Δεν πρόκειται σαφώς για τη Δευτέρα Παρουσία, όμως τελευταία στο δρόμο μου τυχαίνει να συναντώ αμφότερους, τους παππούδες και τις γιαγιάδες μου, μόνο που μοιάζουν βασανιστικά στα πρόσωπα και την ηλικία με τα μικρά μου παιδιά. Πώς συμβαίνει τα προσφυγόπουλα της Λοζάνης να ανασταίνονται στα μάτια μου;
Είναι η προσφυγιά της Συρίας που κατακλύζει σήμερα τους δρόμους μας. Άνθρωποι που αναζητούν καταφύγιο ανάμεσά μας. Είναι η προσφερόμενη Ευρώπη μας σωτηρία; Ή απλώς «έναντι» των ελαχίστων της φιλανθρωπίας; Ένα ραντεβού με τον ιδεατό κόσμο των στρατοπέδων (συγκέντρωσης) και των εγερτηρίων; Σύνορα σε διαδοχή συνόρων, αυτός ο θαυμαστός κόσμος τον οποίο απλόχερα εν προκειμένω διαθέτουμε;
Τέτοιο αποκρουστικό έπαθλο δεν το αρμόζουν άνθρωποι. Οι πρόσφυγες από τη Συρία αξίζουν όσα αξίζουμε όλοι μας ως άνθρωποι πολίτες: χώρο δικαιοσύνης. Τη συνεπαγόμενη ανθρώπινη ισότητα παραμέρισαν οι μητέρες πατρίδες μας. Στο συριακό αλληλοσπαραγμό παρέμειναν παρατηρητές με ύφος ακαδημαϊκών του οριενταλισμού. Ορισμένες από αυτές στήνουν αδιανόητα μπλόκα ανθρώπων. Επί ένα χρόνο κανακεύουν ανερυθρίαστα την αδελφή της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς ελληνική κυβέρνηση, η οποία χρησιμοποιεί τους πρόσφυγες ως πολιτικό επιχείρημα αδιανόητων εκβιασμών προσβάλλοντας και αφήνοντας έκθετες τις ζωές των αθώων.
Η Ευρώπη μας μετέθεσε την ευθύνη και το κριτήριο δράσης της σε μια βολικώς εννοούμενη Ανατολή, που κείται μακριά, στον «έξω κόσμο», εκεί όπου το ευρωπαϊκό κεκτημένο δεν έχει λόγο εφαρμογής. Κι όμως, κάποτε, όταν τα δυτικά Βαλκάνια, που δεν ήταν επίσης ενταγμένα στις ευρωπαϊκές θεσμικές διαδικασίες, έγιναν το θέατρο της δραστικής υπεράσπισης των δημοκρατικών ιδεωδών, τότε διεκδικήθηκαν και κερδήθηκαν ως χώρος δικαίου της Ευρώπης. Η ανθρωπιστική κρίση τού τότε ξεπεράστηκε, γιατί αναγνωρίστηκε η δυνατότητα να ταυτιζόμαστε με τους άλλους.
Γιατί όχι λοιπόν και τώρα; Τι μας εμποδίζει να ταυτιστούμε και τώρα με τα θύματα; Γιατί προβάρουμε τον ασφυκτικό μανδύα των ανθρωποφάγων εθνικισμών μας;
Αν οι δημοκρατίες μας δεν είναι εξωραϊστικές κατασκευές του φόβου και της μισαλλοδοξίας πρέπει να αναγνωρίσουν το σφάλμα που διαπράττουν: η Ευρώπη δεν ξεκινά από το Αιγαίο ούτε τον Έβρο. Τα «σύνορα της Ευρώπης» βρίσκονται στην Ούρφα και στην Αλεξανδρέττα.
Αν ο «πολιτισμένος κόσμος» ενδιαφέρεται για τις ψυχές και τα σώματα των διωγμένων, οφείλει να εγκαταστήσει και να επιβλέψει την υποδοχή των προσφύγων εκεί που ο διωγμός ξεκινά. Αλλιώς επιτείνει χαιρέκακα τα βάσανά τους και μετατρέπει την προσφυγιά τους σε τελετουργία εκδίκησης, με μεσάζοντες και λωποδύτες να «ιερουργούν» σε όλη τη διαδρομή μέχρι τα μικρασιατικά παράλια, το βωμό των κυμάτων για τα ανθρώπινα σφάγια.
