Αξίες με ανθρωπιστικό φορτίο και πολιτική

Χρίστος Αλεξόπουλος 19 Οκτ 2025

Η δυναμική, που αναπτύσσεται τόσο σε εθνικό και ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, αναδεικνύει μια πολύ ισχυρή ανισορροπία, η οποία απειλεί την ανθρώπινη  οντότητα ως προς τα ποιοτικά της χαρακτηριστικά και την πορεία της προς το μέλλον. Βιώνεται δε από την μη συμβατότητα και μη συμπόρευση της πολιτικής λειτουργίας και διαχείρισης της πραγματικότητας στο πλαίσιο του συστημικού πραγματισμού με τις αξίες του ανθρωπισμού.

Αυτό γίνεται εμφανές, αν ληφθεί υπόψη, ότι ο ανθρωπισμός θεωρεί, ότι ο άνθρωπος είναι κεντρική αξία και οριοθετεί τον προσανατολισμό και την λειτουργία της κοινωνίας ως συλλογικής οντότητας, η οποία εγγυάται την ελευθερία, την ευημερία και την ποιότητα ζωής του σε συνθήκες ειρηνικής συμβίωσης, ώστε να διασφαλίζεται η βιωσιμότητα ζωής πέρα από τα όρια του βιολογικού χρόνου. Παράλληλα στο πλαίσιο του ανθρωπισμού αναδεικνύεται η ανθρώπινη ορθολογική σκέψη ως εργαλείο επίλυσης προβλημάτων με την αξιοποίηση της επιστήμης.

Το ερώτημα, αν είναι συμβατή η πολιτική διαχείριση της δυναμικής της εξέλιξης με τις αξίες, που έχουν ανθρωπιστικό φορτίο, καταγράφεται πλέον στην καθημερινότητα του πολίτη. Η βιωνόμενη πραγματικότητα είναι αποκαλυπτική σε όλα τα πεδία δραστηριοποίησης των κοινωνιών, από το εθνικό και το ευρωπαϊκό μέχρι και το παγκόσμιο.

Για παράδειγμα η αντιπρόεδρος και εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για θέματα εξωτερικής πολιτικής Kaja Kallas δημοσιοποίησε ανακοίνωση υποστήριξης του σχεδίου του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής Donald Trump και της ισραηλινής κυβέρνησης για τον τερματισμό του πολέμου στην Γάζα και την πρόθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την παροχή βοήθειας και στήριξης, ώστε να αποστρατιωτικοποιηθεί η Hamas και να μην απειλείται το Ισραήλ.

Παράλληλα στηρίζει την εφαρμογή της λύσης των δυο κρατών σε συμπόρευση με την Διεθνή Διάσκεψη Υψηλού Επιπέδου για την Ειρηνική Επίλυση του προβλήματος στην Παλαιστίνη, που πραγματοποιήθηκε στις 22.9.2025 με πρωτοβουλία της Γαλλίας και της Σαουδικής Αραβίας. Δεν αναφέρθηκε όμως στην ισραηλινή επέμβαση κατά των ακτιβιστών αλληλεγγύης και βοήθειας στον πληθυσμό της Γάζας με το Global Sumud Flotilla, τους οποίους συνέλαβαν, φυλάκισαν και απέπεμψαν.  

Αυτό συνέβη στα διεθνή χωρικά ύδατα, ενώ μεταφέρθηκαν σε ειδική εγκατάσταση στο Ashod και μετά στην φυλακή Ktz΄΄ot στην έρημο Negev κοντά στα σύνορα με την Αίγυπτο. Ιταλοί ακτιβιστές καταγγέλλουν, ότι κατά την διάρκεια της 3ήμερης  κράτησης τους στις ισραηλινές φυλακές υπέστησαν σωματική και ψυχολογική βία. Συγκεκριμένα είπαν «Μας άφησαν χωρίς νερό και χλευάζοντας μας έπιναν επιδεικτικά μπροστά μας. Μείναμε επί ώρες κάτω από τον ήλιο. Την χειρότερη μεταχείριση υπέστησαν οι Τυνήσιοι και οι Παλαιστίνιοι, μέλη της αποστολής μας». Επίσης «Ουσιαστικά μείναμε νηστικοί. Οι γυναίκες είχαν ακόμη χειρότερη μεταχείριση, ενώ στα κελιά μας υπήρχαν ελάχιστα κρεβάτια». Είναι εμφανές, ότι οι αξίες με ανθρωπιστικό φορτίο είναι «απούσες».

