Πώς συνδυάζεται η απλή αναλογική με την κυβερνητική σταθερότητα

Νίκος Ράπτης 16 Ιουλ 2016

Η απλή αναλογική θεωρείται συνώνυμο της πολιτικής αστάθειας και των συχνών εκλογών. Κι όμως, μπορεί να μην είναι έτσι. Αρκεί να γίνουν ορισμένες θεσμικές τομές, που δεν χρειάζονται καν συνταγματική τροποποίηση.

(1) Κατοχύρωση της θητείας της Βουλής και της κυβέρνησης. Κάθε Βουλή (και κάθε κυβέρνηση) εκλέγεται για συγκεκριμένη τετραετή ή πενταετή θητεία. Η ημερομηνία των εκλογών είναι σταθερή (π.χ. η πρώτη Κυριακή του Μαΐου του 2020, 2024, 2028 κ.ο.κ). Αν παρεισφρήσει πρόωρη προσφυγή στην κάλπη, η «παρένθετη» Βουλή εξαντλεί απλά τη θητεία της προηγούμενης.

Μειώνεται έτσι ο πειρασμός να προκηρύσσονται κάθε τόσο εκλογές, για «να κερδηθεί» πολιτικός χρόνος. Στη Σουηδία εφάρμοσαν αυτό το σύστημα και σταθεροποίησαν τον εκλογικό κύκλο.

(2) Επιτρέπεται μία μόνο υποψηφιότητα για το ίδιο αξίωμα κατά τη διάρκεια μίας θητείας. Έτσι οι βουλευτές δεν θα έχουν τη δυνατότητα να είναι ξανά υποψήφιοι σε περίπτωση παρένθετων εκλογών. Η πρόωρη διάλυσης της Βουλής κοστίζει προσωπικά στους βουλευτές.

(3) Η Βουλή καλείται να εκλέξει πρωθυπουργό μέσα σε καθορισμένο διάστημα (π.χ. έναν μήνα). Σε περίπτωση που αποτύχει στο έργο της αυτό, το σώμα διαλύεται και -σύμφωνα με τα προηγούμενα- κανένα μέλος του δεν μπορεί να διεκδικήσει την επανεκλογή του .

(4) Η «δεδηλωμένη» δίδεται άπαξ για ολόκληρη την κυβερνητική θητεία. Πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης μπορεί να εγκριθεί με αυξημένη πλειοψηφία (π.χ. των 2/3 ή των 3/4) της Βουλής.

Η απλή αναλογική θεωρείται (λανθασμένα κατά τη γνώμη μου) ο πιο «άδολος» και «δημοκρατικός» τρόπος να εκλέγονται οι βουλευτές. Αλλά η πιο πολυκομματική Βουλή χρειάζεται να αντισταθμιστεί από πιο σταθερή εκτελεστική εξουσία. Η σταθερότητα είναι αρετή και για τη δημοκρατία και για την οικονομία. Με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις διαχωρίζονται περισσότερο η εκτελεστική από τη νομοθετική εξουσία. Η κυβέρνηση κυβερνά απερίσπαστη? η Βουλή αφιερώνεται στο νομοθετικό της έργο.

Μπορούμε να έχουμε και απλή αναλογική και κυβερνητική σταθερότητα.