Βύρων Απτόσογλου - Ο εικονογράφος του «Μικρού Ήρωα».

Τέλης Σαμαντάς 04 Νοε 2025

Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1923 και μετανάστευσε, επτά χρονών, στην Αθήνα. Ας το πούμε όμως από την αρχή: αν ο Βύρων Απτόσογλου είχε μεταναστεύσει αντί στην ελληνική πρωτεύουσα σε κάποια από τις μεγάλες πρωτεύουσες της εποχής σήμερα το όνομα του θα βρισκόταν ανάμεσα στους παγκόσμιους μεγάλους σκιτσογράφους και κομίστες.

Βύρων Απτόσογλου - Όλα τα Βιβλία | Skroutz CyprusΣτην Αθήνα σπούδασε στη Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και άρχισε τη σταδιοδρομία του ως ζωγράφος και γλύπτης. Πολύ γρήγορα όμως ανακάλυψε το πραγματικό ταλέντο του: του σκιτσογράφου. Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’50 το ταλέντο του άρχιζε να ξεχωρίζει: «Ταμ-Ταμ» -σε συνεργασία με τον Θέμο Ανδρεόπουλο- μέχρι να συναντηθεί με τον, πολυγραφότατο, Στέλιο Ανεμοδουρά (που υπέγραφε με το ψευδώνυμο Θάνος Αστρίτης -για να αποφύγει, ως παλιός μακρονησιώτης, τις "οχλήσεις" της Ασφάλειας) και η δουλειά του να εκτιναχθεί: «Υπεράνθρωπος», «Μπλεκ», «Γκαούρ Ταρζάν», και οι πολλές παραπλήσιες εκδόσεις, εκατοντάδες εικονογραφήσεις σε λαϊκά περιοδικά της εποχής, μέχρι το κορυφαίο του, πολυετές, επίτευγμα, εικονογραφώντας το «Μικρό Ήρωα».

Τα σκίτσα του πιο κοντά στην αμερικάνικη παρά στη γαλλο-βελγική γραμμή, ασπρόμαυρα αλλά και έγχρωμα, επένδυαν στη συναισθηματική φόρτιση, χρησιμοποιώντας προοπτική και γωνίες με δραματικό, σχεδόν κινηματογραφικό χαρακτήρα, παγώνοντας τις σκηνές της δράσης και προσφέροντας έτσι μια εικαστική διάσταση που συχνά υπερέβαινε την αφήγηση και το νόημα του κειμένου που εικονογραφούσε. Με αποτέλεσμα να κρατούν το μάτι του θεατή πολύ περισσότερο απ’ ότι ένα συνηθισμένο σκίτσο.

Ο ίδιος, εργασιομανής και απίστευτα σεμνός δε θέλησε ποτέ να προβάλλει τη δουλειά του. Όταν μάλιστα κάποτε κάναμε ένα «Παρασκήνιο» για το Μικρό Ήρωα, το 1985, με τους -απόντες πια- φίλους Λάκη Παπαστάθη (σκηνοθεσία) και Χάρη Καμπουρίδη (σχόλιο) ήταν αδύνατον να τον πείσουμε να μας μιλήσει. Καταγράφηκε έτσι μόνο η μορφή του, να χαμογελάει στις παρατηρήσεις του Στέλιου Ανεμοδουρά και το χέρι με το μολύβι του να σκιτσάρει. (Ολόκληρη η εκπομπή στο τέλος).

(Και ένα απόσπασμα από την εκπομπή, χαρακτηριστική και για τα ήθη της εποχής, -του Μικρού Ήρωα- με τον Ανεμοδουρά να αναφέρεται στη συνεργασία τους: « …Ήθελα να του δώσω να καταλάβει πώς ήθελα τα πρόσωπα εγώ, πώς ήθελα τους τρεις βασικούς ήρωες, το Γιώργο Θαλάσση, την Κατερίνα και το Σπίθα. Και για μεν το Γιώργο Θαλάσση και το Σπίθα όλα πήγαν καλά. Το πρόβλημα μας όμως ήταν η Κατερίνα. Εγώ φανταζόμουν την Κατερίνα σαν ένα κορίτσι αγνό, σεμνό, και στο ντύσιμο και στου τρόπους, ο Βύρωνας όμως το ήθελε πιο μοντέρνο, πιο σύγχρονο. Κι έτσι κάθε φορά έδειχνε και λίγο μπούτι, τι λίγο, πολύ πράγμα δηλαδή. Και τότε έπεφτε λογοκρισία …»)

Εμάς πάντως, με λίγο ή περισσότερο «μπούτι», με λίγη ή πολύ λογοκρισία, με περιπέτειες σε εξωτικούς τόπους και ανίκητους υπερήρωες μας κέρδισε η δυναμική εκείνης της πρωταρχικής αφήγησης (έστω και στοιχειώδους, έστω και «παραλογοτεχνικής»), ταξιδέψαμε με τις ιστορίες που εικονογράφησε και φαντασιωθήκαμε με τα σκίτσα του. Και σίγουρα -και παρά τις παραινέσεις και απαγορεύσεις γονιών και δασκάλων- δεν πάθαμε και καμιά ζημιά.