Είναι πλέον ορατό και βιώνεται στην καθημερινότητα, ότι το κοινωνικό και το ανθρώπινο συμφέρον δεν εκφράζονται, ούτε και προωθείται η πραγμάτωση τους στο πολιτικό πεδίο τόσο σε εθνικό και ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Παράλληλα ούτε και οι πολίτες αναλαμβάνουν τις ευθύνες, που τους αναλογούν, ώστε στο πλαίσιο της ανάπτυξης διαλόγου τόσο στις τοπικές κοινωνίες όσο και με το πολιτικό σύστημα με την μεσολάβηση των δομών της κοινωνίας πολιτών να τα εκφράζουν και να επιβάλλουν την πραγμάτωση τους.
Το αποτέλεσμα όμως αυτών των συνθηκών είναι πολύ οδυνηρό και παράγει πολύ επικίνδυνες ανισορροπίες, οι οποίες στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης έχουν ιδιαίτερα αρνητικές επιπτώσεις σε πλανητικό επίπεδο. Η εμπειρική προσέγγιση της βιωνόμενης πραγματικότητας είναι αποκαλυπτική.
Στην Ελλάδα η διαφθορά διαπερνά την λειτουργία των θεσμών και αποτελεί πλέον δομικό στοιχείο του συστήματος κοινωνικής οργάνωσης και δραστηριοποίησης. Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Αρκεί να αναφερθεί, ότι ο Β΄ αντιπρόεδρος του διατηρεί οικογενειακή επιχείρηση παραγωγής βόειου κρέατος στην Θεσσαλία, η οποία παίρνει κανονικά κοινοτικές επιδοτήσεις. Ταυτοχρόνως η αμοιβή του στον ΟΠΕΚΕΠΕ είναι πάνω από 3.000 ευρώ, ενώ δεν εργάζεται όλες τις ημέρες, διότι πηγαίνει στην δική του επιχείρηση.
Και ενώ αυτή η ανισορροπία ταλαιπωρεί την ελληνική κοινωνία και την προοπτική της από τον οικονομικό μέχρι τον επισιτιστικό τομέα με παρενέργεια ακόμη και την αδυναμία χρηματοδότησης του γεωργικού και του κτηνοτροφικού τομέα και ταυτοχρόνως υποσκάπτει την ευημερία και διευρύνει τις ανισότητες, τα κόμματα και το πολιτικό προσωπικό αδυνατούν να υπερβούν τον «καφενειακού επιπέδου» διάλογο (π.χ. αυτοί είναι «ψευτοπατριώτες» ή «μην γκαρίζετε κυρία …» κ.λ.π.) και να καταθέσουν ολιστικό πολιτικό σχεδιασμό με μακροπρόθεσμη προοπτική, ο οποίος συνυπολογίζει την παγκόσμια δυναμική της εξέλιξης, η οποία επιδρά πλέον σε όλα τα κράτη λόγω της μεγάλης αλληλεπίδρασης και αλληλεξάρτησης μεταξύ τους.
Παράλληλα οι πολίτες αποστασιοποιούνται από την πολιτική, ενώ δεν εμπιστεύονται ούτε τους θεσμούς, όπως είναι η Δικαιοσύνη (με αφετηρία την Τραγωδία στα Τέμπη και την διαχείριση της τόσο από την κυβέρνηση όσο και από την Δικαιοσύνη). Αυτή η στάση βέβαια ουσιαστικά αποδυναμώνει την δημοκρατική λειτουργία. Αυτό πρέπει να αλλάξει και οι πολίτες να αναλάβουν τις ευθύνες τους με την ενεργοποίηση τους στις δομές της κοινωνίας πολιτών, οι οποίες αυτή την περίοδο δέχονται επιθέσεις από τον χώρο της πολιτικής σε πολλές χώρες. Στην Ελλάδα δυστυχώς ακόμη δεν έχει οικοδομηθεί σε επαρκή βαθμό η κοινωνία πολιτών, η οποία θα στηρίζει και θα συμβάλλει στην ουσιαστικοποίηση της Δημοκρατίας. Βασική αιτία είναι η οπτική της «κομματοκρατίας», δηλαδή του ελέγχου των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων και της κοινωνικής δυναμικής από τα κόμματα.
