Διέρρευσαν στον Τύπο τα ονόματα κάποιων από τους ομιλητές του Συμποσίου του ΙΣΤΑΜΕ, για λογαριασμό του ΠΑΣΟΚ, στις 3 και 4 Σεπτεμβρίου. Σταχυολογώντας, βλέπουμε τον Κ. Σημίτη, τον Γ. Παπανδρέου, τον Α. Δοξιάδη, τον Γ. Βούλγαρη, τον Γ. Παγουλάτο κ.ά.
Οι απόψεις τους στον κορμό τους είναι λίγο πολύ γνωστές, ωστόσο πάντοτε υπάρχουν οι επικαιροποιήσεις, που δίνουν το χρώμα. Από καθαρά πολιτική σκοπιά, αντιλαμβάνομαι τις υπαρκτές πολιτικές σκοπιμότητες, περίπου αυτονόητες για έναν χώρο σαν το ΠΑΣΟΚ, παρόλα αυτά πρέπει να βλέπουμε και πίσω από το άμεσα ορατό – κι αυτή η άλλου τύπου ματιά, κάτι δείχνει και κάποιους συμβολισμούς διακρίνει.
Είναι η ανάγκη ενός συρρικνωμένου Σ/δημοκρατικού κόμματος να αφουγκραστεί ένα μείγμα απόψεων, που αντιπροσωπευτικά εκφράζουν οι ομιλητές και διαπερνά οριζοντίως τμήματα των πολιτών; Είναι μήπως ένα πονηρό κλείσιμο ματιού του ΠΑΣΟΚ προς τον ίδιο τον εαυτό του, για οριστική μετάλλαξη προς την βασιλική οδό του μεταρρυθμιστικού εκσυγχρονισμού, όντας και το ίδιο απαλλαγμένο από τις καθηλωτικές συνιστώσες του; Ή ίσως μια καλά προετοιμασμένη επιχείρηση, μιας ακόμα μάταιης συσπείρωσής του και μόνον με κύρια αναφορά στους δύο παλαιότερους Προέδρους του, και κυρίως στον Κ. Σημίτη;
Η ίδια η ζωή θα δείξει ποια από τα παραπάνω έχουν βάση και ποια όχι.
Είναι όμως πασιφανές από την πολιτική πραγματικότητα, πως ο ίδιος ο Ευ. Βενιζέλος, πέρα από πληθωρικότητες και άλλα προσωπικά χαρακτηριστικά, εντάσσεται σταδιακά, εκών-άκων θα μπορούσε κανείς να πει, στην παράταξη των μεταρρυθμιστών, έχοντας και ο ίδιος, όπως και άλλοι πολλοί, απορίες για τον ορισμό της μεταρρύθμισης και για τις αναλογίες του μείγματος κοινωνικού, οικονομικού φιλελευθερισμού και Σ/δημοκρατίας, που αντιστοιχεί σ’ αυτήν. Άλλωστε και οι ομιλητές του Συμποσίου συντείνουν προς την ίδια κατεύθυνση, από διαφορετικές αφετηρίες, κυρίως ο Κ. Σημίτης και οι διανοούμενοι .
Η πολυπλοκότητα της πολιτικής ζωής όμως, δεν αντέχει απλουστευτικές και ακοστολόγητες διατυπώσεις όπως αυτές του Γ. Δραγασάκη, αλλά ούτε και τα αλλεπάλληλα ραντεβού στα τυφλά με τις αιτιάσεις της τρόικας. Χρειάζεται ένα κατά το δυνατόν συνεκτικό περίγραμμα, κυρίως για το αύριο, αφού το σήμερα στερείται ικανών βαθμών ελευθερίας. Κατά τούτο, είναι αδήριτη αναγκαιότητα η κινηματική σύσταση του τρίτου πόλου, που στην χειρότερη εκδοχή, θα έχει προλάβει να δώσει το στίγμα των αναγκών της Ελλάδας τού τώρα και της μελλοντικής. Αυτός ο πόλος οφείλει να περιλαμβάνει τον ιστό της Σ/δημοκρατίας, αλλά σε μιαν άλλη συνεκτική συλλογικότητα. Δυστυχώς, τα όρια κοινωνικοπολιτικής παρεμβατικότητας των υφισταμένων κομμάτων, έχουν δραστικά περιοριστεί για να μπορέσουν – ακόμα κι αν ίσως το μπορούν – να γίνουν εμβρυουλκοί της συγκροτημένης μεταρρυθμιστικής πορείας. Αποτυχημένες απόπειρες της λογικής ΠΑΣΟΚ- Συνεργαζόμενοι, ή ΔΗΜΑΡ- άλλοι συνεργαζόμενοι , ιστορικά απέτυχαν και δεν υπάρχει κανένας λόγος για απόπειρες νεκρανάστασής τους.
Πιστεύω, ως συνέχεια παρεμφερών, δημοσιευμένων από άλλους κι από μένα απόψεων, πως μια εκλεκτική κινηματικότητα, με ποιοτικά ισότιμους εταίρους και με περιορισμένη την αναπόφευκτη αλαζονεία των αριθμών όταν μιλήσουμε και για εκούσια συμμετοχή κομμάτων, είναι αναγκαία. Δεν ξέρω πόσοι είναι οι πιστοί, αναγνωρίζω μόνον την ανάγκη τους να μην είναι ανέστιοι.
Κλείνω, με αυτήν καθ’ εαυτήν την προσπάθεια θεωρητικής διεύρυνσης του χώρου, από το ΙΣΤΑΜΕ ασφαλώς, με την ενθάρρυνση του Προέδρου του ΠΑΣΟΚ. Είναι μια εξαιρετική προσπάθεια, με κάποια ευρηματικότητα, να λειτουργήσει ως μια πραγματικά ανεξάρτητη δεξαμενή σκέψης στην αναζήτηση ασφαλέστερων δρόμων, με εκσυγχρονισμό και μεταρρυθμίσεις για την Ελλάδα.
Δυστυχώς, πολλοί πικρόχολοι, στους σχολιασμούς τους προσπαθούν να γελοιοποιούν τις αναζητήσεις, τις αναγκαιότητες και τα πρόσωπα. Η ζωή δείχνει για όλους – και για μας και γι’ αυτούς, αρκεί να μην λησμονούνται και τα αγκυλωτά τατουάζ, που θυμίζουν πως σε κοινωνίες που βρίσκονται σε πολλαπλή κρίση και με ελλειποβαρείς πολιτικούς σχηματισμούς, αναπτύσσονται τα χειρότερα αγκάθια του συλλογικού και ατομικού ασυνειδήτου, η μισαλλοδοξία και η χειρότερη μετεξέλιξή της, ο φασισμός.