Μπορεί στον χώρο της πολιτικής λειτουργίας τα κόμματα και το πολιτικό προσωπικό να εξαντλούν τον πολιτικό διάλογο σε παράλληλους μονόλογους, οι οποίοι με τοξική, καταγγελτική και ηθικολογική ρητορική χρεώνουν στους αντιπάλους ανικανότητα και ανειλικρίνεια ως προς τις εξαγγελίες τους με παράλληλη υποσχεσιολογία για την μελλοντική ευημερία, όμως η κοινωνική πλειοψηφία (περίπου 60% των ψηφοφόρων) στην Ελλάδα δεν συμμετέχει στις εκλογές. Και αυτό δείχνει την έλλειψη ηθικού φορτίου στον εκφερόμενο πολιτικό λόγο και αναξιοπιστία, με αποτέλεσμα την αποστασιοποίηση των πολιτών από την πολιτική λειτουργία.

Όσο η δυναμική της εξέλιξης προχωρά προς το μέλλον, τόσο περισσότερο γίνεται εμφανής ο μη προσανατολισμός σε αξίες με ηθικό φορτίο, οι οποίες υπηρετούν το ανθρώπινο συμφέρον και την βιωσιμότητα του φυσικού περιβάλλοντος, το οποίο αποτελεί πηγή ζωής για τον άνθρωπο. Παράλληλα πιστοποιείται, ότι η ανθρώπινη ζωή δεν έχει αξιακό βάρος στην διαχείριση της πραγματικότητας και στις αποφάσεις, που λαμβάνονται στο πολιτικό πεδίο.

Αυτό δείχνει, ότι, αν η ηθική είναι σύνολο κανόνων και αξιών, που οριοθετούν τις σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους και με την φύση και υπηρετούν το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον στην διαχείριση της βιωνόμενης πραγματικότητας, τα οποία συμπορεύονται με την βιωσιμότητα, ενώ εγγυώνται τα ανθρώπινα δικαιώματα χωρίς ανισότητες, τότε η ηθική στην πολιτική είναι σε αποδρομή. Και αυτό ισχύει σε πλανητικό επίπεδο. Κυρίαρχο ρόλο βέβαια στην διαμόρφωση αυτών των συνθηκών παίζουν οι ισχυρές γεωπολιτικά και οικονομικά χώρες.

Η πραγματικότητα είναι αποκαλυπτική. Στην Ελλάδα η τραγωδία στα Τέμπη, η πυρκαγιά στο Μάτι, η διαφθορά, που εκπέμπει ο ΟΠΕΚΕΠΕ και πολλά άλλα ανάλογα φαινόμενα δρομολογούν ακραίες και τοξικές αντιπαραθέσεις στο πολιτικό πεδίο στο όνομα «της ανθρώπινης ζωής» ως πολυτιμότερης αξίας και της απονομής δικαιοσύνης, αλλά δεν κατατίθενται ολοκληρωμένες τεκμηριωμένες με σημείο αναφοράς την επιστημονική γνώση προτάσεις για την αντιμετώπιση και άρση των γενεσιουργών τους αιτίων, τα οποία πλέον αποτελούν δομικά στοιχεία του συστήματος οργάνωσης και λειτουργίας της κοινωνίας και της πολιτικής διαχείρισης της εξέλιξης.

Για παράδειγμα το πελατειακό κράτος κυριαρχεί και αξιοποιείται από το κόμμα, που διαχειρίζεται κυβερνητική εξουσία (π.χ. αυθαίρετα σπίτια, έλλειψη ολοκληρωμένου πολεοδομικού σχεδιασμού, δασικές εκτάσεις χωρίς αντιπυρικές ζώνες, οικονομική διαχείριση, που προωθεί τις ανισότητες κ.λ.π.). Γενικότερα η διαφθορά διαπερνά όλους τους τομείς δραστηριοποίησης της κοινωνίας, αλλά τα κόμματα δεν συνεργάζονται για την καταπολέμηση της, αν και εκφέρουν καταγγελτικό λόγο σε σχέση με την αξιοποίηση της από τους πολιτικούς αντιπάλους.