Σύμφωνα με στοιχεία της μελέτης Crowded Out the Competitive Landscape of Contemporary International NGOs (Cambridge University Press, Sarah Sunn Bush and Jennifer Hadden) οι Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών (ΟΚΠ) είναι σε στασιμότητα ή ακόμη και υποχώρηση, ενώ υφίστανται επιθέσεις. Ουσιαστικά η πολιτική δυναμική απομακρύνεται από την δημοκρατική λειτουργία και την οπτική της συμμετοχής των πολιτών στην έκφραση του κοινωνικού συμφέροντος.
Στην Γαλλία 35 Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις υπέγραψαν επιστολή καταγγέλλοντας επαναλαμβανόμενες επιθέσεις και ανησυχητικό σημάδι αυταρχικής μετατόπισης της εξουσίας. Επίσης έκαναν κοινή δήλωση 165 Ιδρύματα και Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής για την πολιτική βία και την θεμελιώδη Ελευθερία του λόγου. Τέλος 570 Οργανώσεις από όλο τον κόσμο έκαναν τον Μάϊο του 2025 δημοσίως καταγγελία με τίτλο «Πρωτοφανείς επιθέσεις σε Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση – Καλούμε όλες τις Δημοκρατικές δυνάμεις να δράσουν για μια Ισχυρή και Ανεξάρτητη Κοινωνία Πολιτών» («Κοινωνία Πολιτών διεθνώς σε κίνδυνο», Νίκος Γιαννής, Επέκεινα Χώρα).
Βέβαια η μη έκφραση και μη προώθηση της πραγμάτωσης του κοινωνικού και του ανθρώπινου συμφέροντος είναι εμφανής και βιώνεται και σε άλλους τομείς, χωρίς να ευαισθητοποιείται το πολιτικό σύστημα όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό (World Meteorological Organisation, WMO) από το 2024 σε σύγκριση με το 1957, που άρχισαν οι μετρήσεις, καταγράφεται η πιο μεγάλη άνοδος στη συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα (Oksana Tarasova, μετεωρολόγος στο WMO).
Στην 10ετία του 1960 η συγκέντρωση ήταν 0,8 ppm (Parts per Million), από το 2011 έως το 2020 ο μέσος όρος ήταν 2,4 ppm ετησίως και το 2024 καταγράφηκε άνοδος 30%, δηλαδή έφτασε τα 3,5 ppm. Οι κλιματικοί στόχοι της Παγκόσμιας Διάσκεψης για το Κλίμα (Παρίσι, 2015) είναι σε κίνδυνο. Αυτό δείχνει υψηλό βαθμό ανευθυνότητας και αναξιοπιστίας του πολιτικού συστήματος.
Ανάλογη ανεύθυνη πορεία, που παράγει επικίνδυνες ανισορροπίες στο φυσικό περιβάλλον με παρενέργειες στον άνθρωπο, είναι και η καταστροφή των δασών σε παγκόσμιο επίπεδο. Το 2024 καταστράφηκαν 8,3 εκατομμύρια εκτάρια δασών. Σε σύγκριση με το 2022 καταγράφεται αύξηση κατά 1,7 εκατομμύρια εκτάρια. Οι καταστροφές το 2022 ήταν 6,6 εκατομμύρια εκτάρια.
Το 2021 περισσότερες από 140 χώρες δεσμεύθηκαν στην Διάσκεψη για το Κλίμα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών στη Γλασκώβη, ότι θα σταματήσουν την καταστροφή των δασών μέχρι το 2030. Επίσης η κατάσταση στα τροπικά δάση είναι ανησυχητική. Αυτά τα εμπειρικά δεδομένα πιστοποιούν με μεγάλη ευκρίνεια, ότι η πολιτική διαχείριση της πραγματικότητας δεν οδηγεί σε βιώσιμες συνθήκες.
Στο κοινωνικό πεδίο ακολουθείται ανάλογη πορεία. Για παράδειγμα ο στόχος της στέγασης όλων των πολιτών στην Ευρωπαϊκή Ένωση μέχρι το 2030 δεν είναι επιτεύξιμος.
Σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Εθνικών Συνδέσμων για Ζητήματα Αστέγων (European Federation of National Organisations Working with the Homeless, FEANTSA) καταγράφεται ανησυχητική άνοδος των αστέγων (9.10.2025). Πρώτη χώρα σε αστέγους είναι η Γερμανία (531.600 άνθρωποι). Αναλογικά σε σχέση με τον πληθυσμό της πρώτη είναι η Τσεχία με περισσότερους από 230.000, ενώ στην Δανία, στην Φινλανδία και στην Ιρλανδία η πορεία είναι ανοδική.
