Σφοδρές είναι οι αντιδράσεις των Ελλήνων καλλιτεχνών αμέσως μετά την ανακοίνωση των ιδεών του νέου καλλιτεχνικού διευθυντή Γιαν Φαμπρ για το φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Οι 40 βελγικές παραγωγές που εξοβέλισαν από το φετινό πρόγραμμα οποιαδήποτε ελληνική συμμέτοχη πέραν του εθνικού θεάτρου έγιναν αμέσως αντικείμενο συζητήσεων, αντιδράσεων και επιθέσεων τόσο στο νέο καλλιτεχνικό Διευθυντή όσο και στον Υπουργό Πολιτισμού Αριστείδη Μπαλτά.
Σύμφωνα με τα όσα ανακοίνωσε ο κ. Φαμπρ, η ελληνική εκπροσώπηση στο φεστιβάλ θα προέλθει μόνο από τους κρατικούς φορείς πολιτισμού, γεγονός που αρκετοί καλλιτέχνες εξέλαβαν ως εξαίρεση των ανεξάρτητων ελληνικών παραγωγών από τη διοργάνωση. Ο Γιαν Φαμπρ, ανακοίνωσε, επίσης, ότι οι Ελληνες καλλιτέχνες θα εισέρχονται σταδιακά στο φεστιβάλ από το 2017 και με «ποσόστωση» –το 1/3 του φεστιβαλικού κορμού– μέχρι και το 2019, το οποίο θα είναι αφιερωμένο στο «Ελληνικό Matrix», όπου η ελληνική καλλιτεχνική παρουσία θα αποτελεί τον κύριο κορμό του φεστιβάλ.
Έντονες είναι οι αντιδράσεις του καλλιτεχνικού κόσμου:
Tις παραιτήσεις του υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Αριστείδη Μπαλτά και του νέου επικεφαλής του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου Γιαν Φαμπρ, ζητούν με ανοιχτή επιστολή τους εκπρόσωποι από όλο το φάσμα του καλλιτεχνικού κόσμου, οι οποίοι συγκεντρώθηκαν σήμερα στο Θέατρο Σφενδόνη. Στόχος τους ήταν να αναζητηθεί ένας κοινός τρόπος αντίδρασης σχετικά με τη νέα φυσιογνωμία του φεστιβάλ, μετά τις ανακοινώσεις του Φλαμανδού καλλιτέχνη για τη συγκρότηση του φετινού προγράμματος, από τo οποίo απουσιάζει η ελληνική εκπροσώπηση.
Συγκεκριμένα, στην επιστολή τους προς τον Αριστείδη Μπαλτά, οι καλλιτέχνες ανεφέρουν σχετικά με το διορισμό του Γ. Φαμπρ και το πρόγραμμα που ανακοίνωσε: «Συμφωνήσαμε με συντριπτική πλειοψηφία, ότι πρόκειται για μία απαράδεκτη και έκθετη, τόσο νομικά, όσο και ηθικά ενέργεια, η οποία στρέφεται ευθέως εναντίον της σύγχρονης ελληνικής δημιουργίας και εναντίον των χειμαζόμενων ή και ανέργων Ελλήνων δημιουργών. Επειδή οι συγκεκριμένες αυτές πράξεις ελέγχονται ως παράνομες και κυρίως εχθρικές για τη ζωντανή καλλιτεχνική δημιουργία και τον πολιτισμό του τόπου, ζητάμε την άμεση παραίτησή σας».
Επίσης σε δεύτερη επιστολή που στηρίχθηκε σε κείμενο του ηθοποιού Γιάννη Μαυριτσάκη, χαρακτηρίζουν τον Γιαν Φαμπρ persona non grata για «την οίηση και τον απροκάλυπτο καλλιτεχνικό ολοκληρωτισμό που επέδειξε, ισχυριζόμενος ότι θα μετατρέψει σε διεθνές ένα φεστιβάλ που είναι ήδη διεθνές από τα γεννοφάσκια του και αποκλείοντας για φέτος αλλά και τα επόμενα χρόνια τους Έλληνες δημιουργούς». Τέλος, του ζητούν να επιστρέψει τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή.
