Τον τελευταίο καιρό πυκνώνουν οι συζητήσεις για την κατάρτιση και την εφαρμογή εθνικού σχεδίου για την ανάπτυξη της χώρας μας. Με την επιστημονική τεκμηρίωση ερευνητικών κέντρων (ΚΕΠΕ, ΙΟΒΕ, Κέντρο Αριστείας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ.ά.) προτείνονται εναλλακτικές κατευθύνσεις για το ξεπέρασμα της κρίσης και για τη βιώσιμη αναπτυξιακή πορεία της ελληνικής οικονομίας.
Σ? όλες τις προτάσεις υπάρχει μια προϋπόθεση, ότι απαιτείται η τήρηση των μακροοικονομικών ισορροπιών και η οριστική εξάλειψη των ελλειμμάτων (δημοσιονομικού και εξωτερικού). Ομως, η μακροχρόνια τήρηση των βασικών ισορροπιών στα οικονομικά μεγέθη προϋποθέτει, όχι μόνο τη διευθέτηση του συσσωρευμένου δημόσιου χρέους και την οριστική επίλυση του προβλήματος των τραπεζών, αλλά και την πραγματοποίηση σημαντικών επενδύσεων. Οι τομείς που πρέπει να στραφούν κατά προτεραιότητα οι επενδύσεις είναι γνωστοί, εφ? όσον, όπως έχει διαπιστωθεί, η χώρα μας διαθέτει στους τομείς αυτούς συγκριτικά πλεονεκτήματα. Προφανώς, για να υπάρξει μακροχρονίως ικανοποιητικός ρυθμός ανάπτυξης στη χώρα μας, μέσω των επενδυτικών πρωτοβουλιών, και να ενισχυθεί η παραγωγική βάση με στόχο τις εξαγωγές (προκειμένου να μην υπάρχουν ελλείμματα και συνεχής εξωτερικός δανεισμός), τα παραγόμενα προϊόντα και οι υπηρεσίες πρέπει να είναι διεθνώς ανταγωνιστικά.
Πώς όμως θα συμβεί αυτός ο μετασχηματισμός της ελληνικής οικονομίας χωρίς να αναληφθεί μια τεράστια προσπάθεια επένδυσης στη γνώση; Γιατί η γνώση είναι αυτή που διαχέεται στην παραγωγική διαδικασία και με τεχνολογικές και οργανωτικές καινοτομίες αυξάνει την παραγωγικότητα και συνεπώς τη διεθνή ανταγωνιστικότητα ακόμη και στους πιο παραδοσιακούς τομείς και κλάδους μιας οικονομίας. Η επένδυση στη γνώση δεν αφορά μόνο την αύξηση των δαπανών για την έρευνα, αλλά και την αύξηση των δαπανών για την εκπαίδευση σ? όλες τις βαθμίδες.
Σύμφωνα με ορισμένες μελέτες, η βελτίωση της εκπαίδευσης σε χώρες μέσου επιπέδου ανάπτυξης, όπως είναι η Ελλάδα, είναι απολύτως απαραίτητη, ώστε να μπορούν να εφαρμοστούν τα αποτελέσματα της έρευνας (τα οποία παράγονται εγχωρίως και διεθνώς) στην παραγωγική διαδικασία με τη μορφή καινοτομιών. Η έρευνα είναι αναγκαία ώστε να παραχθεί νέα γνώση, δεν είναι όμως αρκετή για να ωθήσει την οικονομία σε υψηλότερα επίπεδα παραγωγικότητας, αν δεν έχει εξασφαλιστεί υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο σε όλους τους εργαζομένους, ώστε να μπορούν να μεταφέρουν στην καθημερινή παραγωγική πράξη τη γνώση που παράγεται στα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά ιδρύματα.
Δεν πρόκειται μόνο για δημιουργία μηχανισμών μεταφοράς της γνώσης από τα εργαστήρια στην παραγωγή, με διάφορους γνωστούς τρόπους σύνδεσης των επιχειρήσεων με τα ερευνητικά κέντρα και τα ΑΕΙ. Πρόκειται για μια προσπάθεια αναβάθμισης του ανθρώπινου παραγωγικού δυναμικού σε όλους τους τομείς και κλάδους, μέσω όλων των μορφών εκπαίδευσης (τυπική εκπαίδευση, διά βίου μάθηση, επιμόρφωση, κατάρτιση κ.ά.). Πρόκειται ακόμη για διασύνδεση της συσσωρευμένης και της νέας γνώσης με την καθημερινή πράξη των επιχειρήσεων και των δημοσίων υπηρεσιών, κυρίως αυτών που παρέχονται από παραγωγικά υπουργεία (Ανάπτυξης, Αγροτικής Ανάπτυξης κ.ά.), ώστε το ανθρώπινο δυναμικό που εργάζεται εκεί, να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει με τον πιο αποδοτικό τρόπο τα καθημερινά προβλήματα που αντιμετωπίζει.
Σήμερα, υπάρχουν σύγχρονα ψηφιακά συστήματα, ώστε η γνώση να είναι διαθέσιμη άμεσα σε όσους τη χρειάζονται. Μπορεί έτσι, η γνώση που παράγεται να μη μένει αχρησιμοποίητη στα εργαστήρια και στις βιβλιοθήκες των πανεπιστημίων και των ερευνητικών κέντρων. Για να είναι όμως αποτελεσματική και μόνιμη η σύνδεση της γνώσης με την πράξη πρέπει το ανθρώπινο παραγωγικό δυναμικό να τη θεωρεί απαραίτητη στην καθημερινή του προσπάθεια. Αυτό μπορεί να συμβεί, μόνο αν ολόκληρη η ελληνική κοινωνία αντιληφθεί τη σημασία της γνώσης για τη βελτίωση της ποιότητας, όχι μόνο της παραγωγής, αλλά και της καθημερινής ζωής του.
Προκειμένου να επιτευχθεί τέτοιας έκτασης ποιοτική αλλαγή, πρέπει σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες να αναληφθεί μία τιτάνια προσπάθεια αναβάθμισης της εκπαιδευτικής διαδικασίας, με στόχο όχι μόνο την απόκτηση περισσότερων γνώσεων, αλλά, κυρίως, την κατανόηση της σημασίας που έχει η γνώση στη βελτίωση της προσωπικότητας κάθε ατόμου ξεχωριστά, καθώς και στην ανάπτυξη της κοινωνίας και της οικονομίας της χώρας μας συνολικά.