Σε μια εποχή όπου η πολιτική μοιάζει αποστειρωμένη, οι πολίτες εξουθενωμένοι και ο δημόσιος διάλογος διαβρωμένος από συνθήματα, λίγες πρωτοβουλίες κατορθώνουν να σταθούν κόντρα στο ρεύμα της κυνικότητας. Το περασμένο Σαββατοκύριακο, στο Ινστιτούτο Γκαίτε, μια τέτοια απόπειρα όχι μόνο πραγματοποιήθηκε αλλά και αγκαλιάστηκε από εκατοντάδες ανθρώπους. Και μόνο ο χρόνος παραμονής του κοινού – πάνω από επτά ώρες σε μια αίθουσα, εν μέσω Ιουλίου ήταν απόδειξη πως η πολιτική, όταν γίνεται με ουσία, ξαναβρίσκει ακροατήριο.
Με πυρήνα την αναμέτρηση Δημοκρατίας και Αυταρχισμού, η εκδήλωση δεν εξελίχθηκε απλώς σε συζήτηση, αλλά σε πολιτικό εργαστήριο. Δεν ήταν φόρουμ επαγγελματιών της πολιτικής, αλλά χώρος συνάντησης ενεργών πολιτών, νέων ανθρώπων, επιστημόνων και διανοουμένων που δεν αντιμετωπίζουν τη Δημοκρατία ως αφηρημένη αξία, αλλά ως πεδίο καθημερινής μάχης. Κι αυτή η μάχη, το είπαν καθαρά πολλοί από τους ομιλητές, δεν είναι «ιδεολογικό παιχνίδι». Είναι ζήτημα επιβίωσης των θεσμών και τελικά της ίδιας της κοινωνίας.
Το σημαντικό όμως δεν ήταν μόνο το θέμα, ήταν η φόρμα. Ένα πολιτικό κάλεσμα μέσω μιας ψηφιακής πλατφόρμας (το newsletter «ο σόσιαλ ο Ντέμοκρατ ο σωστός»), που κατάφερε να παντρέψει την πολιτική σοβαρότητα με μια φρέσκια, δημιουργική γλώσσα. Ο «Ντέμοκρατ» δεν είναι κόμμα. Δεν είναι καν πρόσωπο. Είναι μια επινόηση. Ένας φανταστικός, πλην σαφέστατα ιδεολογικά τοποθετημένος, πολιτικός χαρακτήρας που συνδυάζει χιούμορ, σαρκασμό και τεκμηριωμένο λόγο, ένα σύγχρονο όχημα για όσους έχουν κουραστεί από τα κούφια κλισέ αλλά δεν έχουν παραιτηθεί από τις αξίες τους.
Σε μια συγκυρία που ο αυταρχισμός δεν έρχεται πια με τανκς αλλά με εξαγορές μέσων, απαξίωση της Δικαιοσύνης και αδιαφάνεια στη διοίκηση, το να αναδεικνύεις το πρόβλημα δεν είναι πολιτική υπερβολή. Είναι πράξη ευθύνης. Το να δημιουργείς δημόσιους χώρους όπου συζητείται η φθορά των θεσμών, ο εκφυλισμός του κοινωνικού κράτους ή η απόσυρση της νέας γενιάς από τα κοινά, είναι ακριβώς αυτό που λείπει: πολιτική χωρίς διαμεσολαβήσεις.
Η πρωτοβουλία του Στέφανου Παραστατίδη δεν αφορά μόνο το ΠΑΣΟΚ, ούτε στενά την Κεντροαριστερά. Αφορά μια ολόκληρη παράδοση σκέψης και δράσης που πιστεύει ότι η Δημοκρατία είναι εύθραυστη, αλλά και πως δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική. Αφορά όσους καταλαβαίνουν πως η προοδευτική πολιτική οφείλει να επιστρέψει όχι μόνο με προτάσεις, αλλά και με γλώσσα, ήθος, δημιουργικότητα. Η παρουσία προσωπικοτήτων από την πολιτική, τον επιστημονικό και τον πολιτιστικό χώρο δεν ήταν τυχαία, ήταν ένδειξη μιας ευρύτερης αναζήτησης.
Δεν είναι όλα τα προβλήματα «επικοινωνιακά». Δεν αρκεί να διαμορφώσουμε «μηνύματα». Αυτό που λείπει είναι η ουσία, και αυτή δεν υποκαθίσταται από καμπάνιες. Η εκδήλωση αυτή, με όλες τις αδυναμίες που κάθε ζωντανή και πολύωρη προσπάθεια έχει, λειτούργησε σαν μικρό σήμα αναστροφής: κάποιοι δεν τα παρατούν, κάποιοι δεν ντρέπονται να μιλήσουν πολιτικά, και – το πιο ελπιδοφόρο – κάποιοι θέλουν να τους ακούσουν.
Η πολιτική, όταν είναι ζωντανή, δεν κρατάει 20 λεπτά. Κρατάει όσο και η αγωνία μας να καταλάβουμε τον κόσμο και να τον αλλάξουμε. Και η Κυριακή εκείνη, έστω και συμβολικά, το υπενθύμισε.