Όταν τα κόμματα και τα πρόσωπα, που ενεργοποιούνται σε αυτά, δεν έχουν τι να πουν και με βάση ποιό σχεδιασμό προτείνουν να διαχειρισθούν την πραγματικότητα τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τότε στην Ελλάδα επιδίδονται σε έναν αγώνα φθοράς του ενός από τον άλλο και φθηνού λαϊκισμού, χωρίς να συνδέουν ουσιαστικά και με προοπτική την πορεία της χώρας με αυτήν της Ενωμένης Ευρώπης. Στον υπόλοιπο ευρωπαϊκό χώρο, οχυρωμένοι όλοι πίσω από μια κοντόθωρη οπτική κατοχύρωσης του εθνικού συμφέροντος στα στενά όρια της κάθε χώρας, χωρίς να το εντάσσουν στο ευρύτερο ευρωπαϊκό συμφέρον, εμποδίζουν την αναγκαία ολοκλήρωση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος.

Με αυτό τον τρόπο καταδικάζουν τις ευρωπαϊκές κοινωνίες σε ένα ασταθές μέλλον, χωρίς η ενωμένη γηραιά ήπειρος να μπορεί να παίξει τον πολύ σημαντικό γεωπολιτικό ρόλο, ο οποίος της αναλογεί, προς όφελος των κοινωνιών της. Γαντζωμένοι δε όλοι σε έναν μη λειτουργικό εθνικισμό δεν επιτρέπουν την πραγμάτωση της δημοκρατίας στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, ενώ κρατούν το «προνόμιο» της λήψης αποφάσεων στο επίπεδο των πρωθυπουργών, κάθε φορά που πραγματοποιείται σύνοδος κορυφής. Εύλογα τίθενται ορισμένα ερωτήματα από τον κάθε καλόπιστο ευρωπαίο πολίτη. Γιατί ακόμα δεν αποκεντρώνεται η λήψη αποφάσεων σε θεσμούς, οι οποίοι έχουν ευρωπαϊκής εμβέλειας νομιμοποίηση, όπως είναι το Ευρωκοινοβούλιο; Γιατί πεισματικά δεν προωθείται η πολιτική και οικονομική ενοποίηση; Γιατί δεν κινείται η ευρωπαϊκή γραφειοκρατία των Βρυξελλών προς την κατεύθυνση της ουσιαστικής υλοποίησης προγραμμάτων διαπολιτισμικής προσέγγισης των κοινωνιών των κρατών-μελών; Αυτό που γίνεται μέχρι τώρα είναι η ροή κονδυλίων στα ταμεία ειδικευμένων σε ευρωπαϊκά προγράμματα αστικών «μη κερδοσκοπικών» εταιριών χωρίς την ύπαρξη αποτελέσματος σε σχέση με τον θεωρητικά επιδιωκόμενο στόχο. Επίσης γιατί δεν προωθείται η δημιουργία ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων, τα οποία έχουν ευρωπαϊκών διαστάσεων οργανωτικές δομές και διαδικασίες διαμόρφωσης πολιτικών προτάσεων, ώστε να επιταχυνθεί και η πολιτική ενοποίηση και να έχουμε ευρωπαϊκή διακυβέρνηση. Δεν αρκούν οι συνευρέσεις εθνικών κομμάτων, τα οποία συγγενεύουν πολιτικά και ιδεολογικά, κάθε φορά που υπηρετούνται σκοπιμότητες ή πραγματοποιούνται σύνοδοι κορυφής. Τέτοιου είδους συναντήσεις ουσιαστικά υπηρετούν την ακινησία σε σχέση με την προοπτική της πολιτικής ενοποίησης.