Ως προς την αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης στην κυριακάτικη ανάρτηση του (5.10.2025) στο διαδίκτυο ο πρωθυπουργός θεωρεί, ότι οι ανακοινώσεις της Hamas είναι «ένα σημαντικό βήμα» για την ειρήνευση στην περιοχή, ενώ τονίζει, ότι η Ελλάδα είναι έτοιμη «να συμβάλλει στις διπλωματικές προσπάθειες για τον τερματισμό του πολέμου και την δημιουργία ενός καινούργιου βιώσιμου σχήματος διακυβέρνησης της Λωρίδας της Γάζας».

Δεν αναφέρθηκε όμως στην παράνομη κράτηση Ελλήνων ακτιβιστών, οι οποίοι φυλακίσθηκαν στο Ισραήλ, επειδή μετέφεραν ανθρωπιστική βοήθεια στην Γάζα, στην οποία ο ισραηλινός στρατός επιχειρεί με γενοκτονική οπτική. Περιττό να αναφερθούν οι καταστροφές υποδομών και η φτώχεια, που δρομολογείται για τους Παλαιστίνιους, με ταυτόχρονη εξάρτηση από τους «επενδυτές» στο πλαίσιο της οικοδόμησης της «Ριβιέρας της Μέσης Ανατολής» (σύμφωνα με την πρόταση του Donald Trump).

Βέβαια η απουσία αξιών με ανθρωπιστικό φορτίο καταγράφεται και στην Ουκρανία. Η ακολουθούμενη πολιτική από τον Ρώσο πρόεδρο Wladimir Putin έχει οδηγήσει εκατομμύρια Ουκρανούς στην προσφυγιά και στην φτώχεια. Σκέπτονται οι πολιτικές ηγεσίες όλων των χωρών, τι επιπτώσεις έχουν αυτές οι συνθήκες στους νέους και ειδικότερα στα παιδιά, όπως είναι τα ορφανά στην Γάζα και στην Ουκρανία;

Όμως και στην Ελλάδα η πολιτική διαχείριση της πραγματικότητας διαπερνάται από την έλλειψη αξιών με ανθρωπιστικό προσανατολισμό. Η τραγωδία των Τεμπών είναι πολύ αποκαλυπτική. Η διαχείριση αυτής της τραγωδίας τόσο από την κυβέρνηση όσο και από την Δικαιοσύνη οδήγησε στην οικοδόμηση μη εμπιστοσύνης στους πολιτειακούς θεσμούς και την αποστασιοποίηση των πολιτών από την πολιτική.

Ακόμη χειρότερο είναι, ότι αμφισβητείται η αξιοπιστία της πολιτικής λειτουργίας ως προς την αναζήτηση της αλήθειας σε σχέση με τα αίτια της τραγωδίας και τον θάνατο 57 ανθρώπων. Και αυτό σε βάθος χρόνου θα διαμορφώσει κλίμα κοινωνικής ρευστότητας. Για αυτό πολύ χρήσιμο και λειτουργικό θα ήταν, τα κόμματα σε συνεργασία με την κοινωνία πολιτών να αναζητήσουν και να αντιμετωπίσουν τις ανεπάρκειες του συστήματος οργάνωσης και λειτουργίας της κοινωνίας και να προωθήσουν τις αναγκαίες ριζικές αλλαγές με σημείο αναφοράς το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον, ώστε να διασφαλίζεται το δικαίωμα στην ζωή και η ευημερία χωρίς ανισότητες.

Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το 2023 με βάση τα εισοδήματα αυτού του έτους περίπου το 7% του πληθυσμού (δηλαδή περισσότεροι από 700.000 άνθρωποι) αντιμετώπισαν μέτρια ή σοβαρή ανεπάρκεια τροφής, ενώ το 1,6% βίωσε σοβαρή επισιτιστική ανασφάλεια. Εάν τώρα καταγράφονται τέτοιες ανισορροπίες, πως θα είναι οι συνθήκες στην προοπτική του χρόνου, όταν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα είναι πολύ πιο ισχυρές;

Αντί ο υπουργός Υγείας να κατηγορεί την πρόεδρο κόμματος της αντιπολίτευσης και δικηγόρο του απεργού πείνας και πατέρα θύματος στα Τέμπη Πάνου Ρούτσι για χειραγώγηση του εντολέα της στοχεύοντας στην καθυστέρηση της δίκης και στην αποκόμιση πολιτικού οφέλους, καλό και χρήσιμο θα ήταν να συμβάλλει στην αναζήτηση της αλήθειας και στην ανταπόκριση στα αιτήματα των συγγενών των θυμάτων.

