«Έχει σύνορα η θάλασσα;» Δεν είναι η ρητορική ερώτηση του φρικιού και του αντιεξουσιαστή γραφφιτά που γράφει στον τοίχο «Το Αιγαίο στα ψάρια του». Είναι η ρητορική ερώτηση ενός τέως και νυν επίδοξου πρωθυπουργού. Πίσω από τις λέξεις βρίσκεται ο Αλέξης. Πίσω από τις λέξεις βρίσκεται μια πολιτική στάση: η εμμονή σε ιδεολογικές παρωπίδες και διαστρεβλώσεις που χαρακτηρίζει την πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ. Σωστή είναι η άποψη ότι έχουμε την ηθική υποχρέωση να υποστηρίξουμε πρόσφυγες πολέμου, στρεβλό το συμπέρασμα ότι για τον λόγο αυτό θα πρέπει να καταργήσουμε τα σύνορα. Σωστή είναι η πίστη στη λαϊκή κυριαρχία, στρεβλό το συμπέρασμα ότι οι Έλληνες ψηφοφόροι μπορούν να υποχρεώσουν κυρίαρχα ευρωπαϊκά κράτη να αποδεχθούν μια πολιτική με την οποία δεν συμφωνούν. Σωστή είναι η αρχή των ίσων ευκαιριών στην παιδεία, στρεβλό το συμπέρασμα ότι ίσες ευκαιρίες συνεπάγονται ίσης αξίας αποτελέσματα.
Επί μήνες παρακολουθούμε τον πρωθυπουργό και τους υπουργούς του ΣΥΡΙΖΑ να εκφράζουν όσα τους υπαγορεύουν αγκυλώσεις και ιδεολογήματα. Εφόσον οι μετανάστες, λέει το ιδεολόγημα, δεν μπορεί ποτέ να είναι πηγή προβλήματος, όταν πλημμυρίζουν τα πάρκα, η κ. Χριστοδουλοπούλου στρουθοκαμηλίζει και πιστεύει ότι οι μετανάστες λιάζονται. Εφόσον στόχος είναι η κατάργηση των διακρίσεων, ο κ. Μπαλτάς θεωρεί την αξιοκρατία ανάθεμα και την αριστεία ρετσινιά. Εφόσον η ιδιωτική ιδιοκτησία είναι κάτι κακό (εκτός αν πρόκειται για τη δική τους), οι Συριζαίοι υπουργοί προαναγγέλλουν επί μήνες κουρέματα στις καταθέσεις και γιουρούσια στις θυρίδες – και ύστερα απορούν που οι πολίτες κρύβουν τα χρήματά τους σε στρώματα. Δεν το κάνουν από τον φόβο του κ. Ντράγκι, αλλά από έλλειψη εμπιστοσύνης στον ΣΥΡΙΖΑ.
Η ιστορία δίνει παραδείγματα για το πού οδηγούν ιδεολογικές αγκυλώσεις. Το 44 π.Χ. οι ρωμαίοι συγκλητικοί εκπαιδεύονταν γράφοντας εγκώμια για θρυλικούς τυραννοκτόνους. Έτσι, οταν μια ομάδα τους δολοφόνησε τον Καίσαρα, περίμενε ότι με μαγικό τρόπο θα αποκαθίστατο το πολίτευμα και δεν πήρε άλλα μέτρα· λίγους μήνες αργότερα οι τυραννοκτόνοι ήταν στο χώμα κι ο Καίσαρας θεός. Το 2002 ο Τζωρτζ Μπους, γαλουχημένος στο αμερικανικό ιδεολόγημα της παγκόσμιας αποστολής των ΗΠΑ ως προστάτη της ελευθερίας και μιας (θολής) δημοκρατίας, πίστευε ότι με το να γκρεμίσει τον Σαντάμ Χουσεΐν και να συλλαβίσει τη λέξη δημοκρατία, με μαγικό τρόπο κράτη με παραδοσιακές δομές θα μετατρέπονταν σε δημοκρατίες δυτικού τύπου· το αποτέλεσμα το ζούμε. Έτσι και ο ΣΥΡΙΖΑ πίστεψε ότι με το να εξασφαλίσει μια ισχυρή πλειοψηφία για το «ΟΧΙ» σε μια ανύπαρκτη πρόταση, το ΔΝΤ, η ΚΕΤ και η ΕΕ θα γονάτιζαν με δέος. Λίγες μέρες αργότερα ο αλύγιστος και όρθιος κ. Τσίπρας συμφωνούσε στο χειρότερο μνημόνιο της πενταετίας και η ελληνική οικονομία κατέγραφε ζημιές δεκάδων δισεκατομυρίων.