Η απαξίωση ηθικών κανόνων ακόμη και σε σχέση με πολιτειακούς θεσμούς και την κοινωνική ευθύνη, που θα έπρεπε να διαπερνά την λειτουργία τους, είναι εμφανής. Μετά από επιχείρηση της Υπηρεσίας Εσωτερικών Υποθέσεων Σωμάτων Ασφαλείας συνελήφθησαν 4 αστυνομικοί ως μέλη εγκληματικής οργάνωσης, που διακινούσε ναρκωτικές ουσίες. Τέτοια φαινόμενα συρρικνώνουν την εμπιστοσύνη των πολιτών στους πολιτειακούς θεσμούς και το κράτος δικαίου, ενώ παράλληλα αποδυναμώνουν την κοινωνική συνοχή και τον προσανατολισμό σε αξίες με ηθικό φορτίο.

Γενικότερα η πολιτική λειτουργία και διαχείριση της πραγματικότητας πρώτα διαμορφώνει συνθήκες υψηλού κινδύνου για την ανθρώπινη ζωή και την κοινωνική δραστηριότητα και μετά γίνεται η διαχείριση τους χωρίς να αντιμετωπίζονται τα γενεσιουργά αίτια. Το ανθρώπινο συμφέρον δεν αποτελεί δομικό στοιχείο των ηθικών κανόνων, που πρέπει να διαπερνούν την λήψη πολιτικών αποφάσεων, οι οποίες δεσμεύουν το μέλλον.

Για παράδειγμα σύμφωνα με επισήμανση του Imperial College του Λονδίνου οι θάνατοι λόγω καυσώνων έχουν τριπλασιασθεί στην Ευρώπη. Υπολογίζουν, ότι σε 12 ευρωπαϊκές πόλεις, μεταξύ των οποίων είναι και η Αθήνα, σημειώθηκαν 1.500 περισσότεροι θάνατοι λόγω των καυσώνων μέχρι την τελευταία εβδομάδα του Ιουνίου 2025.  

Από 23 Ιουνίου έως 2 Ιουλίου 2025 οι ερευνητές διαπίστωσαν, ότι η κλιματική αλλαγή τριπλασίασε τους θανάτους, που οφείλονται στην θερμική καταπόνηση, η οποία είναι αποτέλεσμα της θερμοκρασιακής ανόδου κατά 4 βαθμούς Κελσίου. Από τους θανάτους λόγω θερμικής καταπόνησης 317 καταγράφονται στο Μιλάνο, 286 στην Βαρκελώνη, 235 στο Παρίσι, 171 στο Λονδίνο, 164 στη Ρώμη, 108 στη Μαδρίτη, 96 στην Αθήνα, 47 στη Βουδαπέστη, 31 στο Ζάγκρεμπ, 21 στη Φρανκφούρτη, 21 στη Λισαβόνα και 6 στο Σάσσαρι.  

Σύμφωνα με τον παθολόγο Dr. Γιώργο Παππά «Η Ευρώπη (και η Αρκτική) θερμαίνονται με υπερδιπλάσιο ετήσιο ρυθμό από τον μέσο όρο του πλανήτη. Πρόκειται για μια νέα πραγματικότητα, την οποία δεν προβλέψαμε, ώστε να προσαρμόσουμε ανάλογα τον εξωτερικό και εσωτερικό χώρο, στον οποίο λειτουργούν τα κοινωνικά σύνολα».

Αυτή η τοποθέτηση ουσιαστικά αποτυπώνει την ανυπαρξία μακροπρόθεσμου βιώσιμου σχεδιασμού της πορείας προς το μέλλον, π.χ. τσιμεντοποιημένα αστικά κέντρα χωρίς ζώνες πρασίνου, ενώ ταυτοχρόνως γίνεται εμφανής η μη αντιμετώπιση των γενεσιουργών αιτίων και το χαμηλό αξιακό βάρος της ανθρώπινης ζωής.

Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται η σύγχρονη κοινωνική και πολιτική λειτουργία και σε σχέση με την διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος και τις ολέθριες επιπτώσεις σε πολλά είδη ζώων λόγω των προκαλούμενων ανισορροπιών.

