Μια ευκαιρία κοιτάζει κατάματα τα κεντροαριστερά κόμματα – αν απορρίψουν το ανδρικό βλέμμα που διαστρεβλώνει την πολιτική μας

«Τα αγόρια ανήκουν στη εναλλακτική δεξιά». Αυτή φαίνεται να είναι[1] η νέα συναίνεση για την ακροδεξιά πολιτική που προπαγανδίζεται[2] σε πολλά άρθρα και podcast. Όμως η εμμονική εστίαση των μέσων ενημέρωσης στους νεαρούς άνδρες που υποτίθεται ότι τροφοδοτούν την άνοδο της ακροδεξιάς δεν είναι απλώς εμπειρικά λανθασμένη – τους διαφεύγει μια πολύ πιο σημαντική μετατόπιση της κοινής γνώμης μεταξύ των νέων. Ενώ πολλές έρευνες δείχνουν ένα μεγάλο χάσμα μεταξύ των δύο φύλων στην υποστήριξη των ακροδεξιών κομμάτων και πολιτικών, οι νεαρές γυναίκες είναι αυτές που ξεχωρίζουν ως η πιο ενδιαφέρουσα πολιτικά δημογραφική ομάδα, καθώς στρέφονται σε όλο και μεγαλύτερους αριθμούς προς την αριστερά.

Η ιδέα ότι οι νέοι γενικά, και οι νέοι άνδρες ειδικότερα, υποστηρίζουν δυσανάλογα την ακροδεξιά υπάρχει εδώ και καιρό. Σε μια κλασική μελέτη του 2012, ο Γερμανός πολιτικός επιστήμονας Kai Arzheimer χαρακτήρισε τον «τυπικό» ψηφοφόρο των ακροδεξιών κομμάτων στην Ευρώπη ως «άνδρα, νεαρό, με μέτριο μορφωτικό επίπεδο και ανησυχεί για τους μετανάστες και τη μετανάστευση».[3] Αυτή η περιγραφή χρησιμοποιείται συχνά για να εξηγήσει την άνοδο του Ντόναλντ Τραμπ, ενώ στην Ευρώπη έχει σημειωθεί έκρηξη άρθρων που υποστηρίζουν ότι οι νέοι, ιδίως οι νέοι άνδρες,[4] «δίνουν ώθηση στην υποστήριξη της ακροδεξιάς». Όμως, η πρόσφατη άνοδος της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς οφείλεται πράγματι στη δυσανάλογη υποστήριξη των νέων ανδρών; Και οι νέοι γίνονται πράγματι όλο και πιο δεξιοί;

Τα επίπεδα υποστήριξης των ακροδεξιών κομμάτων μεταξύ των νέων είναι πράγματι υψηλότερα από ποτέ σε πολλές περιπτώσεις. Αλλά τα άρθρα[5] σχετικά με το θέμα αυτό συχνά παραλείπουν να αναφέρουν ότι η υποστήριξη στα ακροδεξιά κόμματα έχει αυξηθεί συνολικά και είναι τουλάχιστον εξίσου υψηλή μεταξύ άλλων ηλικιακών ομάδων. Μια μελέτη για τις ευρωπαϊκές εκλογές του 2024 έδειξε[6] μάλιστα χαμηλότερη υποστήριξη για τα ακροδεξιά κόμματα μεταξύ των νέων ψηφοφόρων (ηλικίας 16-29 ετών) από ό,τι μεταξύ των ψηφοφόρων μεγαλύτερης ηλικίας. Το πιο ενδιαφέρον είναι ότι, ενώ οι νέοι άνδρες ψήφισαν ακροδεξιά κόμματα σε παρόμοια ποσοστά με τους άνδρες μεγαλύτερης ηλικίας, οι νέες γυναίκες ψήφισαν λιγότερο ακροδεξιά κόμματα από ό,τι οι γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας.

Οι περισσότερες έρευνες[7] δείχνουν ότι οι νέοι –τόσο οι γυναίκες όσο και οι άνδρες– έχουν πιο προοδευτικές αξίες από τις προηγούμενες γενιές. Αν και υπάρχει μεγαλύτερο χάσμα μεταξύ των φύλων[8] μεταξύ των νέων, ο κύριος λόγος για αυτό δεν είναι η δεξιά στροφή μεταξύ των νέων ανδρών, αλλά η απότομη αριστερή στροφή μεταξύ των νέων γυναικών, όπως σημείωσε η Gaby Hinsliff σε ένα οξυδερκές πρόσφατο άρθρο για τον Guardian.[9]

Το γεγονός ότι τα μέσα ενημέρωσης επιλέγουν ωστόσο να εστιάζουν σε νεαρούς άνδρες καταδεικνύει το ανδρικό βλέμμα που εξακολουθεί να κυριαρχεί στην κοινωνία, το οποίο όχι μόνο σημαίνει ότι ό,τι κάνουν ή σκέφτονται οι άνδρες θεωρείται εγγενώς σημαντικό και άξιο τόσο επιστημονικής όσο και πολιτικής προσοχής, αλλά και ότι οι άνδρες αποτελούν τον κανόνα. Αυτό καταλήγει να ενισχύει τις πολιτικές προοπτικές της ακροδεξιάς: Δεδομένου ότι οι άνδρες είναι ο κανόνας, ό,τι υποτίθεται ότι κάνουν ή σκέφτονται θεωρείται «φυσιολογικό», πράγμα που σημαίνει ότι όλοι οι πολιτικοί θα πρέπει να επινοήσουν «λογικές» πολιτικές για να τους ικανοποιήσουν.

