Ευρώπη σε αργή κίνηση

Κώστας Μποτόπουλος 31 Μαϊ 2019

Η ολική ανατροπή στο ελληνικό πολιτικό σύστημα λογικά έκανε να περάσει σε δεύτερη μοίρα το ευρύτερο αποτέλεσμα των ευρωεκλογών και η επιρροή του στο μέλλον της Ευρώπης. Αυτό δεν συνέβη μόνο στη χώρα μας, γιατί σχεδόν παντού, και εκ φύσεως, οι ευρωεκλογές είναι πρώτα εθνικές εκλογές και η εικόνα που σχηματίζουν τα αποτελέσματα τους δεν είναι ενιαία αλλά συγκροτείται από τα κομμάτια πολλών εθνικών παζλ. Στις φετινές ευρωεκλογές, πάντως, η γενική εικόνα έχει και μεγαλύτερη ευκρίνεια και μεγαλύτερο ενδιαφέρον, καθώς δικαιώθηκε, μέσα από την αυξημένη συμμετοχή, η ιδιαίτερη σημασία που αρκετοί τους προσδίδαμε, και δικαιολογούνται, λόγω των μετακινήσεων που συνέβησαν, οι ελπίδες (ή οι φόβοι κάποιων) για μια αναζωογόνηση του ευρωπαϊκού πολιτικού σχεδίου.

Ως βασικό στοιχείο του πανευρωπαϊκού εκλογικού αποτελέσματος θα αναδείκνυα τον πρωτοφανή κατακερματισμό των πολιτικών δυνάμεων στο νέο Ευρωκοινοβούλιο. Σημείο αιχμής έχει την απώλεια της πλειοψηφίας από το συνδυασμό των δύο παραδοσιακά μεγάλων παρατάξεων, του Λαϊκού Κόμματος και των Σοσιαλιστών και την αύξηση της επιρροής των μικρότερων παρατάξεων, ιδίως των «κεντρώων» (Φιλελεύθεροι, Πράσινοι) αλλά και των ανοιχτά ευρωσκεπτικιστικών. Συνέπεια αυτής της αναδιάταξης δεν είναι μόνο η ανάγκη να αναζητηθούν νέες, και πιθανώς δυσκολότερες, συνεργασίες και προσμείξεις, με επιπτώσεις στην «κυβερνησιμότητα» του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, αλλά και η σημασία που αποκτούν στην ατζέντα της νέας Επιτροπής «θεματικά αιτήματα», όπως ιδίως η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, λόγω Πρασίνων και «Πράσινου Νιού Ντιλ» των Σοσιαλιστών, και η διαχείριση των μεταναστευτικών ροών, λόγω της πίεσης των οπαδών της «κλειστής κοινωνίας» και συγχρόνως της ανάγκης αντίστασης σε αυτούς.

Παρά τη σχετική ανακούφιση, λόγω του αυξημένου ενδιαφέροντος που έδειξαν μετά από χρόνια οι λαοί για τις ευρωεκλογές αλλά και της όχι τόσο ορμητικής ανόδου των ευρωσκεπτικιστικών και λαϊκιστικών δυνάμεων, η αίσθηση ότι όλα μένουν ανοιχτά δικαιολογείται, νομίζω, απόλυτα. Δύσκολο αυτή τη στιγμή να μαντέψει κανείς προς τα πού θα πάνε τα πράγματα. Ο κατακερματισμός και η δυσκολία σύμπηξης ευρεών συμμαχιών θα οδηγήσει άραγε σε θεσμικό και πολιτικό μπλοκάρισμα ή μήπως μπορεί να σταθεί αιτία για αφύπνιση και αναζήτηση πρακτικότερων λύσεων; Η εκλογική άνοδος και η ποιοτική βελτίωση της εικόνας του «κέντρου», σε συνδυασμό με την εκφρασμένη μέσα από τις κάλπες βούληση αρκετών ευρωπαϊκών λαών (με προεξάρχοντα, για τους γνωστούς λόγους, τον βρετανικό αλλά και, για πιο υπόγειους, τον δικό μας) να αφήσουν πίσω τους τις μεσοβέζικες λύσεις και τους «τεχνικούς συμβιβασμούς», μήπως δώσει πάτημα για σταδιακή μετατόπιση από την πολιτική των μικρών βημάτων και των μικρών αλλαγών;

Η αίσθηση ότι πρέπει να γίνουν και να αλλάξουν πράγματα στον τρόπο που διοικείται, αλλά κυρίως στον τρόπο που σκέφτεται, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι έντονη σε όλους σχεδόν τους διαμορφωτές γνώμες, σε πολλούς πολιτικούς παίκτες και εκφράστηκε, διάχυτα αλλά επίσης αρκετά έντονα, από τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Μένει να βρεθεί ένας τρόπος αυτές οι κοινωνίες να μην αποσυρθούν μόλις έδωσαν το σήμα τους και όσοι αναλάβουν αποφασιστικούς ρόλους μέσα από το νέο συσχετισμό δυνάμεων να μη δειλιάσουν να φύγουν από την πεπατημένη. Γιατί τα σύννεφα δεν διαλύθηκαν πάνω από τον ευρωπαϊκό ουρανό και είναι πολύ αμφίβολο αν θα υπάρξει άλλη ευκαιρία εμπροσθοβαρούς αναδιάταξης.