Εκατοντάδες θαλάσσια είδη πεθαίνουν στις νότιες ακτές της Αυστραλίας σε έκταση 4.400 τετραγωνικών χιλιομέτρων εξαιτίας δηλητηριωδών φυκιών. Σύμφωνα με τους ειδικούς επιστήμονες απειλούνται 500 θαλάσσια είδη. Στους ανθρώπους τα φύκια προκαλούν ερεθισμό του δέρματος και αναπνευστικές δυσκολίες. Η δε μεγάλη επικινδυνότητα αυτών των φυκιών οφείλεται στην υψηλή θερμοκρασία στην θάλασσα.

Ο πρωθυπουργός του ομοσπονδιακού κρατιδίου της Νότιας Αυστραλίας (South Australia) Peter Malinauskas τόνισε «Θέλω να το πω με ευκρίνεια: Αυτό είναι φυσική καταστροφή και πρέπει να αναγνωρισθεί ως τέτοια». Οι οικονομικές παρενέργειες είναι επίσης οδυνηρές. Πλήττονται τόσο η αλιεία όσο και ο τουρισμός. Για την αντιμετώπιση δε αυτού του φαινομένου χρειάζονται 14 εκατομμύρια αυστραλιανά δολάρια ή 8 εκατομμύρια ευρώ. Στην Μεσόγειο λόγω της θερμοκρασιακής ανόδου της θάλασσας καταστρέφονται τα κοράλλια και όχι μόνο.   

Η ανυπαρξία ηθικών κανόνων στην πολιτική λειτουργία, οι οποίοι διασφαλίζουν την ανθρώπινη ζωή και υγεία, διαπιστώνεται και στην διαχείριση της κλιματικής αλλαγής με την μη αντιμετώπιση των γενεσιουργών αιτίων σε λειτουργικό χρόνο, αν και η παγκόσμια κοινότητα έχει δεσμευθεί με την υπογραφή της Συμφωνίας για το Κλίμα στο Παρίσι το 2015.

Σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας (World Bank) η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων προκάλεσε την εκπομπή 389 εκατομμυρίων τόνων διοξειδίου του άνθρακα μόνο το 2024. Αυτή την χρονιά κάηκαν 151 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου κατά την παραγωγή πετρελαίου και αερίου (αύξηση κατά 3 bcm σε σχέση με το 2023).

Εννέα χώρες ευθύνονται για το 75% της συνολικής καύσης: Ρωσία, Ιράν, Ιράκ, ΗΠΑ, Βενεζουέλα, Αλγερία, Λιβύη, Μεξικό και Νιγηρία. Σημειώνεται δε, ότι αυτό έγινε από κρατικά ελεγχόμενες εταιρείες. Η Clean Air Task Force επισημαίνει, ότι «οι λύσεις είναι γνωστές και συχνά οικονομικά βιώσιμες. Αυτό, που λείπει, είναι η πολιτική βούληση και η ρυθμιστική πίεση».

Με αυτά τα δεδομένα η κλιματική αλλαγή ενισχύεται, αν και το Διεθνές Δικαστήριο στην Χάγη στην Ολλανδία (International Court of Justice) με πραγματογνωμοσύνη, που δημοσιοποίησε, απαιτεί μεγαλύτερη κινητοποίηση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, διότι «το καθαρό, υγιές και βιώσιμο περιβάλλον είναι ανθρώπινο δικαίωμα». Η μη λήψη μέτρων θα μπορούσε να θεωρηθεί, ότι αντιτίθεται στο δημόσιο διεθνές δίκαιο.  

Η ηθική παρακμή στο πολιτικό πεδίο και όχι μόνο σε αυτό, γίνεται ακόμη πιο εμφανής και αναδεικνύονται οι τραγικές της επιπτώσεις, αν ληφθεί υπόψη και η συντελούμενη γενοκτονία στην Γάζα, ενώ η παγκόσμια κοινότητα παρακολουθεί ως θεατής. Οι απλοί Παλαιστίνιοι πολίτες δεν ευθύνονται για τον τρόπο λειτουργίας της Xamas, όπως και οι απλοί Ισραηλίτες για την πολιτική της κυβέρνησης τους. 