Κατόπιν εορτής ο κ. Τσίπρας ομολόγησε ότι το δημοψήφισμα έγινε «για το γαμώτο». Το «γαμώτο» του κ. Τσίπρα είναι η αριστερολαϊκίστικη εκδοχή του ελληναρισμού. Είναι η μάγκικη εκδήλωση της πίστης ότι οι Έλληνες, ως περιούσιος λαός, μπορούν ατιμωρητί επί δεκαετίες να εκλέγουν με ισχυρές πλειοψηφίες κυβερνήσεις που συσσωρεύουν δάνεια με δυσμενείς όρους, εγκεκριμένα μέσω του προϋπολογισμού από νόμιμα εκλεγμένα κοινοβούλια. Μπορούν ατιμωρητί να διογκώνουν ένα πελατειακό, αναξιοκρατικό και αναποτελεσματικό κράτος. Μπορούν ατιμωρητί να αγνοούν την κατάρρευση των ασφαλιστικών ταμείων. Και δικαιούνται με ένα «γαμώτο» να μηδενίζουν το κοντρόλ και ξανά προς τα δάνεια να τραβούν υπό την ηγεσία του όποιου λαϊκιστή ανοίξει την αγκαλιά του. Εκδοχή του ελληναρισμού είναι και η ρήση του κ. Ξυδάκη ότι «οι Έλληνες μεγαλούργησαν με τη δραχμή». Πρόκειται για την ίδια αφελή νοοτροπία, που τον 19ο αιώνα ανέμενε ότι οι Έλληνες θα ακμάσουν αν επιστρέψουν στην αττική λαλιά με την οποία οι αρχαίοι πρόγονοί τους μεγαλούργησαν.
Έχουμε πλέον αρκετά δείγματα συριζαίικης νοοτροπίας και πρακτικής. Μπορεί ο ΣΥΡΙΖΑ να έχασε ένα κομμάτι του, αλλά ούτε απέβαλε τις αγκυλώσεις του ούτε διδάχθηκε κάτι. Απλώς αντί να υπόσχεται πράσινα άλογα, υπόσχεται λαγούς με πετραχήλια. Ο κ. Τσίπρας έδωσε δείγματα της κρίσης του. Δικές του επιλογές ήταν (και παραμένει) ένα ακροδεξιό λαϊκιστικό κόμμα ως κυβερνητικός εταίρος, η κ. Κωνσταντοπούλου ως πρόεδρος της βουλής, ο κ. Βαρουφάκης ως διαπραγματευτής, ο κ. Λαφαζάνης στο σημαντικότερο παραγωγικό υπουργείο και ο πειθήνιος κ. Παυλόπουλος ως ρυθμιστής του πολιτεύματος. Το γελαστό παιδί έδωσε τις εξετάσεις του και απέτυχε παντού και τραγικά. Κάποιοι επαινούν τον κ. Τσίπρα επειδή συμβιβάστηκε στις 12 και 5, έχοντας αφήσει την ελληνική οικονομία σε συντρίμια. Είναι σαν να επαινούν έναν γιατρό που άφησε τον ασθενή ανάπηρο, επειδή στο τέλος δεν τον δολοφόνησε κιόλας.
Κακώς κάποιοι θεωρούν ότι ο κ. Τσίπρας τους πρόδωσε· η νοημοσύνη τους τους πρόδωσε, γιατί είχαν όλα τα δεδομένα για να κρίνουν ότι οι υποσχέσεις του κ. Τσίπρα ήταν σαπουνόφουσκες. Ας μην τους προδώσει πάλι, με την διακήρυξη ότι εκφράζει το νέο. Τί είναι νέο; Οι χαριστικές αποσπάσεις της τελευταίας στιγμής του κ. Κουράκη; Η επιστροφή της παιδείας στη δεκαετία του ?80; Οι λαϊκιστικές αερολογίες; Η υιοθέτηση των πελατεικών σχέσεων, οι διορισμοί των ημέτερων και η συνέχιση του κρατικισμού; Αυτό το έργο το έχουμε δει. Παίζεται χωρίς διακοπή από το 1981. Οι μόνες καινοτομίες της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, μάλλον καινοτομίες διεθνώς, ήταν το να παραιτείται ένας υπουργός μέσω twitter και ένας άλλος υπουργός να θεωρεί ότι ο μέχρι πριν λίγες μέρες συνάδελφός του θα πρέπει να δικαστεί για έσχατη προδοσία.
