Το τελευταίο τεύχος του περιοδικού Οροπέδιο- μιας περιοδικής έκδοση Πολιτισμού, είχε ένα αφιέρωμα με τίτλο «Από τον κόσμο των στρατοπέδων εξόντωσης». Την προηγούμενη Παρασκευή το Οδόραμα με αφορμή την κυκλοφορία του τεύχους διοργάνωσε μια εκδήλωση- συζήτηση με αξιόλογους ομιλητές. Ένας καλός φίλος που βρέθηκε εκεί και μου μίλησε για την εκδηλωση, απάντησε όταν τον ρώτησα ποια ήταν η μέση ηλικία του κοινού, Μην το ψαχνεις, της γενιάς μας. Ολοι με γκριζα μαλλιά
Δύσκολο θέμα και ευαίσθητο για να το εξηγήσεις σε νέους. Εντελώς τυχαία, καθώς ετοίμαζα το σχόλιο μου, συνειδητοποίησα ότι ένας γνωστός μου 33 ετών στο άκουσμα της φράσης στρατόπεδο συγκέντρωσης, είχε άγνοια νομίζοντας ότι ήταν κάτι σαν το στρατόπεδο της Τρίπολης που έκανε την προπαίδευσή του.
Το θέμα είναι πάντα επίκαιρο αφού η σύλληψη των στρατοπέδων εξόντωσης δεν αφορά μόνο τα στρατόπεδα συγκέντρωσης των ΝΑΖΙ με τα 6 εκατομμύρια θύματα, αλλά όλες τις κατά καιρούς εμφανίσεις της, είτε αυτά ήσαν τα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας τα γνωστά μας γκουλάγκ της Σοβιετικης εποχής, είτε τα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας στην ύπαιθρο που χρησιμοποίησε το απάνθρωπο καθεστώς των Ερυθρών Χμερ στην Καμπότζη για να εξοντώσει κυρίως τον αστικό πληθυσμό της χώρας αφήνοντας πίσω ένα εκατομμύριο επτακόσιες χιλιάδες νεκρούς.
Προβληματίστηκα τι κρύβει η άγνοια του νεαρού φιλου ή η απουσία νέων ατόμων από την εκδήλωση του Οροπεδίου. Δυστυχώς όποτε γίνεται συζήτηση και αφορά αναμόχλευση ή επανεξέταση σημαντικών ιστορικών γεγονότων που σημάδεψαν την ιστορία, όχι μόνο του τόπου μας, συνήθως το νεανικό κοινό απουσιάζει.
Πως εξηγείται το φαινομενο;
Είναι θέμα απονευρωμένης εκπαίδευσης, ότι δηλαδή τα παιδιά διδάσκονται μια ιστορία γεγονότων χωρίς να έρχονται αντιμέτωπα με τις πτυχές εκείνες της ιστορίας που απαιτούν περίσκεψη και αναστοχασμό όπως είναι τα στρατόπεδα συγκέντρωσης;
Μήπως πάλι είναι αποτέλεσμα της μορφής που έχει πάρει η κοινωνία σαν αποτέλεσμα της εξάπλωσης της ψηφιακής τεχνολογίας και του βομβαρδισμού με αδιαβάθμητες πληροφορίες; Οπότε και ακόμα κι αν ακούνε κάτι σχετικό χάνεται αμέσως μετά;
Ο δημοσιογράφος Κώστας Στούπας συγγραφέας του εξαιρετικού βιβλίου η Επερχόμενη αταξία μίλησε σε ένα άρθρο του για τη γενιά των κοινωνικών δικτύων που όμως έχει μνήμη χρυσόψαρου και αναλίσκεται στην πρόσκαιρη ικανοποίηση που προκαλούν οι συναισθηματικές αντιδράσεις στην καταιγιστική πληθώρα ανούσιων ερεθισμάτων.
Πράγματι όταν καταναλώνεις βιντεάκια στο τικ τοκ πολλά από τα οποία υποκαθιστούν τον σοβαρό προβληματισμό αφού λειτουργούν συνθηματολογικά, λογικό είναι η ανασκόπηση και ο αναστοχασμός που στηρίζονται στο λόγο να σου φαίνονται βαρετά κι ανούσια. Ο λόγος χρειάζεται χώρο και χρόνο να αναπτυχθεί. Δεν είναι τυχαίο ότι οι νέοι αποστρέφονται το facebook στο οποίο κυριαρχεί ο γραπτός λόγος έστω και συχνά ευτελής, ενώ προτιμούν το Instagram.
Οι νέοι σήμερα ζούνε σε μια συνθήκη αέναου παρόντος. Το παρελθόν προσλαμβάνεται αποσπασματικά, ισα ισα οσο μπορεί να χωρέσει σε ένα βιντεακι τικ τοκ. Αρα οποιαδηποτε αναφορά στο παρελθόν εξ ορισμού δεν μπορεί να αφορά μείζονα ηθικά θέματα της ανθρωπότητας, όπως αυτά που ανέφερα. Μπορεί όμως να λειτουργήσει συνθηματολογικά ασχολούμενο με ζητήματα πάσης φύσης. Που σημαίνει ότι δεν διευρύνονται οι ορίζοντες αυτών που τα βλέπουν, αφού δεν υπάρχουν προϋποθέσεις προβληματισμού και επίσκεψης παρά μόνο επιβεβαίωσης και μόχλευσης μιας άποψης.
Έτσι όμως δεν οδηγούμαστε πουθενά. Η αμνησία αναπαράγεται και υπονομεύεται κάθε δυνατότητα ουσιαστικού προβληματισμού προσπαθώντας να αντιμετωπίσουμε και να ξορκίσουμε τους φόβους μας με ντιρεκτίβες πολιτικής ορθότητας. Οι δε νέοι πολίτες θα ακολουθούν χωρίς όμως να έχουν ένα δικό τους πολιτικό και ηθικό κριτήριο. Θέλουμε αλήθεια κάτι τετοιο;
Σχόλιο στην εκπομπή Καθρέφτης του Χρήστου Μιχαηλίδη στo Α΄Πρόγραμμα της ΕΡΤ