Πολύ χαρακτηριστική είναι η καταγγελία της υπηρεσίας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών United Natios Relief and Works Agency (UNRWA), η οποία αντιμετωπίζει την ανθρωπιστική κρίση στην Γάζα, ότι το κατ’ όνομα μόνο Ανθρωπιστικό Ίδρυμα για την Γάζα (Gaza Humanitarian Foundation, GHF), το οποίο τροφοδοτείται από το Ισραήλ και τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής με ανθρωπιστική βοήθεια, χρησιμοποιείται για την θανάτωση Παλαιστινίων, που περιμένουν να λάβουν τρόφιμα. Από τον Μάϊο 2025 μέχρι τις 23 Ιουλίου 2025 σκότωσαν πάνω από 1.000 Παλαιστίνιους, που αναζητούσαν τροφή.

Ο ισραηλινός στρατός επιβεβαίωσε τον Ιούλιο 2025, ότι άνοιξε πυρ εναντίον χιλιάδων συγκεντρωμένων Παλαιστινίων, επειδή θεωρήθηκε, ότι αποτελούσαν απειλή και σκότωσε 72 ανθρώπους, οι οποίοι μαζί με πολλούς άλλους περίμεναν να τους δοθεί η επισιτιστική βοήθεια από φορτηγά του ΟΗΕ. Ήδη οι νεκροί από την έναρξη της ισραηλινής επίθεσης είναι περίπου 59.000.

Ακόμη πιο απάνθρωπο είναι αυτό, που μετέδωσε ο αμερικανικός ειδησεογραφικός ιστότοπος Axios (18.7.2025), ότι το Ισραήλ ζητά την συνδρομή και των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής για τον εκτοπισμό των Παλαιστινίων σε άλλες χώρες. Ήδη έχουν εκφράσει θετική γνώμη η Αιθιοπία, η Ινδονησία και η Λιβύη. Να μην ξεχνιέται βέβαια, ότι τον Φεβρουάριο 2025 έγινε η πρόταση από τον αμερικανό πρόεδρο Donald Trump να απομακρυνθούν τα 2 εκατομμύρια Παλαιστινίων από την Γάζα για να διαμορφωθεί μια νέα «Ριβιέρα Μέσης Ανατολής».

Η έλλειψη ηθικών αξιών με σημείο αναφοράς το ανθρώπινο συμφέρον και τα ανθρώπινα δικαιώματα με παράλληλη κοινωνική αδιαφορία για τις επιπτώσεις στην πραγματικότητα φτάνει στα όρια του παραλογισμού, αν ληφθούν υπόψη οι πρακτικές πολιτικών σε σχέση με την αντιμετώπιση της ανθρώπινης οντότητας.

Πολύ χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η προσωπική διαδρομή του αμερικανού προέδρου Donald Trump σε συνδυασμό με την διαχείριση των ανισορροπιών, που σχετίζονται με την μη δημοκρατική λειτουργία σε χώρες, οι οποίες βιώνουν έντονες συγκρούσεις και πολιτικούς διωγμούς πολιτών από το ένα μέρος και από το άλλο μέρος την άνοδο των στρατιωτικών δαπανών.

Συγκεκριμένα στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής στην επικαιρότητα τον Ιούλιο 2025 κυριαρχεί η υπόθεση του Jeffrey Epstein. Πρόκειται για την δημιουργία ενός δικτύου Trafficking ανηλίκων, που διαμορφώθηκε από τον Jeffrey Epstein στις ΗΠΑ, με δεκάδες κορίτσια και ένα κατάλογο διάσημων πελατών, που δεν έχει αποκαλυφθεί μέχρι σήμερα. Κυριαρχεί η θεσμική σιωπή με ανάλογο ηθικό προσανατολισμό και εργαλειοποίηση της ανθρώπινης οντότητας (του γυναικείου φύλου) . Εξάλλου και ο Donald Trump ήταν φιλαράκι του Epstein, ο οποίος πέθανε στην φυλακή.

