Ξεπέρασε σχεδόν και τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Ταμείο Ανάκαμψης. Όσοι είχαμε ήδη χειροκροτήσει την κοινή πρόταση Μέρκελ-Μακρόν, για πρόσθετες επιχορηγήσεις -και όχι δάνεια – 500 δισ. ευρώ, βλέπουμε όχι μόνο να υιοθετείται από την Επιτροπή στο σύνολό της, αλλά και να προστίθενται σε αυτήν και 250 δισ. δανείων. Από την άλλη πλευρά, η τροποποίηση αυτού καθ? εαυτού του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου, παρά τις ευπρόσδεκτες προσαρμογές στις νέες ανάγκες, δεν επεφύλασσε εκπλήξεις σε ό,τι αφορά το συνολικό ύψος του· παρέμεινε στα επίπεδα της τελευταίας – και αποτυχούσας – συμβιβαστικής πρότασης του περασμένου Φεβρουαρίου, αλλά και στα επίπεδα της προηγούμενης επταετίας. Όχι άσχημα πάντως, αν θυμηθεί κανείς τις οξείες αντιδράσεις των συνήθων υπόπτων, δηλαδή των τεσσάρων «φειδωλών» του Βορρά, που ήθελαν «μικρότερο προϋπολογισμό για μια μικρότερη Ευρώπη». Αξίζει στο σημείο αυτό να επισημανθεί μια λιγότερο φωτιζόμενη πτυχή της πρότασης: η ανάδειξη της ανάγκης για νέες πηγές εσόδων του προϋπολογισμού της ΕΕ, δηλαδή για νέους ιδίους πόρους, που θα προέρχονται από μια απλουστευμένη βάση ΦΠΑ ή από δικαιώματα επί μη ανακυκλώσιμων πλαστικών. Η ιδέα νέων ιδίων πόρων υπήρχε και στην προηγούμενη πρόταση της Επιτροπής, με ελάχιστες όμως πιθανότητες αποδοχής της πριν την κρίση του κορωνοϊού. Χάρις στην κρίση, φαίνεται ότι ωριμάζει η ανάγκη μιας τέτοιας δημοσιονομικής τομής.
Υπάρχουν και αρκετά άλλα θετικά σημεία της πρότασης, που όμως η λάμψη τους κρύβεται πίσω από τα φώτα των εντυπωσιακών αριθμών. Προτείνει λοιπόν η Επιτροπή, και σωστά, να είναι τα μελλοντικά προγράμματα συνοχής πιο ευέλικτα και προσαρμόσιμα στις ανάγκες της ανάκαμψης, να ξεκινήσουν να εφαρμόζονται ήδη από την 1η Ιανουαρίου 2021, να είναι διαθέσιμη εντός του 2020 η πρόσθετη επιχορήγηση 11,5 δισ. ευρώ που προβλέπεται για τη λήγουσα εφέτος προγραμματική περίοδο, να υπάρχει μεγαλύτερη ευελιξία στη μεταφορά πόρων μεταξύ ταμείων και να προβλέπεται η ενεργοποίηση ειδικών διατάξεων σε έκτακτες καταστάσεις.
Σωστές και αναγκαίες οι προτάσεις αυτές, όμως η εμπειρία μας δείχνει ότι δεν αρκούν οι καλές προθέσεις. Αφήνοντας κατά μέρος τις γνωστές βαριές διαδικασίες που επιβάλλει η Επιτροπή για την απορρόφηση των πόρων του ΕΣΠΑ, θα σταθούμε σε μια πρόσφατη περίπτωση: Ήδη από τον περασμένο Μάρτιο η Επιτροπή πρότεινε, και το Συμβούλιο ενέκρινε στη συνέχεια, παρεκκλίσεις από τις μέχρι τότε ισχύουσες διατάξεις, έτσι ώστε πόροι του ΕΣΠΑ να μπορέσουν να διοχετευθούν άμεσα σε κάλυψη αναγκών της κρίσης. Με μια μικρή σημείωση όμως: οι αλλαγές, πέραν κάποιων μικρών ορίων, απαιτούν τροποποίηση των αντίστοιχων προγραμμάτων. Για την οποία όμως τροποποίηση, οι υπηρεσίες της Επιτροπής χρειάζονται κάποιους μήνες! Με ενδεχόμενη επιβάρυνση, μέχρι τότε, του εθνικού προϋπολογισμού. Πολυτέλεια που μάλλον δεν είναι δυνατόν να υπάρχει, ειδικά στις παρούσες συνθήκες.
Οι αγαθές, λοιπόν, προθέσεις της Επιτροπής για ευελιξία και ταχύτητα υλοποίησης, κινδυνεύουν να μείνουν νεκρό γράμμα αν δεν συνοδευθούν από συγκεκριμένα μέτρα και διαδικασίες που θα αποτρέπουν την επανεμφάνιση τέτοιων ατυχών εμπειριών. Εκτός από τους αριθμούς, πρέπει και αυτά να προσεχθούν στη διαπραγμάτευση που θα ακολουθήσει όταν σβήσουν τα φώτα της γιορτής.
Πηγή: www.tanea.gr