Τα επόμενα βήματα…

Παναγιώτης Ιωακειμίδης 14 Μαϊ 2017

Με την ανάδειξη του Ε. Μακρόν στην προεδρία της Γαλλίας έκλεισε ένας επώδυνος κύκλος υπαρξιακής αβεβαιότητας για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Το εφιαλτικό σενάριο της κατάληψης της εξουσίας από τη Μ. Λεπέν του ακροδεξιού Εθνικού Μετώπου που σχεδόν με μαθηματική ακρίβεια θα οδηγούσε στην αποσύνθεση της ΕΕ απεφεύχθη.    Βεβαίως υπάρχουν μπροστά τουλάχιστον άλλες τρεις εκλογικές αναμετρήσεις: στη Βρετανία (8 Ιουνίου),    η οποία όμως μόνο οριακά επηρεάζει την Ένωση και μόνο   στο μέτρο που μπορεί να προσδιορίσει τη διαπραγματευτική στρατηγική για το Brexit (έξοδο της χώρας από την Ένωση, στη Γερμανία (24 Σεπτεμβρίου) από την οποία όμως όποιο αποτέλεσμα   προκύψει (εκλογή Α. Μέρκελ από το Χριστιανοδημοκρατικό/CDU  ή Μ. Σούλτς από το Σοσιαλδημοκρατικό/SPD) μόνο θετικές συνέπειες μπορεί να έχει για  την Ευρωπαϊκή Ένωση αφού και οι δύο υποψήφιοι Καγκελάριοι είναι βαθύτατα φιλοευρωπαϊστές και, τέλος, οι χρονικά απροσδιόριστες μέχρι στιγμής εκλογές στην Ιταλία οι οποίες δυνητικά περικλείουν κινδύνους για την Ένωση εάν φέρουν  στην εξουσία το λαϊκιστικό κίνημα των Πέντε Αστέρων του Π. Γκρίλλο με εξαγγελίες για απόσυρση της χώρας από το ευρώ, κ.λπ. Ελπίζεται ωστόσο οτι κάτι τέτοιο θα αποφευχθεί ιδιαίτερα μετά την επάνοδο στην ηγεσία του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος (PD) του Ματέο Ρέντσι με τη μεγάλη πλειοψηφία της εκλογικής βάσης (70%). Αλλά ενώ ο κύκλος της άμεσης υπαρξιακής αβεβαιότητας μπορεί να έκλεισε, οι κίνδυνοι και προκλήσεις για την Ένωση παραμένουν. Τα επόμενα βήματα θα είναι δύσκολα.

Πρώτα απ’ όλα ο κίνδυνος του εθνολαϊκισμού και ευρωσκεπτικισμού. Οι Λεπέν στη Γαλλία και Βίλτερς  στην Ολλανδία δεν ήλθαν μεν στην  εξουσία αλλά διατηρούν υπολογίσιμες δυνάμεις και  έχουν δηλητηριάσει βαθύτατα τις ευρωπαϊκές κοινωνίες με τις τοξικές εθνολαϊκιστικές ιδέες τους. Το φαινόμενο δηλαδή του εθνολαϊκισμού/ ευρωαπορριπτισμού υπάρχει και πρέπει να αντιμετωπισθεί. Και για να αντιμετωπισθεί θα  πρέπει η Ευρωπαϊκή Ένωση και κυρίως οι δημοκρατικές δυνάμεις των κρατών μελών να αναγνωρίσουν ότι ο εθνολαϊκισμός (κυρίως αυτός της λαϊκής βάσης) θέτει στην ατζέντα ορισμένα πραγματικά προβλήματα που απαιτούν απαντήσεις . Κατά κανόνα οι εθνολαϊκιστές θέτουν τα προβλήματα χωρίς να έχουν ιδέα από τις λύσεις. Η Ένωση και οι χώρες μέλη θα πρέπει   να διαμορφώσουν και εφαρμόσουν τις λύσεις.

Στο πλαίσιο αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό ο Ε. Μακρόν, ως πρόεδρος, να πετύχει. Έργο όχι ιδιαίτερα εύκολο ομολογουμένως. Εξαρτάται από εσωτερικούς παράγοντες (τί θα γίνει π.χ. στις κοι νοβουλευτικές εκλογές του ερχόμενου μήνα(11-18/6)  και εάν θα μπορέσει να υπάρξει προοδευτική κοινοβουλευτική πλειοψηφία για την προώθηση των μεταρρυθμίσεων, κ.ά.). Εξαρτάται όμως και από τη στάση της ΕΕ και χωρών μελών, πρωτίστως της Γερμανίας. Η Γερμανία οφείλει να συμβάλει καθοριστικά  στην επιτυχία Μακρόν. Γιατί μια  ενδεχόμενη αποτυχία «θα δικαιώσει» τον εθνολαϊκισμό και θα τον φέρει τελικά στην εξουσία στον επόμενο εκλογικό γύρο με όλες τις ολέθριες συνέπειες. Και κυρίως η Γερμανία μπορεί να συμβάλει εάν (μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου) συμπράξει στενά με τον Ε. Μακρόν στο σχέδιο του τελευταίου για την ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης της ευρωζώνης με τρόπο που, ενώ θα διασφαλίζεται η βιωσιμότητά της, δεν θα παράγει κρίσεις, ανισορροπίες και ακραίες μορφές λιτότητας – μείγμα που εκτρέφει τον εθνολαϊκισμό.. Η εκλογή Μακρόν προσφέρει τη μοναδική ευκαιρία για ένα ισχυρό Γαλλο-Γερμανικό άξονα που αποτελεί προϋπόθεση για την εμβάθυνση της ενοποίησης και μεταρρύθμιση της Ένωσης.

Για την Ελλάδα η εκλογή Μακρόν αντιπροσωπεύει την καλύτερη δυνατή εξέλιξη για γενικότερους και ειδικότερους λόγους. Στο μέτρο που η εκλογή ενισχύσει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα ενισχύεται και η Ελλάδα ως αυτονόητη κατάσταση. Αλλά ο νέος Γάλλος πρόεδρος  γνωρίζει το ελληνικό πρόβλημα σε βάθος και περιστοιχίζεται από ανθρώπους (όπως ο  J.  Pisany-Ferry, κ.ά.) που επίσης γνωρίζουν το ελληνικό ζήτημα  Και  ακόμη και  ο Γ. Βαρουφάκη ομολογεί  (στη Guardian 4/5) ότι , ο Μακρόν ως υπουργός Οικονομικών  έδειξε υψηλή κατανόηση στις ελληνικές θέσεις και αιτήματα…