Επιτέλους η πολιτική οφείλει να πραγματώνει το κοινωνικό και το ανθρώπινο συμφέρον. Δυστυχώς όσο προχωρεί η ανθρωπότητα προς το μέλλον, η πορεία θα γίνεται όλο και πιο δύσκολη και επικίνδυνη με την οπτική, που διαπερνά την πολιτική διαχείριση της εξέλιξης και τις συνθήκες, που διαμορφώνει. Η εμπειρική προσέγγιση της πραγματικότητας είναι πολύ αποκαλυπτική.

Σύμφωνα με έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο JAMA Network Open με επικεφαλείς ειδικούς της πρωτοβουλίας RECOVER των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής (NIH) και του Πανεπιστημιακού Συστήματος Υγείας (NYU Langone Health), το 80% των 3.535 ανδρών και γυναικών, που συμμετείχαν στην έρευνα, ανέφεραν κάποια αλλαγή στην οσφρητική ικανότητα τους μετά την λοίμωξη με κορωνοϊό SARS-GoV-2. Επίσης το 66% των συμμετεχόντων, που είχαν νοσήσει με Covid-19 παρουσίασαν πολύ χαμηλές τιμές στο τεστ όσφρησης.

Η πτώση της οσφρητικής ικανότητας έχει συνδεθεί με απώλεια βάρους, πτώση της ποιότητας ζωής και κατάθλιψη μεταξύ άλλων. Επίσης η δυσλειτουργία της όσφρησης μπορεί να αποτελεί πρώιμο σημάδι νευροεκφυλιστικών διαταραχών, όπως η νόσος  Πάρκινσον και η νόσος Αλτσχάϊμερ, οι οποίες πλήττουν την οσφρητική περιοχή του εγκεφάλου. Έχει δε ενδιαφέρον η προειδοποίηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ότι στο μέλλον οι πανδημίες θα είναι συχνές λόγω των μη υγειών συνθηκών, που διαμορφώνονται.

Δυστυχώς το πολιτικό σύστημα δεν συνειδητοποιεί, ότι πρέπει αλλάξει άμεσα την οπτική σχεδιασμού και διαχείρισης της δυναμικής της εξέλιξης και να παίρνει αποφάσεις και μέτρα με λειτουργικά μακροπρόθεσμη οπτική λαμβάνοντας υπόψη και τις επιπτώσεις τους, ώστε να αποφεύγονται επικίνδυνες ανισορροπίες.    

Η εμπειρική προσέγγιση και αποτύπωση της βιωνόμενης πραγματικότητας όχι μόνο σε εθνικό αλλά και σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο δείχνει, ότι η πολιτική δεν οριοθετείται από αξίες με ανθρωπιστικό φορτίο. Ο προσανατολισμός της είναι ο συστημικός πραγματισμός (προτεραιότητα είναι η λειτουργικότητα και η οικονομική απόδοση των κοινωνικών συστημάτων), χωρίς να συνυπολογίζονται και να αποτελούν κριτήριο για την λήψη αποφάσεων οι επιπτώσεις στην ανθρώπινη οντότητα.

Ταυτοχρόνως εκτός από την εργαλειοποίηση των πολιτών στο πλαίσιο της λειτουργίας των κοινωνικών συστημάτων δεν γίνεται λειτουργική διαχείριση του χρόνου. Οι αποφάσεις έπονται των εξελίξεων και αντιμετωπίζουν τις επιπτώσεις της αρνητικής πορείας και όχι τα γενεσιουργά της αίτια.

Δυστυχώς ακόμη δεν συνειδητοποιείται ούτε στο κοινωνικό πεδίο, ότι η έλλειψη αξιών με ανθρωπιστικό φορτίο απειλεί μέχρι και την βιωσιμότητα, εάν δεν υπάρξει αντίδραση σε λειτουργικό χρόνο. Συγχρόνως η έως τώρα πορεία των κοινωνιών δείχνει, ότι η πολιτική διαχείριση της δυναμικής της εξέλιξης δεν είναι συμβατή με τις αξίες, που έχουν ανθρωπιστικό φορτίο, αν και είναι συχνή η επίκληση τους στο πλαίσιο της ηθικολογικής οπτικής στο επικοινωνιακό πεδίο.