Η Τουρκία εμφανίζεται να κάνει ένα εντυπωσιακό άνοιγμα για την επίλυση του κύριου προβλήματος στο Αιγαίο που δεν είναι άλλο από το εύρος των χωρικών υδάτων. Είναι το πρόβλημα που εάν τελικά διευθετηθεί θα αντιμετωπισθούν ευκολότερα όλα τα υπόλοιπα (ή και ενδεχομένως κάποια να αποσυρθούν από την ατζέντα). Σε δηλώσεις του ο Τουρκος Υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν είπε συγκεκριμένα για τα χωρικά ύδατα: «εγώ δεν αποδέχομαι τα 12 μίλια, εσύ δεν αποδέχεσαι τα 6 μίλια, αυτά μπορούν να συζητηθούν σε ορισμένα σημεία, αυτά συζητήθηκαν με τις διερευνητικές επαφές, προχώρησαν σε κάποια σημεία. Το πρόβλημα στο Αιγαίο δεν είναι πρόβλημα το οποίο δεν μπορεί να επιλυθεί...» Η δήλωση αυτή μπορεί να συνιστά έναν ελιγμό ή να είναι «εκ του πονηρού» αλλά πάντως είναι δήλωση που αντιπροσωπεύει στροφή, εξέλιξη στις θέσεις της Τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.
Ειδικότερα, στο πλαίσιο του πρώτου γύρου των διερευνητικών συνομιλιών (2002-2004) Τουρκία και Ελλάδα είχαν σχεδόν συμφωνήσει σε διαφοροποιημένη επέκταση των χωρικών υδάτων( Κ.Σημίτης). Αλλά η απόρριψη της οιονεί αυτής διευθέτησης από τη νέα Ελληνική κυβέρνηση (Μάρτιος 2004) οδήγησε την Τουρκία στην υιοθέτηση μιας σκληρής θέσης μη αποδεχόμενη καμία επέκταση (ούτε ένα μίλι) πέραν των έξι μιλίων, ακόμη και νοτίως της Κρήτης. Διαφορετικά θα ενεργοποιούσε το διαβόητο και παράνομο casus belli. Ενώ παράλληλα η Ελλάδα επανήλθε στο δόγμα της μονομερούς επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ. Βεβαίως τριάντα χρόνια από την επικύρωση της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας (1995) η Ελλάδα δεν προχώρησε στην επέκταση στα 12 ν.μ. ( η Σύμβαση προβλέπει μέχρι και όχι στα 12 ν.μ.). Εάν η Ελλάδα επιμείνει στην ίδια θέση (μονομερή επέκταση στα 12 ν.μ.) είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν πρόκειται στον αιώνα τον άπαντα να υπάρξει επέκταση χωρικών υδάτων στο Αιγαίο. Αυτό θέλουμε ;
Η δήλωση Φιντάν ανοίγει την προοπτική διαπραγμάτευσης για ένα ενδιάμεσο καθεστώς διαφοροποιημένης επέκτασης (όπως περίπου είχε γίνει το 2004) το οποίο μεταξύ άλλων εξυπηρετεί και την διεθνή ναυσιπλοΐα. Με την προϋπόθεση βέβαια ότι η Ελλάδα αξιοποιεί το άνοιγμα που επιχειρεί με τη δήλωση του ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών και δοκιμάζει την ειλικρίνειά της. Το επιχείρημα ότι η Ελλάδα δεν διαπραγματεύεται θέματα κυριαρχίας αν και ορθό δεν μπορεί όμως να αφορά την επέκταση των χωρικών υδάτων, δυνητική, δηλαδή σχετική κυριαρχία. Είναι προφανές ότι εάν επιτευχθεί διευθέτηση του εύρους των χωρικών υδάτων ακυρώνεται εκ των πραγμάτων και το casus belli (για να ακολουθήσει και η τυπική του άρση). Το μείζον ερώτημα βεβαίως είναι εάν η Τουρκία εννοεί τα όσα λέγει ο Χακάν Φιντάν και εάν η Ελλάδα θέλει να ανοίξει μια διαπραγματευτική διαδικασία για ένα θέμα που θεωρεί ως μονομερές δικαίωμα και που το έχει μάλιστα εξαιρέσει από τη δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου (2015).
Η ασύμμετρη κατά κόρον χρήση του όρου της κυριαρχίας στο δημόσιο λόγο (χωρίς να υπάρχει πολιτική δύναμη να υποστηρίζει το αντίθετο) ουσιαστικά τείνει να ενοχοποιεί κάθε διαπραγμάτευση, πολύ περισσότερο συμβιβασμό έστω και οριακό πάνω στα επίμαχα θέματα της Ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης. Ωστόσο, παρά τις δύσκολες εσωτερικές πολιτικές συνθήκες, το πολιτικό σύστημα θα πρέπει να βρει τη δύναμη να προχωρήσει τη διαπραγματευτική διαδικασία χωρίς υπεκφυγές και εθνικιστικές περιχαρακώσεις.
Πηγή: www.tanea.gr