Τα πιο κρίσιμα προβλήματα της Ελλάδας σήμερα είναι η έκρηξη της ανεργίας και η μη βιωσιμότητα του χρέους.
Είναι όμως επικίνδυνη και η πολιτική που επιχειρεί να λύσει το πρόβλημα του χρέους με την εκτίναξη της ανεργίας και της ύφεσης, πράγμα που αναπόφευκτα θα επιφέρει βαριές κακώσεις στην κοινωνία και θα υπονομεύσει τελικά την παραμονή της Ελλάδας στο Ευρώ.
Μοναδική μέθοδος που διασφαλίζει ταυτόχρονα τη βιωσιμότητα του χρέους και τη μείωση της ανεργίας είναι η ανάπτυξη. Για παράδειγμα, αν φέτος και του χρόνου αντί για την άγρια ύφεση που αθροιστικά θα ξεπεράσει το -12% είχαμε όχι ανάπτυξη αλλά απλώς στασιμότητα στο ήδη συρρικνωμένο επίπεδο δραστηριότητας του 2011, το χρέος θα ήταν λιγότερο κατά 21% του ΑΕΠ. Και η ανεργία επίσης θα ήταν λιγότερη κατά 6% περίπου, δηλαδή 300.000 άτομα δεν θα είχαν χάσει τις δουλειές τους.
Η Ελλάδα πρέπει να βρει έναν δραστικό τρόπο να βγει από την ύφεση, να γίνουν επενδύσεις και να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας. Προς αυτήν την κατεύθυνση υπάρχουν τουλάχιστον τέσσερα χρηματοδοτικά εργαλεία, τα οποία όμως, αν και είναι διαθέσιμα εδώ και καιρό ή θα είναι πολύ σύντομα, βρίσκονται σε μια ανεξήγητη νάρκη και δεν αξιοποιούνται. Συγκεκριμένα:
Πρώτον, το πακέτο 16 δισ. ευρώ ενέκρινε πέρυσι η Ευρωπαϊκή Ενωση για έργα ανάπτυξης, με μειωμένες απαιτήσεις ελληνικής χρηματοδότησης. Μάλιστα το προχθεσινό Eurogroup αποφάσισε να μειωθεί η ελληνική συνδρομή ακόμα περισσότερο για να διευκολυνθεί η έναρξη των έργων χωρίς δημοσιονομική επιβάρυνση. Σήμερα όμως δεν έχουν ακόμη ξεκινήσει και οι Δημόσιες Επενδύσεις παραμένουν και για το 2013 στα ίδια πενιχρά επίπεδα όπως και εφέτος.
Δεύτερον, το πακέτο δανείων που δεσμεύτηκε πριν οκτώ μήνες να χορηγήσει στις χειμαζόμενες ελληνικές επιχειρήσεις η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, αλλά μέχρι τώρα δεν έχει χορηγήσει ούτε ένα (αριθμός 1).
Τρίτον, ένα μεγάλο μέρος της δόσης που εγκρίθηκε προχθές. Περίπου 15 δισ. από τα 24 δισ. ευρώ που θα δοθούν στις τράπεζες για ανακεφαλαιοποίηση, θα κατευθυνθούν σε χορήγηση νέων πιστώσεων σε επιχειρήσεις. Σήμερα δεν υπάρχει καμία λίστα αναμονής αναπτυξιακών επενδύσεων, ούτε καν επεξεργασμένα κριτήρια χορηγήσεων γιατί επιχειρήσεις και επενδυτές πάσχιζαν να επιβιώσουν.
Τέταρτον, το ερχόμενο Ε’ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης που θα είναι ύψους 11-15 δισ. ευρώ. Στα προηγούμενα ΚΠΣ τα κριτήρια επιλογής έργων και περιφερειών αφορούσαν κυρίως τη συνοχή και τη στήριξη του υφιστάμενου δυναμικού, και λιγότερο τη δημιουργία νέας παραγωγικής ικανότητας.
Αυτό ήταν ταιριαστό με την αποκεντρωμένη δομή διοίκησης και συχνά κατέληγε σε μεγάλη διασπορά των έργων. Το νέο Πρόγραμμα βασίζεται εξ ολοκλήρου σε κριτήρια ανταγωνιστικότητας, εσωτερικής προστιθέμενης αξίας και διεθνούς εξωστρέφειας. Δεν υπάρχει, όμως, όχι ετοιμότητα σχεδιασμού, αλλά ούτε καν ένας στοιχειώδης διάλογος για το πώς οι δομές της Κεντρικής Διοίκησης και των Περιφερειών θα καταφέρουν να ανταποκριθούν στα νέα ευρωπαϊκά δεδομένα. Ο κίνδυνος πολλές περιφέρειες να μείνουν εκτός του νέου προγράμματος, παρά τη δραματική καθίζηση που έχουν υποστεί από την ύφεση, είναι σοβαρός.
Η κατάσταση αντιστρέφεται μόνο με δραστικές ενέργειες. Τώρα που ολοκληρώθηκε η διαδικασία για την εκταμίευση των 44 δισ. ευρώ από τη δανειακή βοήθεια, είναι η ύστατη ευκαιρία για να οργανωθεί μια ουσιαστική, άμεση και μεγάλη αναπτυξιακή πρωτοβουλία ξεκινώντας με την απονάρκωση των παραπάνω μηχανισμών. Διαφορετικά, σε λίγους μήνες η ανεργία θα διογκωθεί περαιτέρω και η ύφεση θα παρασύρει την ελληνική οικονομία σε μια ξέφρενη πτώση, αυτήν τη φορά όμως χωρίς φρένα και προσωρινά σωσίβια.
Τώρα είναι η ύστατη ευκαιρία να οργανωθεί μια ουσιαστική, άμεση και μεγάλη αναπτυξιακή πρωτοβουλία.
Ο Νίκος Χριστοδουλάκης είναι καθηγητής Οικονομικών και πρώην υπουργός Εθνικής Οικονομίας