Το ερώτημα: ο Θ. Κουρεντζής καλώς ή κακώς προσκλήθηκε από το Φεστιβάλ Αθηνών να διευθύνει την ορχήστρα του (Utopia) στην Επίδαυρο. Όταν π.χ. ο διάσημος Ρώσος μαέστρος Βαλερί Γκέργκιεφ, φίλος του προέδρου Πούτιν και σιωπηρός υποστηρικτής του πολέμου στην Ουκρανία είναι σε embargo από ευρωπαϊκές ορχήστρες και μόλις την περασμένη εβδομάδα ακυρώθηκε προγραμματισμένη εμφάνισή του στην Ιταλία. Αν και κάποιοι άλλοι Ρώσοι καλλιτέχνες όπως η Άννα Νετρέμπκο επιστρέφουν στην Ευρώπη. Γενικά είμαι της άποψης ότι δεν θα πρέπει να τίθενται απαγορεύσεις στην καλλιτεχνική δημιουργία παρά μόνο εάν κάποιος καλλιτέχνης προκλητικά και ξεδιάντροπα στηρίζει ένα πόλεμο. Όταν δηλαδή με την πολιτική του στάση ακυρώνει στην πράξη το νόημα, μήνυμα, πνεύμα της τέχνης που δεν είναι άλλο από την ειρήνη, υπέρβαση του θανάτου, κατάφαση στη ζωή.
Ο Κουρεντζής επέλεξε για την Επίδαυρο ένα ιδιαίτερο πρόγραμμα: Δύο έργα του Γκούσταβ Μάλερ. Τα σπαρακτικά πέντε «τραγούδια για τα νεκρά παιδιά» που έγραψε πάνω σε στίχους του ποιητή Φρίντριχ Ρίκετ (1788-1866) λίγο πριν δοκιμάσει τον πόνο από το θάνατο της κόρης του σε ηλικία τεσσάρων ετών το 1905 και την εμβληματική 4η συμφωνία του. Η μουσική του Μάλερ είναι οπωσδήποτε αυτή που επενδύει καλύτερα ως soundtrack τη δυστοπική εποχή μας. Είναι όμως και «η μουσική που εμπνέει το θάρρος της ύπαρξης» (D. Holbrook, Gustav Mahler and the “Courage to be”). Και έδωσε μια συγκλονιστική ερμηνεία που μόνο ίσως στο χώρο της Επιδαύρου κάτω από τον ελληνικό νυκτερινό ουρανό και μόνο με αρχιμουσικό τον Κουρεντζή θα μπορούσε να δοθεί τόσο στα «Τραγούδια» όσο και στη Συμφωνία. Απαράμιλλη εκτέλεση για μένα τον μη μουσικό που όμως έχω ακούσει πάμπολες εκτελέσεις των έργων του Μάλερ. Μια εκτέλεση που μαζί με τη σκηνοθετική εμπλαισίωση (για το φινάλε της 4ης Συμφωνίας) είχαν βαθύ κατανυκτικό, μυσταγωγικό, θρησκευτικό χαρακτήρα. Και το μήνυμα που έβγαινε από τη μουσική, το άκουσμα, την ατμόσφαιρα ήταν ένα: καταδίκη του πολέμου είτε πρόκειται γι’ αυτόν στην Ουκρανία, τη Γάζα, το Σουδάν ή οπουδήποτε αλλού. Τα «Τραγούδια για τα νεκρά παιδιά» ήταν ένας θρήνος που έφερνε δάκρυα στα μάτια για τα παιδιά της Γάζας που πεθαίνουν σήμερα, τώρα από την πείνα γιατί αυτό επέλεξε μια ανάλγητη πολιτική ηγεσία (καθεστώς Νετανιάχου). Ένα μικρό παιδί δε ήταν εκεί και συμμετείχε στο μουσικό δράμα με την φωνή ενός γκιώνη.
Είτε καλώς είτε κακώς προσκληθηκε ο Κουρεντζής, σημασία έχει ότι με την performance του έστειλε ένα υψηλό μήνυμα αισθητικής, ηθικής, ανθρωπισμού, ειρήνης από την Επίδαυρο. «Ο ήλιος πάλι λαμπρός θα ανατείλει/ και στο δρόμο που βαδίζω/ εκείνη η χαρά μας θα μας ξαναενώσει/ μέσα σε τούτη τη γη που ανασαίνει φως».
Μια συναυλία «και με φως και με θάνατο» στο ιερό της Επιδαύρου. Αλλά και με οργή. Πολύ οργή για την υποκρισία των ηγετών της Δύσης, της Ευρώπης ειδικότερα. Που εξακολουθούν να ανέχονται τις βαρβαρότητες που διαπράττονται στη Γάζα εν ονόματι δήθεν της προστασίας των αξιών του δυτικού πολιτισμού από ένα απάνθρωπο καθεστώς (Νετανιάχου). Ποιών αξιών; Η Δύση βέβαια έπαψε να σιωπά. Διαμαρτύρεται λεκτικά. Αλλά ενώ έχει υιοθετήσει 18 πακέτα κυρώσεων για τη Ρωσία και τον πόλεμο που διεξάγει στην Ουκρανία, δεν κάνει τίποτα για να σταματήσει τις φρικαλεότητες στη Γάζα. Εκεί όμως κρίνεται ο ανθρωπισμός μας.
Ο Μάλερ (εβραϊκής καταγωγής) και ο Κουρεντζής το είπαν με υποβλητικό τρόπο μέσα στην Επίδαυρο.
«ποτέ δεν φεύγουν τα νεκρά παιδιά
από τα σπίτια τους
τριγυρίζουν εκεί»...
Τελικά καλώς προσκλήθηκε ο Κουρεντζής...
Μια μικρότερη εκδοχή αυτου του άρθρου δημοσιεύτηκε στα ΝΕΑ