Στη συνάντηση που διήρκησε σχεδόν τέσσερις ώρες, παραβρέθηκε πλήθος καλλιτεχνών μεταξύ των οποίων οι: Γιάννης Χουβαρδάς, Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, Αργύρης Ξάφης, Ολια Λαζαρίδου, Αντζελα Μπρούσκου, Χρήστος Λούλης, Καρυοφυλλιά Κραμπέτη, Μαριάννα Κάλμπαρη, Στέλιος Μάινας, Φωτεινή Μπαξεβάνη, Άρης Σερβετάλης, Νίκος Χατζόπουλος, Αντζελα Μπρούσκου, Ρένη Πιττακή, Αργύρης Πανταζάρας, Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος και αρκετοί ήταν αυτοί που πήραν το λόγο. Στην παρέμβασή του, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου, Στάθης Λιβαθινός, είπε ότι συναντήθηκε χθες με τον Γιαν Φαμπρ και τον ενημέρωσε για την δυσφορία του καλλιτεχνικού κόσμου. «Μας ρώτησε αν είμαστε θυμωμένοι και του δώσαμε μια εικόνα της ελληνικής πραγματικότητας. Ότι υπάρχει πολύ θυμός και ανεργία» τόνισε.
Παρέμβαση του πρωθυπουργού
Οι αντιδράσεις προκάλεσαν την παρέμβαση του ίδιου του πρωθυπουργού, ο οποίος σε ανάρτησή του στο twitter επεσήμανε την ανάγκη να δοθεί μεγαλύτερο βάρος στις ελληνικές παραγωγές: «Παρακολουθώ τη συζήτηση για την φυσιογνωμία του Διεθνούς Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Είναι ευπρόσδεκτη. Στη συνάντηση με τον Γιαν Φαμπρ τόνισα την ανάγκη να δοθεί μεγαλύτερο βάρος στις ελληνικές παραγωγές του Φεστιβάλ. Ο Φαμπρ και ο Υπουργός Πολιτισμού συμφώνησαν να εξετάσουν το ζήτημα προς αυτή την κατεύθυνση»αναφέρει συγκεκριμένα ο Πρωθυπουργός στον προσωπικό του λογαριασμό.
Αντιδράσεις υπήρξαν και από τα κόμματα της αντιπολίτευσης.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης κατηγορεί τον Αλέξη Τσίπρα ότι αποδέχτηκε τον αφελληνισμό ενός κατεξοχήν εθνικού, πνευματικού, αλλά και τουριστικού προϊόντος, έστω και με όρους εξευτελιστικής ποσόστωσης. Παράλληλα, του ζητά, «έστω και τώρα» όπως επισημαίνει να αναιρέσει αυτή την άστοχη απόφαση.
Σε δήλωσή του αναφέρει:
«Το Ελληνικό Φεστιβάλ Αθηνών – Επιδαύρου για σχεδόν 60 χρόνια αγκαλιάζει και αναδεικνύει διεθνώς την ελληνική πολιτιστική δημιουργία» αναφέρει συγκεκριμένα ο κ. Μητσοτάκης. «Μέσα από αυτόν τον θεσμό ουσιαστικά αναπαράγεται, εξελίσσεται και μεταδίδεται στις επόμενες γενιές το αρχαίο ελληνικό θέατρο. Κυρίως όμως τροφοδοτείται η σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία. Με έκπληξη, αλλά κυρίως με λύπη, πληροφορηθήκαμε ότι ο Υπουργός Πολιτισμού κ. Μπαλτάς προχωρά ανάμεσα στα άλλα και στην κατάργηση της παρουσίας των Ελλήνων δημιουργών».
Επίθεση στην κυβέρνηση και τον Αλέξη Τσίπρα εξαπολύει το ΠΑΣΟΚ, μετά τον σάλο που έχει προκαλέσει η απόφαση του Γιαν Φαμπρ σχετικά με το πρόγραμμα που διαμόρφωσε για το ελληνικό Φεστιβάλ.