Ήρθε η ώρα η Ευρώπη να δακηρύξει την πραγματική και όχι δι’ αντιπροσώπων εμπλοκή της στην περίθαλψη, φιλοξενία και ένταξη των προσφύγων. Η με στρατιωτικά μέσα και εντός συριακού εδάφους δημιουργία ζώνης προστασίας των αμάχων και των διωκομένων αποτελεί τη μόνη λύση που δεν ασεβεί στα θύματα του πολέμου και δεν προωθεί περαιτέρω θηριωδία. Η ευρωπαϊκή, δυτική, ατλαντική αυτή παρέμβαση διέρχεται από το απολύτως εύλογο: να προλάβει τους κινδύνους που επικαλείται η Τουρκία ότι την απειλούν. Με άλλα λόγια: να τεθεί η διεθνής δύναμη ως η εγγυήτρια της τουρκοσυριακής μεθορίου.
Επιβάλλεται να αποτραπεί «νέος Κριμαϊκός». Να αποφευχθούν θερμά επεισόδια μεταξύ Τούρκων, Ρώσων, Κούρδων (όλων των δογμάτων ή στρατών-κομμάτων) και άλλων, που επιβάλλουν σοβινιστικές επιδιώξεις εκμεταλλευόμενοι τις θρησκευτικές πεποιθήσεις ως όχημα αδικίας.
Απαράβατος όρος: η επέμβαση να αναλάβει την απάλειψη του λαθρεμπορίου καυσίμων που στηρίζει άμεσα ή έμμεσα τους σφαγιάζοντες αντιμαχομένους της Συρίας, λαθρεμπόριο, που προφασίζεται ο ρωσικός ιμπεριαλισμός για να φτιασιδωθεί ενώπιον της διεθνούς κοινότητας. Ας μην αυτοχειριάζεται η Ευρώπη επιχαίροντας για τη χαμηλή τιμή του πετρελαίου και τη μετατόπιση των προτεραιοτήτων του Μεσανατολικού! Να στηρίξει επιτέλους πολύπλευρα το Ισραήλ, όχι ορισμένους μαυραγορίτες με ισραηλινό διαβατήριο!
Δεν πρέπει να αφήσουμε το απόλυτο σκοτάδι του Ισλαμικού Κράτους να κυριεύσει. Χρειάζεται γι’ αυτό να συμφιλιωθούμε με τον ισλαμικό κόσμο και τους πιστούς του Ισλάμ αποπέμποντας από την πολιτική πράξη το ρατσισμό της ισλαμοφοβίας, ο οποίος αδρανοποιεί την Ευρώπη. Υφίσταται ο επαίσχυντος κίνδυνος: αντί της Ευρώπης η ήττα του Ισλαμικού Κράτους να προέλθει από ευκαιριακούς ανθρωπιστές και αξιοσέβαστους φασίστες (Ρωσία, Άσαντ, Χεζμπολάχ, Ιράν? ακόμη χειρότερα: το Μέτωπο Αλ Νούσρα). Δεν πρέπει να δεχόμαστε την προοπτική μιας Δύσης που υποτιμά τόσο τον εαυτό της, ώστε να εγκαταλείπει τις πολυδιαφημισμένες αξίες της υλοποιώντας το απευκταίο: ελευθερία, ισότητα, αδελφότητα να σωριάζονται συγκρινόμενες με την αυθαιρεσία απολυταρχικών κρατών και καθεστώτων, που αντίθετα προς την Ευρώπη «ρυμουλκούν» τη Συρία και τους ανθρώπους της στο δικό τους χώρο Δύναμης.
Κι όμως: πιστεύω ότι η Δημοκρατία, αυτή του Διαφωτισμού, που ίδρυσε και ενώνει την Ευρώπη, ως μόνη επιλογή υπερέχει όχι απλώς καθεαυτήν αλλά γιατί αγκαλιάζει όλες τις ανθρώπινες υπάρξεις εξίσου. Ότι δικαιώνεται, επειδή απελευθερώνει μια δυναμική υπόσταση? δεν αποδεικνύεται Χίμαιρα. Ότι η Ευρώπη θα αποδειχθεί δημοκρατικό υποκείμενο αντί ενός παλίμψηστου των εθνών κρατών, ψυχρήλατο δηλαδή τεχνούργημα για να καλλωπίζει το βίαιο εαυτό μας.