Τρία μεγάλα πρόσφατα νέα από τον επιστημονικό κόσμο, θα έπρεπε να μας κάνουν να βλέπουμε τον κόσμο με διαφορετικά μάτια. Ο Αϊνστάιν είχε δίκιο για τη σχετικότητα, το σωματίδιο που εντοπίστηκε στον τεράστιο αντιδραστήρα μάς φέρνει πιο κοντά στην κατανόηση της απαρχής του σύμπαντος, ενώ το έιντς φαίνεται να περνάει οριστικά στις ιάσιμες ασθένειες. Η ενδυνάμωση της γνώσης και της υγείας, μιλούν για έναν καλύτερο κόσμο. Οι ψυχές όμως των ανθρώπων αυτού του κόσμου;
Η αντικειμενική πρόοδος διαπιστώνεται με μετρήσιμους δείκτες: χρόνος ζωής, πρόσβαση στα βασικά αγαθά, τεχνολογικές και επιστημονικές εφαρμογές με άμεση εφαρμογή στην καθημερινότητα, σμίκρυνση του ποσοστού της παγκόσμιας φτώχειας, εξάπλωση της δημοκρατίας, μείωση της απόστασης «Πρώτου» από «Τρίτο» κόσμο. Από την άλλη, η οικονομική κρίση, πανταχού παρούσα στο δημόσιο διάλογο και στην ιδιωτική ενασχόληση, έχει βέβαια πρακτικές συνέπειες, αλλά όχι τέτοιες που να θέτουν σε αμφισβήτηση την αντικειμενική βελτίωση της ανθρωπότητας ως συνόλου. Οι βαρύτερες παρενέργειες είναι ψυχολογικές: η αίσθηση του συλλογικού λάθους, των κλειστών οριζόντων, το φάσμα της στέρησης ή της ανέχειας (που παραμένουν πάντως σχετικές), της κληροδότησης περισσότερων προβλημάτων παρά βάσεων περαιτέρω βελτίωσης στις νεότερες γενιές, η διάλυση, ιδίως στη Δύση, ενός «οράματος» -που ήταν όμως πάντα, απλώς τώρα αποκαλύφθηκε τόσο καθαρά, κυρίως καταναλωτικό.
Δεν ισχυρίζομαι ότι τα προβλήματα της οικονομίας δεν είναι σοβαρά. Ότι δεν είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό το διαρκές ποιοτικό άλμα προς τα κάτω, από τον κίνδυνο κατάρρευσης μιας συγκεκριμένης «αγοράς» (των ακινήτων ή κάποιων χρηματοπιστωτικών προϊόντων) στην απειλή κατά ενός κρίσιμου για την παγκόσμια οικονομία νομίσματος (του ευρώ) και μετά κατά της ίδιας της ζώνης του ευρώ, άρα το χτύπημα στην καρδιά του βαρόμετρου της παγκόσμιας ευημερίας, της Ευρώπης, άρα η μεταφορά του κινδύνου σε όλο το σύστημα, ανεξαρτήτως γεωγραφίας και τύπου οικονομίας. Ότι δεν ξεπερνά τον φαύλο κύκλο για να φτάσει στα όρια της συλλογικής τύφλωσης, η απειλούμενη πτώση κάθε άλλο παρά αδύναμων κρίκων, όπως η Ισπανία, όχι μόνο, όχι τόσο λόγω δικών τους λαθών ή προβλημάτων, αλλά εξαιτίας της χορήγησης ενός «φαρμάκου» που έχει αποδειχτεί, ξανά και ξανά, ότι είναι πιθανότερο να σκοτώσει, ή να αφήσει ανάπηρο αυτόν για τον οποίο προορίζεται, παρά να τον θεραπεύσει.
Αυτό που λέω, ίσως επειδή είναι καλοκαίρι, και το ελληνικό καλοκαίρι έχει τις ιδιότητες που ξέρουμε ότι έχει, είναι ότι η οικονομική κρίση και η οικονομία γενικότερα, είναι μια σημαντική ασφαλώς όψη της ζωής, αλλά όχι η μόνη. Και πάντως όχι η βασική για τη μέτρηση της προόδου της ανθρωπότητας και, πιο σεμνά, της ποιότητας ζωής του καθενός μας. Ο Αϊνστάιν δικαιώνεται και με κοινωνικούς όρους –αρκεί να μπορέσουμε να το αισθανθούμε. Εν τω μεταξύ, δικαιούμαστε όλοι λίγη ξεκούραση.