Ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός θεσπίστηκε το 2014, με Οδηγία για όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Η Ελλάδα άργησε να υποβάλει το σχετικό σχέδιο εφαρμογής, αν και, από όλες τις χώρες της ΕΕ, είχε το μεγαλύτερο συμφέρον να προχωρήσει άμεσα. Πράγματι, έχει τη μεγαλύτερη οικονομική σχέση με την θάλασσα, τη μακρύτερη ακτογραμμή και τα πιο πολλά νησιά.
Η Ευρώπη είναι η ήπειρος με τις περισσότερες ακτές σε σχέση με την επιφάνειά της. Έχει μεγάλες δυνατότητες επέκτασης οικονομικών δραστηριοτήτων προς την θάλασσα, κυρίως για παραγωγή ενέργειας και τροφής, καθώς και για ποικίλες υπηρεσίες. Με την χερσαία επιφάνειά της πολλή πυκνοκατοικημένη, υπάρχει έντονη ανάγκη πρόσθετου ζωτικού χώρου. Αυτός είναι τεχνικά δυνατόν να δημιουργηθεί σε θαλάσσιες εκτάσεις, προκύπτουν όμως πολλές δυσκολίες, όπως ανάμειξη δραστηριοτήτων, διαφορετικές προτεραιότητες, αλληλοσυγκρουόμενα εθνικά και οικονομικά συμφέροντα. Οι ευρωπαϊκές θάλασσες, Ατλαντικός, Βαλτική, Μεσόγειος, Εύξεινος Πόντος, πρέπει να οργανωθούν κατάλληλα, με συμβιβασμούς για τις διάφορες χρήσεις και με εξομάλυνση των αναπόφευκτων αντιθέσεων. Χρειάζεται να συνυπάρξουν: αλιεία, υδατοκαλλιέργειες, θαλάσσια αιολικά πάρκα, υποβρύχια καλώδια μεταφοράς ηλεκτρισμού ή δεδομένων, υποβρύχιοι αγωγοί, εγκαταστάσεις και δραστηριότητες θαλάσσιου τουρισμού και αναψυχής, εξορύξεις πετρελαίου και φυσικού αερίου, εξορύξεις μεταλλευμάτων και δομικών υλικών, θαλάσσιες επιβατικές και εμπορευματικές μεταφορές, λιμενικές εγκαταστάσεις και μαρίνες, ναυπηγεία και άλλες παράκτιες βιομηχανίες, ζώνες προστασίας θαλάσσιων και παράκτιων βιοτόπων, περιοχές ενάλιων αρχαιοτήτων, πεδία βολής και στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Η ζήτηση θαλάσσιου χώρου μεγαλώνει συνεχώς, προπάντων για ανεμογεννήτριες, υποβρύχια καλώδια και υδατοκαλλιέργειες.
Ατυχώς, το ελληνικό κοινό υποτιμά την ουσία του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού. Τον βλέπει όχι ως προοπτική προόδου αλλά σαν ευκαιρία επιβεβαίωσης της εθνικής κυριαρχίας. Βέβαια, κυβερνητικές δηλώσεις αναφέρθηκαν θεωρητικά σε βιώσιμη χρήση θαλάσσιων πόρων, σε συνεπή και διαφανή διαδικασία λήψης αποφάσεων. Ωστόσο, στην πράξη, η προοπτική γαλάζιας και κυκλικής οικονομίας ελάχιστα συγκινεί την κοινή γνώμη. Η συζήτηση επικεντρώνεται στα προσφιλή εθνικά θέματα, για εσωτερική κατανάλωση. Κριτήριο για επιτυχημένο θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό της Ελλάδας θεωρείται η αποτύπωση σε επίσημο κείμενο της ΕΕ των απώτατων δυνητικών ορίων της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Έτσι ικανοποιείται το λαϊκό φαντασιακό, παρά το ότι δεν υφίσταται νομική δυνατότητα να προσλάβει η διεκδίκηση επίσημο ευρωπαϊκό χαρακτήρα. Γύρω από τον εθνικό στόχο, συνωστίζονται σε εντυπωσιακό βαθμό πολιτικοί αναλυτές, μέσα ενημέρωσης, κόμματα, δημοσιογράφοι και υπουργοί. Εθνικιστική η κινητήρια δύναμη, με κάποιες αντιιμπεριαλιστικές και αντικαπιταλιστικές αποχρώσεις. Η χώρα ζει ακόμα σε φάση εθνικοαπελευθερωτική, με στοιχεία νοσταλγίας του ένδοξου παρελθόντος. Συλλογική προσδοκία, η για πρώτη φορά γραπτή αποτύπωση των ελληνικών θέσεων, η κυριαρχία σε 480.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα θαλάσσιων ζωνών. Σαν τα όνειρα κάποιων γειτόνων μας για αναβίωση της οθωμανικής ή της ρωσικής αυτοκρατορίας…
Αν η Ελλάδα ήταν στραμμένη προς το μέλλον, θα επεδίωκε καρποφόρα ανάπτυξη θαλάσσιων δραστηριοτήτων. Αντί για μέγιστη επέκταση του χωρικού αποτυπώματος στον πλανήτη, προτεραιότητα θα είχε η ποιοτική αξιοποίηση του ελληνικού χώρου. Χωρίς θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, δεν είναι βιώσιμη η ανάπτυξη ποιοτικού τουρισμού στις ελληνικές θάλασσες, ούτε αποτελεσματική η προστασία του πολύτιμου φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος. Αντί της εμμονής σε υποθαλάσσιες έρευνες για υδρογονάνθρακες, η εκμετάλλευση του τεράστιου αιολικού δυναμικού στο Αιγαίο χρειάζεται άμεση χωροθέτηση υπεράκτιων αιολικών πάρκων. Ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός θα έπρεπε να μας ενδιαφέρει όχι για την διεκδίκηση αλλά για την ορθολογική αξιοποίηση όλων αυτών των θαλάσσιων τετραγωνικών χιλιομέτρων. Για εξασφάλιση παραγωγής με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, για διατήρηση του μοναδικού περιβάλλοντος που στηρίζει τον τουρισμό, για αειφόρες θαλάσσιες μεταφορές, για μετριασμό της κλιματικής αλλαγής που απειλεί να αλλοιώσει την εξαιρετική ποιότητα των ελληνικών θαλασσών.
Πηγή: www.tanea.gr