Τώρα η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ φιλοδοξούν να συγκυβερνήσουν με τον κ. Τσίπρα. Γιατί; Για να πραγματοποιήσουν μαζί με κάποιον που δεν πιστεύει σε μεταρρυθμίσεις εκείνες τις μεταρρυθμίσεις που και οι δικές τους κυβερνήσεις, και στις δεκαετίες της γκλαμουριάς και στην πενταετία της κρίσης, αρνήθηκαν να κάνουν; Και η συγκυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ έδωσε τα δείγματά της. Όταν δημιούργησε πλεόνασμα, ο κ. Σαμαράς το μοίραζε σε πεντακοσάρικα.
Σε όλο μου τον ενήλικα βίο βρισκόμουν και βρίσκομαι στον χώρο της λεγόμενης ανανεωτικής αριστεράς που γεννήθηκε ως ΚΚΕεσ. και απεβίωσε ως ΔΗΜΑΡ. Πιστεύω σε μια δημοκρατική αριστερά με κοινωνικές ευαισθησίες και ευρωπαϊκό προσανατολισμό· σε μια αριστερά που δεν αντιμετωπίζει τις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης του 21ου αιώνα με τις συνταγές του 19ου· σε μια αριστερά που δεν φοβάται τη λέξη εκσυγχρονισμός, δεν αντιμετωπίζει συμπλεγματικά τις έννοιες της αξιοκρατίας και της αξιολόγησης, δεν αποθαρρύνει τη δημιουργική ιδιωτική πρωτοβουλία, δεν θεωρεί τις προσλήψεις στο δημόσιο ως το μόνο μέτρο για την καταπολέμηση της ανεργίας, δεν ανάγει το δημόσιο σε πανάκεια. Ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ είναι αυτή η αριστερά ούτε το ΠΑΣΟΚ που πεισματικά αρνείται να ανανήψει από τις πολλές αμαρτίες πολλών δεκαετιών – κι ακόμα λιγότερο είναι η ανεδαφική Λαϊκή Ενότητα και το εσαεί δογματικό ΚΚΕ. Μέχρι να υπάρξει το κόμμα που θα εκφράζει την αριστερά όπως την αντιλαμβάνομαι εγώ, θα στηρίζω το ΠΟΤΑΜΙ. Μπορεί να μην μού αρέσει το όνομά του – αν και πέρασα πολλά ωραία χρόνια σε πόλεις με ποτάμια· μπορεί να είμαι επιφυλακτικός σε κάποιες ασάφειες της πολιτικής του. Όμως οι βουλευτικές εκλογές δεν γίνονται για την εκλογή κυβερνήσεων, αλλά για την εκλογή κοινοβουλίων. Και όταν βλέπω ποιά κοινοβουλευτική ομάδα θα μπορούσε να έχει ένα ενισχυμένο ΠΟΤΑΜΙ και τη συγκρίνω με τίς κοινοβουλευτικές ομάδες που θα έχουν ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ, δεν έχω κανέναν απολύτως ενδοιασμό να δώσω την ψήφο μου στο ΠΟΤΑΜΙ.
Από την εποχή του Μοντεσκιέ οι δημοκρατίες πιστεύουν στη διάκριση των εξουσιών. Ελπίζω να το θυμηθούν οι νέοι βουλευτές την 21η Σεπτεμβρίου και από το κοινοβούλιο να προκύψει μια κυβέρνηση με ευρεία στήριξη στη βουλή, αλλά με ανθρώπους στην εκτελεστική εξουσία που έχουν επιλεγεί για τις ικανότητές τους. Τί μπορεί να κάνει μια τέτοια κυβέρνηση το έδειξαν μέσα σε λίγες μέρες ορισμένοι υπηρεσιακοί υπουργοί. Η ριζική μεταρρύθμιση του κράτους δεν μπορεί να περιμένει. Όχι επειδή και όπως θα το ζητήσουν οι ξένοι εταίροι, αλλά επειδή θα πρέπει να το ζητήσουν οι Έλληνες πολίτες. Τότε μόνο η διεκδίκηση της αναδιάρθρωσης, ελάφρυνσης ή και κατάργησης του χρέους θα είναι πειστική.