«Δύο μέρες και κάτι μετά την συνέντευξη του Γιαν Φαμπρ και τον σάλο που -δικαίως- ακολούθησε ο κ. Τσίπρας έγραψε στο Facebook πως παρακάλεσε προσωπικά τον επιμελητή (sic) του, πάλαι ποτέ, Ελληνικού Φεστιβάλ να δώσει μεγαλύτερο βάρος στις ελληνικές παραγωγές» αναφέρει σε ανακοίνωση.
Και προσθέτει: «Αισιοδοξούμε πως η κυβέρνηση, με τη βοήθεια μιας νέας 17ωρης διαπραγμάτευσης, θα κατορθώσει τελικά να περάσει ένα-δύο ελληνικά έργα στο ρεπερτόριο του ‘αναγεννημένου’ Φεστιβάλ Αθηνών, Επιδαύρου και Βρυξελλών το καλοκαίρι που μας έρχεται».
Έντονα επικρίνει το Ποτάμι την απόφαση του υπουργού Πολιτισμού, Αρ. Μπαλτά, να αναθέσει την καλλιτεχνική διεύθυνση του Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου στον Βέλγο καλλιτέχνη Γιαν Φαμπρ, απαξιώνοντας τους Έλληνες καλλιτέχνες.
Το Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου μετά από μια δεκαετία πρωτόγνωρης ακμής χάρη στις άοκνες και στρατηγικά καλοσχεδιασμένες προσπάθειες του Γιώργου Λούκου, που έφεραν εκατοντάδες χιλιάδες νέους στα ακροατήριά του και εκατοντάδες νέους καλλιτέχνες στις σκηνές του (σε πείσμα των πιέσεων του παλαιού καλλιτεχνικού κατεστημένου), αποκτά τώρα έναν «Καλλιτεχνικό Διευθυντή» που δικαίως δεν αποδέχεται καν τον τίτλο και δικαίως δεν ομολογεί την αμοιβή του, αναφέρει σε ανακοίνωσή του το Ποτάμι και προσθέτει:« Ο αποπέμψας τον Γιώργο Λούκο υπουργός Αριστείδης Μπαλτάς, ως οικοδεσπότης της παρουσίασης του «Διεθνούς» Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου, άκουσε και αυτός ως παθητικός ακροατής να εκχωρείται το πολύτιμο Φεστιβάλ στον «Βελγικό Πολιτιστικό Οργανισμό Γιαν Φαμπρ», στους καλλιτεχνικούς τομείς του Φεστιβάλ να προΐστανται αποκλειστικά Βέλγοι συνεργάτες του καλλιτεχνικού διευθυντή, ενώ στον προγραμματισμό των παραγωγών να προβλέπεται ποσόστωση (!!!) 1/3 για τους Έλληνες καλλιτέχνες. ?Η προχειρότητα και η κενολογία, τα μασημένα και τα φτωχά (όταν η Ιζαμπέλ Υπέρ είναι το μόνο σχεδόν όνομα μιας περιόδου 5 ετών…) αλλά και τα ψευτο-νέα (λες και η Ιζαμπέλ Υπέρ ή ο Μπαρίσνικοφ δεν έχουν ξανάρθει στην Ελλάδα) αν δεν ήταν τόσο προσβλητικά γιά τους Έλληνες και ξένους φίλους του καταξιωμένου Φεστιβάλ θα ήταν απλά κωμικά.?Τέλος, η φλυαρία περί «χρημάτων και λέξεων» ταιριάζει απόλυτα με την όλη πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και στον Πολιτισμό, όπου η κενή ρητορική υποκαθιστά την ουσία.?Λυπηθήκαμε αφάνταστα με την αναιτιολόγητη αποπομπή του Γιώργου Λούκου. Τώρα όμως λυπούμαστε διπλά για τον ευτελισμό του σημαντικότερου Φεστιβάλ μας και την ταυτόχρονη προσβολή του καλλιτεχνικού δυναμικού της χώρας από έναν πρόχειρο και κενολόγο αποικιοκράτη συζητήσιμων προδιαγραφών».