Αυτές τις ημέρες, δύο εικόνες είναι συνεχώς μπροστά στα μάτια μου. Από τη μια, η ουρά των ασθενοφόρων μπροστά στον Ευαγγελισμό με ασθενείς από την πανδημία. Από τη άλλη, φωτογραφίες από τη Μαλεσίνα, μια μικρή κωμόπολη 4.000 κατοίκων, όπου ένας γάμος με 30 καλεσμένους εντός της εκκλησίας, αλλά και άλλους 200 έξω από αυτήν, έχει κοστίσει μέχρι τώρα 12 νεκρούς από COVID-19.
Παρόμοιες εικόνες μπορεί κανείς να εντοπίσει παντού. Χιλιάδες κρούσματα καθημερινά και πλατείες γεμάτες από κόσμο χωρίς καμία προφύλαξη. Πάνω από 7.000 νεκροί και 632 διαδηλώσεις σε 52 ημέρες, οι μισές για τον Κουφοντίνα.
Μοιάζει να υπάρχουν δύο παράλληλες διανοητικές προσλήψεις. Η πραγματικότητα της πανδημίας και η έμπρακτη άρνησή της από μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας.
Πρόκειται για ένα φαινόμενο που πολύ εύστοχα είχαν επισημάνει, πριν από αρκετά χρόνια, οι Βερέμης και Κολιόπουλος ως «φαντασιακή απόδραση της κοινωνίας από την πραγματικότητα». Σε δύσκολες στιγμές η κοινωνία δημιουργεί τη δική της εικονική πραγματικότητα επειδή αρνείται να δει κατάματα τα πραγματικά προβλήματα. Αυτή η απόδραση από την πραγματικότητα, η αποκόλληση από το γίγνεσθαι, έχει επίμονη παρουσία στη νεοελληνική κοινωνία. Ξεκίνησε με την τυραννία του αλυτρωτισμού στα τέλη του 19ου αιώνα, συνεχίστηκε με τα Ευαγγελικά και τα Ορεστειακά στις αρχές του 20ού αιώνα, ξαναεμφανίστηκε μεταπολεμικά με τις μαξιμαλιστικές κινητοποιήσεις για το Κυπριακό, έφτασε στο απόγειο με το Μακεδονικό στη δεκαετία του 1990 και εκτοξεύτηκε στο κρεσέντο της αντιμνημονιακής υστερίας στα χρόνια της κρίσης.
Οπως το περιέγραψε ο Φρόιντ, με όρους ψυχιατρικούς, πρόκειται για το φαινόμενο της «άρνησης». Οι άνθρωποι, όταν είναι αντιμέτωποι με δυσμενείς καταστάσεις και προβλήματα, τα αρνούνται και τα απωθούν, παρά το γεγονός ότι έχουν όλες τις εμπειρικές αποδείξεις για την ύπαρξή τους. Πρόκειται για τη γνωστική ασυμφωνία, όρο που πρώτος χρησιμοποίησε ο Festinger, ανάμεσα στα όσα πιστεύουμε και στα όσα πραγματικά συμβαίνουν.
Πριν από λίγες ημέρες μιλούσα με έναν επαγγελματία, που μου εκθείαζε τα μέτρα, δηλαδή την έλλειψη μέτρων, στη γειτονική Βουλγαρία: κανείς δεν φοράει μάσκες στους δρόμους, η κυκλοφορία είναι ελεύθερη, όλα τα καταστήματα είναι ανοιχτά, το ίδιο και τα ξενοδοχεία, ενώ επίκειται το άνοιγμα της εστίασης. Ζουν σαν άνθρωποι, μου είπε. Προσπάθησα να του εξηγήσω ότι η Βουλγαρία με 7 εκατ. πληθυσμό έχει 12.000 νεκρούς, ενώ η Ελλάδα με 11 εκατ. πληθυσμό έχει 7.500 νεκρούς. Ηταν αμετάπειστος.
Την επόμενη μέρα διάβασα στην ειδησεογραφία ότι η βουλγαρική κυβέρνηση αποφάσισε το κλείσιμο των σχολείων, των παιδικών σταθμών, των εστιατορίων, των μεγάλων καταστημάτων και των γυμναστηρίων για 10 ημέρες, έως τις βουλευτικές εκλογές της 4ης Απριλίου. Αναζήτησα τον συνομιλητή μου, επί ματαίω.
Αυτή η άρνηση της πραγματικότητας, το σύνδρομο της Μαλεσίνας, δεν συνιστά ελληνική πρωτοτυπία. Παρατηρείται και σε άλλες χώρες που είναι ώριμες δημοκρατίες. Διαδηλώσεις κατά των μέτρων στο Παρίσι, στο Λονδίνο, στο Βερολίνο, στη Νέα Υόρκη και χιλιάδες πόλεις στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ.
Η παράνοια βρίσκει την αποθέωσή της στις ΗΠΑ, όπου σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση, το ποσοστό των Ρεπουμπλικανών που έκαναν ή προτίθενται να κάνουν το εμβόλιο είναι μόλις 56%, έναντι 83% των Δημοκρατικών.
Μια ακόμα πρόκληση για τη νεωτερικότητα η αντιμετώπιση αυτού του πρωτοφανούς φαινομένου. Πρέπει να πείσει για τα αυτονόητα. Πολύ δύσκολο.
Πηγή: www.tanea.gr