Παρόλο που με μεγάλη ευκολία αναπαράγουμε στην Ελλάδα το αποδιδόμενο στον Βολτέρο ρητό Δεν συμφωνώ με αυτό που λες, αλλά θα έδινα και τη ζωή μου για να μπορείς να το λες» στην πράξη όμως η ανοχή της άλλης άποψης δεν είναι τόσο δεδομένη.
Κατ αρχή να πούμε ότι η φράση αυτή δεν υπάρχει σε κανένα από τα έργα του. Πρόκειται για μια παράφραση που προέρχεται από ένα βιβλίο του 1906 με τίτλο Οι φιλοι του Βολταίρου The Friends of Voltaire (1906) της Evelyn Beatrice Hall, η οποία περιέγραψε έτσι τη στάση του Βολταίρου υπέρ της ελευθερίας της έκφρασης.
Είναι μια φράση που ακούγεται ωραία και μας εξασφαλίζει έστω προσωρινά το φωτοστέφανο της ανεκτικότητας και του διαλόγου.
Δυστυχώς όμως επειδή ο ετεροπροσδιορισμός είναι κυρίαρχο στοιχείο του δημόσιου διαλόγου, δλδ λέω κάτι προκειμένου να διαφοροποιηθώ από τον άλλο που είναι και αντίπαλός μου, καταλήγουμε σε μια κουτσουρεμένη αντίληψη απροκατάληπτης συζήτησης.
Τελικά πόσο έτοιμοι είμαστε έτοιμοι να ακούσουμε πρώτα και ύστερα να απαντήσουμε; Όπου απάντηση δεν σημαίνει να επιτεθώ και να ταπώσω τον αντίπαλο.
Δυστυχώς όμως ο περισσότερος δημόσιος διάλογος γίνεται με όρους μεταπολιτευτικού φοιτητικού αμφιθεάτρου. Πολλά πρόσωπα με δημόσιο λόγο όχι μόνο αποδέχονται την συνθήκη του φοιτητικού αμφιθεάτρου αλλά την υποδαυλίζουν κιόλας έχοντας σαν δικαιολογία το δικό τους αφήγημα το οποίο υπερασπίζονται με νύχια και με δόντια, κι αν τελικά καταρρεύσει αυτό χωρίς ντροπή κάνουν κωλοτούμπα λέγοντας εγώ δεν είπα ποτέ κάτι τέτοιο.
Λόγω της ευκολίας να στηθεί ένα δήθεν ενημερωτικό μέσο η δημόσια σφαίρα κατακλύζεται από διάφορα sites που φέρουν το επίθεμα news ενώ η πρώτη λέξη στοχεύει σε κάποιο κοινό κλίνοντάς του το μάτι (ρομφέα, φοβερό κλπ). Η παραβίαση της όποιας δημοσιογραφικής δεοντολογίας συντελείται μπροστά στα μάτια μας.
Δυστυχώς ο πειρασμός της ευθυγράμμισης ήταν και είναι πάντα εδώ. Και αυτοί που το επιδιώκουν έχουν πάντα στο μυαλό τους κάποιο υπέρτερο σκοπό που αγιάζει τα μέσα τους. Τα οποία καταλήγουν στον έλεγχο έμμεσο ή άμεσο αυτού που θα ακούσετε.
Έτσι δεν είναι παράλογο μέσα σε αυτό το σκηνικό να καλλιεργούνται συμπεριφορές ελέγχου ή ποδηγέτησης ακόμα και σε σοβαρούς θεσμούς δημόσιας ενημέρωσης. Μόνο που ενημέρωση χωρίς καν να προβάλουμε την άλλη άποψη δεν νοείται. Αντί να θεωρήσουν το άκουσμα της άλλης άποψης δύναμη, την αντιμετωπίζουν με φοβικό τρόπο. Ο πλουραλισμός, αν υπάρχει, είναι καχεκτικός.
Όσοι έχετε περάσει από κομματικές διαδικασίες σε όλο το πολιτικό φάσμα θα έχετε καταλάβει ότι ο πειρασμός της ιδεολογικής ευθυγράμμισης είναι έντονος. Εγώ που έχω περάσει από την Ανανεωτική αριστερά και τον Ρήγα που κατά τη γνώμη μου ανεχόταν τον διάλογο περισσότερο από όλους τους άλλους σας διαβεβαιώνω ότι στο τέλος της ημέρας κι εκεί έπεφτε έλεγχος.
Κακά τα ψέματα έχουμε να δούμε σοβαρή συζήτηση στην τηλεόραση κάτι χρόνια. Αυτές δε οι κοκορομαχίες στην πρωινή ζώνη μου προκαλούν θλίψη.
Πως λοιπόν να μην είμαι ευτυχής που τόσο εγώ όσο και οι άλλοι σχολιαστές του Καθρέφτη ποτέ δεν δεχτήκαμε υποδείξεις ή συστάσεις. Αυτή δε η ομολογία είναι αυθόρμητη χωρίς να την γνωρίζει ο φίλος μου ο Χρήστος. Έτσι κι αλλιώς είμαστε ελεύθεροι συνεργάτες. Το δε σχόλιο ηχογραφείται λίγη ώρα πριν την εκπομπή. Μακάρι η ελευθερία αυτή να υπήρχε και σε άλλα μέσα. Ίσως τότε να μην χρειαζόμαστε να λέμε με ύφος το fake ρητό του Βολταίρου. Έτσι κι αλλιώς δεν το πιστεύουμε.
Ήταν το σχόλιο της ημέρας στην εκπομπή Καθρέφτης του Χρήστου Μιχαηλίδη στο Α΄Πρόγραμμα της ΕΡΤ