μακροχρόνιας φροντίδας. Διενέργεια αναλογιστικής μελέτης για την περίοδο μέχρι το 2070, με στόχο την εκτίμηση των απαιτούμενων πόρων καθώς και τις πηγές άντλησης αυτών. Οι επιπλέον δαπάνες καλύπτονται από την γενική φορολογία (και όχι με αύξηση εισφορών).
Αύξηση κλινών μακροχρόνιας φροντίδας και προγραμματισμός με βάση την Περιφέρεια. Για να προσεγγιστεί το μέσο επίπεδο των χωρών του ΟΟΣΑ, πρέπει να 10πλασιστεί η ποσότητα των σχετικών κλινών.
ΤΕΛΙΚΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ : ΑΛΛΑΓΗ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.
Για να μετατραπεί η πρόκληση της Γήρανσης σε ευκαιρία απαιτείται μια συνολική αλλαγή στον τρόπο σκέψης και δράσης των σύγχρονων κοινωνιών.
Η γήρανση του πληθυσμού δεν αφορά μόνο την Ελλάδα. Όλες οι αναπτυγμένες χώρες του κόσμου έχουν ξεκινήσει τα δικά τους προγράμματα διαχείρισης των συνεπειών της γήρανσης του πληθυσμού.
Η κρίσιμη μεταβλητή θα είναι η δυνατότητα των χωρών να αφομοιώσουν και να εφαρμόσουν τις τεχνολογίες της 4ης Β.Ε., γεγονός που θα έχει ως αποτέλεσμα να αυξηθεί σημαντικά η κοινωνική ανισότητα, τόσο εντός των χωρών, όσο και μεταξύ των χωρών. Το παράδοξο του 21ου Αιώνα θα είναι ότι ενώ θα μειώνεται το εργατικό δυναμικό, στις τεχνολογικά προηγμένες χώρες και τομείς της οικονομίας, θα δημιουργηθούν οι συνθήκες για 4ήμερη εργασία εβδομαδιαίως.
Μέχρι τα μέσα του Αιώνα θα έχει διαπιστωθεί ποιες χώρες έκαναν σωστή διάγνωση και αντιμετώπιση των σχετικών ζητημάτων. Οι χώρες που θα αποτύχουν θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι το ιστορικό φαινόμενο της γήρανσης του πληθυσμού μπορεί να οδηγήσει στην ιστορική έκλειψη χωρών και κοινωνιών.
Η προσέγγιση της ανάλυσης για την Ελλάδα είναι σχετικά αισιόδοξη, με την έννοια ότι αυτή η πρωτόγνωρη, αλλά αναμενόμενη, εξέλιξη μπορεί να αφυπνίσει και κινητοποιήσει την χώρα και, σε συνεργασία με την Ελληνική Ομογένεια, να οδηγήσει σε μία «επανίδρυση» και Νέα Αναγέννηση για την χώρα.
ΝΈΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ: Ελπίζεται ότι, με το κλείσιμο της περιόδου της Μεταπολίτευσης, το προ πολλού αναμενόμενο «νέο ξεκίνημα» της χώρας μπορεί να γίνει με αφορμή το ιστορικό φαινόμενο της γήρανσης του πληθυσμού.