Για να είμαστε σαφείς, μπορεί «τα αγόρια» να μην όλα υπέρ της «εναλλακτικής δεξιάς», αλλά αντιμετωπίζουν άλλα προβλήματα. Πολλές μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι οι νέοι άνδρες αντιμετωπίζουν δυσκολίες[10] στην εκπαίδευση, την ψυχική υγεία και την εργασία. Και πολιτικά, οι έρευνες δείχνουν[11] ότι ενώ οι νέοι άνδρες δεν ψηφίζουν περισσότερο ακροδεξιά κόμματα από ό,τι οι μεγαλύτεροι σε ηλικία άνδρες, σκέφτονται να ψηφίσουν ακροδεξιά κόμματα σε πολύ μεγαλύτερο αριθμό. Επιπλέον, είναι πιο επιρρεπείς στον «σύγχρονο σεξισμό»[12] – αρνούνται ότι οι γυναίκες εξακολουθούν να υφίστανται διακρίσεις και απορρίπτουν τα αιτήματα για μεγαλύτερη ισότητα των φύλων.

Φυσικά, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε καλύτερα αυτές τις εξελίξεις, ιδίως δεδομένης της απειλής που συνιστά η ακροδεξιά για τη φιλελεύθερη δημοκρατία. Αλλά αυτό δεν πρέπει να μας οδηγήσει στο να υποβαθμίσουμε ή ακόμη και να αγνοήσουμε την πιο έντονη μετατόπιση των γενεών προς τα αριστερά. Το γεγονός ότι οι νεαρές γυναίκες υποστηρίζουν περισσότερο το δικαίωμα στην άμβλωση ή τον φεμινισμό από τους νεαρούς άνδρες, ακόμη και από τις μεγαλύτερες σε ηλικία γυναίκες, δεν θα πρέπει να αποτελεί τόσο μεγάλη έκπληξη, δεδομένου ότι τα θέματα αυτά τις επηρεάζουν πιο άμεσα και προσωπικά. Ωστόσο, ανησυχούν επίσης περισσότερο[13] για το περιβάλλον και υποστηρίζουν περισσότερο[14] την ανακατανομή του πλούτου και τον μεγαλύτερο ρόλο του κράτους. Γιατί συμβαίνει αυτό;

Αυτό δεν είναι απλώς ένα επιστημονικό ερώτημα: Είναι μια πολιτική ευκαιρία. Τα κεντροαριστερά κόμματα ακολούθησαν το ανδρικό βλέμμα και κυνήγησαν μια ξεπερασμένη ερμηνεία του ψηφοφόρου της «εργατικής τάξης» (που ορίζεται στενά ως λευκός άνδρας με δεξιές κοινωνικοπολιτισμικές απόψεις). Αυτή η εκλογική στρατηγική ωθεί την πολιτική πιο δεξιά. Επιπλέον, όπως έχουν δείξει δεκαετίες επιστημονικών ερευνών,[15] βοηθάει κυρίως τα ακροδεξιά κόμματα, ενώ βλάπτει τα κεντροαριστερά κόμματα, τα οποία καταλήγουν να χάνουν (νέους, γυναίκες) προοδευτικούς ψηφοφόρους και να κερδίζουν μόλις και μετά βίας τους (άνδρες) αντιδραστικούς ψηφοφόρους που φλερτάρουν.

Η επικέντρωση στις προτεραιότητες και τις αξίες των γυναικών ψηφοφόρων (όπως δράσεις για την καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης και την ενίσχυση του κράτους πρόνοιας), αντί να ικανοποιεί τις αντιδραστικές πολιτικές της ακροδεξιάς, θα είχε δύο σημαντικά πλεονεκτήματα για την προοδευτική πολιτική γενικά και για τα αριστερά κόμματα ειδικότερα. Πρώτον, θα μεταμόρφωνε την πολιτική συζήτηση: Θα μιλούσαμε περισσότερο για την καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης, για παράδειγμα, και θα ξοδεύαμε λιγότερο χρόνο στη δαιμονοποίηση των μεταναστών. Δεύτερον, θα έδινε στις νεαρές γυναίκες έναν λόγο για να προσέλθουν και να ψηφίσουν σε μεγαλύτερο αριθμό, πράγμα σημαντικό,[16] καθώς «οι νεαρές γυναίκες απέχουν από τις εκλογές περισσότερο από ό,τι οι νέοι άνδρες». Η ευκαιρία είναι εδώ για να την εκμεταλλευτούμε.