Η έλλειψη ανθρωπιστικών αξιών γίνεται εμφανής και στο πλαίσιο «θεσμικού εμπορίου ψυχών» στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Ο Trump απαγόρευσε την είσοδο πολιτικών προσφύγων από 19 χώρες (προς το παρόν), μεταξύ των οποίων οι πιο πολλές είναι αφρικανικές, όπως η Σομαλία, το Τσαντ, το Σουδάν, η Σιέρα Λεόνε, το Μπουρούντι και το Τόγκο.

Επιβάλλει μάλιστα την αποπομπή τους μέχρι τον Αύγουστο (2025), ακόμη και είναι σε διωγμό από τις χώρες τους, όπως Αιθιοπία, Νιγηρία, περιοχές πολεμικών συγκρούσεων (π.χ. Νότιο Σουδάν και Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό). Όποια χώρα αρνηθεί να δεχθεί τους πρόσφυγες, θα τιμωρείται από τις ΗΠΑ. Ειδικοί για τα ανθρώπινα δικαιώματα στηλιτεύουν την αμερικανική πρακτική.

Δυστυχώς τώρα ακολουθείται η ίδια οπτική και από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι προσφυγικές ροές όμως θα συνεχισθούν και συνεχώς θα εντείνονται, όσο δεν αντιμετωπίζονται τα γενεσιουργά αίτια, τα οποία έχουν σχέση με την ακολουθούμενη πολιτική της εκμετάλλευσης των χωρών προέλευσης τους από τις χώρες του πλούσιου Βορρά και την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση δε, ενώ σύμφωνα με έρευνα του Eurobarometer οι προτεραιότητες για τους πολίτες είναι υγεία και εκπαίδευση (49%), κλιματική δράση και προστασία του περιβάλλοντος (38%), δημιουργία θέσεων εργασίας (31%) και στέγαση (27%), στον νέο προϋπολογισμό προβλέπεται αύξηση των αμυντικών δαπανών κατά 500%. Για την Ουκρανία προβλέπεται δαπάνη 100 δισεκατομμυρίων ευρώ.  

Μόνο το 23% (δηλαδή 1 στους 4) επιθυμούν να χρησιμοποιούνται οι πόροι της για στρατιωτικούς σκοπούς. Με την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών συμφωνούν στην Εσθονία (50%), στην Φινλανδία και στην Λιθουανία (46%). Η στήριξη είναι χαμηλότερη στην Ιταλία (12%), στην Βουλγαρία (13%), στην Ισπανία (17%), στην Ελλάδα (15%), στην Ιρλανδία (15%), στην Σλοβενία και στην Ουγγαρία (14%). Αντί να αυξάνονται κάθετα οι στρατιωτικές δαπάνες, θα ήταν πολύ πιο λειτουργικό να επενδύονται αυτά τα ποσά για την ειρηνική επίλυση των ανισορροπιών σε πλανητικό επίπεδο. Το επιβάλλουν οι συνθήκες αλληλεξάρτησης των κοινωνιών στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης.  

Με αυτά τα δεδομένα γίνεται εμφανές, ότι τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη και σε παγκόσμιο επίπεδο η ηθική διάσταση της πολιτικής λειτουργίας με σημείο αναφοράς το ανθρώπινο συμφέρον και την βιωσιμότητα των κλιματικών συνθηκών και του φυσικού περιβάλλοντος είναι σε αποδρομή, ενώ παράλληλα αυξάνονται οι ανισορροπίες και ο βαθμός διακινδύνευσης σε πλανητικό επίπεδο.

Δυστυχώς οι πολιτικές επιλογές και αποφάσεις πρώτα διαμορφώνουν τα γενεσιουργά αίτια των συνθηκών ανισορροπίας και υψηλής διακινδύνευσης και μετά η πολιτική δραστηριοποίηση εξαντλείται στην διαχείριση τους. Ουσιαστικά επιχειρείται να εξοικονομηθεί χρόνος. Βιώσιμες λύσεις δεν προωθούνται. Η πραγματικότητα είναι αποκαλυπτική. Αρκεί να ληφθούν υπόψη μόνο δυο από τα πλανητικής εμβέλειας προβλήματα, όπως είναι η λειψυδρία και η συνεχώς αυξανόμενη εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα, τα γενεσιουργά αίτια των οποίων δεν αντιμετωπίζονται με αποφασιστικότητα σε λειτουργικό χρόνο.