Αυτά τα στοιχεία δείχνουν, ότι οι κοινωνικές ανισότητες διευρύνονται, ενώ παράλληλα διαμορφώνονται οι προϋποθέσεις για κοινωνικές αναταράξεις στην πορεία προς το μέλλον και συρρίκνωση της κοινωνικής συνοχής.
Εάν δεν ενεργοποιηθούν οι πολίτες και δεν αναληφθεί η κοινωνική ευθύνη, η πορεία προς το μέλλον θα γίνεται όλο και πιο αβέβαιη, ενώ θα αυξάνεται και ο κίνδυνος για συγκρούσεις μεταξύ των κοινωνιών. Το πολιτικό σύστημα δεν λειτουργεί με σημείο αναφοράς ανθρωπιστικές αξίες και το κοινωνικό και ανθρώπινο συμφέρον, αλλά οι επιλογές του οριοθετούνται από την οπτική του συστημικού πραγματισμού (προτεραιότητα η λειτουργικότητα και οικονομική απόδοση των κοινωνικών συστημάτων, από το οικονομικό μέχρι και το υγείας) και την εργαλειοποίηση του ανθρώπου σε αυτό το πλαίσιο. Δεν λαμβάνονται υπόψη οι επιπτώσεις στην ζωή του ανθρώπου (π.χ. στην διαχείριση της δημόσιας υγείας) και γενικότερα στα ποιοτικά του χαρακτηριστικά.
Για αυτό οι πολίτες πρέπει άμεσα να ενεργοποιηθούν στις δομές της κοινωνίας πολιτών και να αναλάβουν την ευθύνη, που τους αναλογεί, ώστε στο πλαίσιο του δημοκρατικού διαλόγου στις τοπικές κοινωνίες να ευαισθητοποιήσουν ευρύτερα τους πληθυσμούς με την ουσιαστική ενημέρωση για την σύνθετη παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα, την ταχύτατη δυναμική της εξέλιξης και της ροής του χρόνου, η οποία δεν είναι εύκολα διαχειρίσιμη τόσο στο πολιτικό όσο και στο κοινωνικό πεδίο. Με αυτό τον τρόπο θα δρομολογηθεί η λειτουργία των πολιτών ως ατομικών και συλλογικών υποκειμένων και δυναμική οικοδόμησης κοινωνικών κινημάτων, ώστε το κοινωνικό συμφέρον να γίνει σημείο αναφοράς της πολιτικής διαχείρισης της πραγματικότητας.
Εάν δεν αναληφθεί η κοινωνική ευθύνη άμεσα, δηλαδή σε λειτουργικό χρόνο, οι συνθήκες θα γίνονται όλο και πιο δύσκολα διαχειρίσιμες. Ιδιαιτέρως σε χώρες, όπως η Ελλάδα, με υψηλό δείκτη διαφθοράς επείγει η ανάληψη της κοινωνικής ευθύνης. Ειδάλλως η διαφθορά, δηλαδή η κατάχρηση δημόσιας ή ιδιωτικής θέσης για προσωπικό όφελος ή όφελος άλλων θα διευρύνεται με διάφορες μορφές, όπως χρηματισμός, δωροδοκία ή ευνοιοκρατία, ενώ μπορεί να φτάνει μέχρι και τον εκβιασμό, την απάτη και την κατάχρηση εξουσίας για την επίτευξη των επιδιωκόμενων στόχων.
Η ενεργοποίηση και η ανάληψη της κοινωνικής ευθύνης από τους πολίτες στο πλαίσιο των δομών της κοινωνίας πολιτών πρέπει να συνδυασθεί και με την συνεργασία τους σε παγκόσμιο επίπεδο με ανάλογες μορφές συλλογικής έκφρασης και δραστηριοποίησης, διότι στην σύγχρονη εποχή της παγκοσμιοποίησης η αλληλεπίδραση και αλληλεξάρτηση των κοινωνιών οριοθετεί σε πολύ μεγάλο βαθμό την δυναμική της εξέλιξης σε όλο τον πλανήτη.