Καταιγίδα διαρκείας

Θεόδωρος Παπαθεοδώρου 21 Ιουλ 2022

Η Ελλάδα και ολόκληρη η Ευρώπη βρίσκονται το τελευταίο διάστημα στην περιδίνηση μιας επικίνδυνης γεωπολιτικής και ενεργειακής καταιγίδας διαρκείας, με ανυπολόγιστες ακόμα οικονομικές, πολιτικές  και κοινωνικές συνέπειες. Οι λαοί της Ευρώπης βιώνουν τη μεγαλύτερη ίσως κρίση από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η οποία εγκαθίσταται σε όλα τα επίπεδα ως μια νέα κανονικότητα. Ωστόσο, η κρίση ως κανονικότητα δεν ήταν ποτέ επιλογή ή διαχειρίσιμη συνθήκη για την Ευρώπη και γι αυτό ανατρέπει τόσο ριζικά και βίαια βεβαιότητες, αντιλήψεις και κεκτημένα δεκαετιών. H παράταση του πολέμου στην Ουκρανία και ο επιθετικός αναθεωρητισμός του Βλ. Πούτιν, σε συνδυασμό με την πρωτοφανή ενεργειακή κρίση που προκαλούν, δοκιμάζουν τις πολιτικές ηγεσίες όπως και τους θεσμούς της δυτικής φιλελεύθερης Δημοκρατίας.

Οι ΗΠΑ, αν και φαίνεται πρόσκαιρα να κερδίζουν από την ενεργειακή κρίση και την κούρσα των εξοπλισμών, παραμένουν αντιμέτωπες με τις χαίνουσες πληγές του τραμπισμού, τη συντηρικοποίηση της αμερικανικής κοινωνίας και την αμφισβήτηση των κεκτημένων του δημοκρατικού κράτους δικαίου. Επίσης, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα καταφέρουν, σε συνθήκες καταιγίδας διαρκείας, να διατηρήσουν την εύθραυστη ισορροπία στην εξωτερική πολιτική τους έναντι της Ρωσίας και της Κίνας, όπως και τη συνοχή εντός του ΝΑΤΟ. Παράλληλα, στις ευρωπαϊκές χώρες, οι πολιτικές ηγεσίες κλυδωνίζονται.  Η απώλεια της κοινοβουλευτικής αυτοδυναμίας του Εμ. Μακρόν, η απειλή κατάρρευσης της Κυβέρνησης Μ. Ντράγκι, η κυβερνητική κρίση στο Ηνωμένο βασίλειο μετά την παραίτηση του Μπ. Τζόνσον, η κρίση νομιμοποίησης που υφίσταται για τις επιλογές του ο κυβερνητικός συνασπισμός στη Γερμανία, οι πολιτικοί κραδασμοί σε Ισπανία και Πορτογαλία και το κλίμα έντασης και τοξικότητας που αναπτύσσεται στην Ελλάδα, όλα αυτά επισυμβαίνουν στην πλέον κρίσιμη στιγμή, όπου οι ευρωπαϊκές πολιτικές ηγεσίες θα έπρεπε να είναι ισχυρές και αποφασιστικές.

Σήμερα, μαζί με τα πολιτικά προβλήματα, η Ευρώπη αντιμετωπίζει το φάσμα του «παγωμένου ρωσικού χειμώνα» υπό την απειλή της διακοπής παροχής φυσικού αερίου μέσω του  Nord Stream, της εκτόξευσης του ενεργειακού κόστους, του πληθωρισμού και της οικονομικής ανασφάλειας. Παράλληλα όμως έχει να αντιμετωπίσει την απογοήτευση, το φόβο, το θυμό και τις αντιδράσεις των λαών της Ευρώπης που αδυνατούν να κατανοήσουν πως, μέσα σε λίγους μήνες, διαψεύσθηκαν οι προσδοκίες τους για ανάπτυξη και ευημερία, ιδιαίτερα για όσους είχαν επωμισθεί τα βάρη της προηγούμενης οικονομικής κρίσης. Η απονομιμοποίηση της πολιτικής επανέρχεται ως απειλή λόγω της αδυναμίας των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων να εφαρμόσουν αποτελεσματικές κοινωνικές πολιτικές  και να προστατεύσουν τους οικονομικά περισσότερο ευάλωτους. Οι πολίτες τρέμουν και αρνούνται τη ραγδαία μείωση εισοδήματός τους και την εξωφρενική ενεργειακή ακρίβεια, πολλώ δε μάλλον που η Ουκρανία … «κείται μακράν».

Είναι βέβαιο ότι από το φθινόπωρο θα απαιτηθούν νέα οικονομικά και ενεργειακά μέτρα.  Στην Ελλάδα, σε συνθήκες «οικονομίας πολέμου», ο εφησυχασμός για δήθεν ήπιο πέρασμα της καταιγίδας είναι ανεδαφικός και επικίνδυνος. Πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα στήριξης της κοινωνικής συνοχής, προστασία των πλέον οικονομικά ευάλωτων και να επιδιωχθούν ευρύτερες πολιτικές συναινέσεις για την εφαρμογή τους, με ένα συγκροτημένο δημοκρατικό σχέδιο ανακατανομής των βαρών της κρίσης, με πολιτική σταθερότητα και αποφασιστικότητα. Και κυρίως οφείλουμε να πούμε την αλήθεια στον ελληνικό λαό για τη σημερινή οικονομική κατάσταση, τα δημοσιονομικά περιθώρια και τους επερχόμενους κινδύνους. Γιατί διαφορετικά, ο λαϊκισμός, η ασυνάρτητη παραχολογία και η τοξικότητα στις οποίες επενδύουν ήδη τα άκρα εν όψει εκλογών δεν θα πλήξουν μόνο το πολιτικό σύστημα, αλλά τα πραγματικά συμφέροντα των πολιτών και, για άλλη μία φορά, την ίδια τη Δημοκρατία.