Σου-ιδέα

Κώστας Μποτόπουλος 18 Σεπ 2014

Η ανηφόρα για τους Ευρωπαίους σοσιαλδημοκράτες συνεχίζεται με όλους τους καιρούς. Χάνουν τις εκλογές –το «μοντέλο» τους βρίσκεται σε απαξίωση. Τους κλέβουν τις ιδέες -όπως η Μέρκελ και ο Γιούνκερ- οι άλλοι προσαρμόζονται, εκείνοι όχι. Κερδίζουν τις εκλογές, όπως πρόσφατα στη Σουηδία, δεν τους επιτρέπεται να πανηγυρίσουν.

Πράγματι, αυτή η νίκη θα έκανε από πολλές απόψεις περήφανο τον Πύρρο. Το δικό τους αποτέλεσμα ήταν ελάχιστα καλύτερο από το προηγούμενο, το οποίο υπήρξε το χειρότερο της υπεραιωνόβιας ιστορίας τους. Ο σχηματισμός κυβέρνησης είναι δύσκολη υπόθεση, με απρόθυμους (Πράσινοι) ή αμφισβητίες (κεντρώοι) δυνάμει εταίρους. Και κυρίως, οι κάλπες φούσκωσαν τη δύναμη του πρώην φιλοναζιστικού και πάντα ρατσιστικού κόμματος –η Δεξιά μετακινήθηκε προς την ακροδεξιά κι έτσι, σχεδόν από σπόντα, κέρδισαν οι σοσιαλιστές. Μοιάζει να λείπει, επομένως, από αυτή τη νίκη ο λαϊκός ενθουσιασμός, η ισχυρή εντολή και η κυβερνητική ώθηση, στοιχεία όλα απαραίτητα για να ληφθούν οι σημαντικές αποφάσεις που προτίθεται να λάβει η νέα ηγεσία της χώρας.

Γιατί αυτό είναι το ενδιαφέρον και συγχρόνως η πηγή ελπίδας, για τους Σουηδούς αλλά τελικά και για όλους τους Ευρωπαίους σοσιαλδημοκράτες: η «επιστροφή στις ρίζες», όταν γίνεται χωρίς λαϊκισμό και μεσσιανισμό και στηρίζεται σε καθαρό πρόγραμμα και νέα πρόσωπα μπορεί, ακόμα και αν δεν δώσει θριάμβους, να βρει ακόμη ανταπόκριση στις κάλπες και στις κοινωνίες. Οι Σουηδοί σοσιαλδημοκράτες, υπό το νέο τους και τόσο διαφορετικό από τις ιστορικές μορφές τους αρχηγό (αφού προέρχεται από τον κόσμο της εργασίας και όχι από την ιντελιγκέντσια και δεν έχει ασκήσει ποτέ εξουσία σε κανένα επίπεδο) μίλησαν για αλλαγή παραδείγματος: ένα πιο ισχυρό κοινωνικό κράτος, ακόμα και σε εποχή ευρωπαϊκής κρίσης. Παρά τις οικονομικές (σε νούμερα) επιτυχίες της προηγούμενης συντηρητικής κυβέρνησης, και παρά το γεγονός ότι η Σουηδία συνεχίζει να είναι στην πρώτη τριάδα όλων των κατατάξεων για την ποιότητα ζωής και δημοκρατίας, οι ψηφοφόροι γύρισαν την πλάτη στην οπισθοχώρηση του κράτους πρόνοιας και του εκπαιδευτικού τους συστήματος -είναι χαρακτηριστικό της καμπάνιας αλλά και του σουηδικού λαού ότι ένα από τα κρίσιμα καμπανάκια που οδήγησαν στην αλλαγή πορείας ήταν η πτώση των επιδόσεων των μαθητών μετά την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που προώθησε η κυβέρνηση Ράινφελντ. Και αποφάσισαν να ξαναδοκιμάσσουν αυτούς που τους πρότειναν περισσότερους φόρους για καλύτερο και δικαιότερο κράτος και που θέλουν να αντιμετωπίσουν αλλιώς τα μεγάλα ζητήματα της μετανάστευσης και των ανισοτήτων.

Έτσι ιδωμένη, αυτή η πύρρεια νίκη, κι ακόμα περισσότερο η διαχείρισή της, αποκτούν παραδειγματική σημασία για την Ευρώπη και για την εποχή.