Βεβαίως στην Ελλάδα για ένα τμήμα του πολιτικού συστήματος οι συνάδελφοι τους πολιτικοί και οι κυβερνήσεις των υπολοίπων κρατών-μελών χαρακτηρίζονται από εκβιαστές μέχρι τοκογλύφοι και εγκληματίες. Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Επιτροπή της Ελληνικής Βουλής για το χρέος, η οποία αποφάνθηκε, ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο συνωμότησαν και από κοινού και δολίως έδρασαν σε βάρος της χώρας. Είναι να απορεί κανείς με αυτή τη στάση εκπροσώπων του ελληνικού λαού, όταν ταυτοχρόνως η κυβέρνηση διαπραγματεύεται με τους «συνωμότες και δόλιους» εκπροσώπους των θεσμών, οι οποίοι προαναφέρθηκαν. Και όχι μόνο αυτό, αλλά η διαπραγμάτευση στοχεύει σε μια «έντιμη και επωφελή για όλους συμφωνία». Ακόμη και ο απλός και μη ασχολούμενος συστηματικά με την πολιτική πολίτης θα αναρωτιέται, εάν οι πολιτικοί του εκπρόσωποι λειτουργούν με σοβαρότητα και χωρίς να αντιφάσκουν με τον ίδιο τους τον εαυτό ανάλογα με τη δράση, που αναπτύσσουν (μέλη της Επιτροπής για το χρέος και διαπραγματευτές). Περιττό να αναφερθούν και άλλα παραδείγματα, τα οποία διαμορφώνουν αρνητικό κλίμα στους ευρωπαίους εταίρους, όπως η κρίση του Αναπληρωτή Υπουργού Εξωτερικών Ν. Χουντή, ότι ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Jean-Claude Juncker είναι τουριστικά φιλέλληνας. Ο εκχυδαϊσμός και η παρακμή της πολιτικής λειτουργίας είναι σε πλήρη άνθιση. Μεγιστοποιείται δε το εύρος τους με πολύ αρνητικές προεκτάσεις στην κοινωνία λόγω της ευθυγράμμισης με αυτό το επίπεδο και του μιντιακού συστήματος. Ο λαϊκισμός δεν αποφέρει μόνο πολιτικά οφέλη, ανεβάζει και τον δείκτη τηλεθέασης. Αυτό με τη σειρά του φέρνει περισσότερες διαφημίσεις και οικονομικό όφελος, το οποίο σε περιόδους κρίσης είναι επιθυμητό. Ακόμη και η κυβέρνηση προανήγγελλε επιβολή φόρων στις τηλεοπτικές διαφημίσεις στο πλαίσιο της υπογραφής «έντιμης και επωφελούς για όλους συμφωνίας».

Η κυριαρχία του εθνικού συμφέροντος ως σημείου αναφοράς της πολιτικής στάσης των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις μεταξύ τους σχέσεις σε συνδυασμό με την έλλειψη ευρωπαϊκής συνείδησης τόσο στο πολιτικό προσωπικό όσο και στις κοινωνίες διαμορφώνουν ένα αρνητικό πλαίσιο για την ανάπτυξη ευρωπαϊκής δυναμικής και αλληλεγγύης. Αυτό διαπιστώνεται κατ’αρχήν στην αδυναμία προώθησης της πολιτικής ενοποίησης και γενικότερα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Αυτή η κατάσταση βέβαια έχει επακόλουθα, τα οποία δημιουργούν ερωτηματικά στις επιμέρους κοινωνίες, ως προς την βιωσιμότητα και την προοπτική αυτού του πολύ σημαντικού εγχειρήματος για τους ευρωπαίους και όχι μόνο. Δεν είναι μόνο η ειρήνη, που κυριάρχησε στην πολύπαθη Ευρώπη, η μεγάλη προσφορά, ούτε και η οικονομική ευημερία. Πολύ περισσότερο σημαντική είναι η προοπτική της Ενωμένης Ευρώπης σε μια παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα, η οποία πλέον χαρακτηρίζεται από πλανητικής εμβέλειας προβλήματα, καθώς και από την ανάγκη επεξεργασίας και ισχύος υπερεθνικού εύρους ρυθμίσεων. Αρκεί να λάβει κάποιος υπόψη του τις αρνητικές επιπτώσεις από την ανυπαρξία δεσμευτικών ρυθμίσεων για την διακίνηση κεφαλαίων ή την αδυναμία διαχείρισης της μαζικής μετακίνησης πληθυσμών σε εθνικό επίπεδο. Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής με τις επικίνδυνες επιπτώσεις στην προοπτική όχι μόνο επιμέρους κοινωνιών αλλά γενικότερα της ανθρωπότητας. Η ανθρώπινη δραστηριότητα την προκαλεί, διότι δεν σέβεται το περιβάλλον, του οποίου η επιβάρυνση ποικίλει από χώρα σε χώρα. Ιδιαιτέρως οι ανεπτυγμένες βιομηχανικές κοινωνίες ρυπαίνουν το περιβάλλον και δυστυχώς συνεχίζουν, αν και γνωρίζουν τις ολέθριες επιπτώσεις.

Αυτά τα αρνητικά φαινόμενα σχετίζονται άμεσα και με το σύστημα κοινωνικών αξιών, το οποίο διέπει τις κοινωνικές σχέσεις και δραστηριότητες. Δυστυχώς έχει γίνει μια μετατόπιση σε σχέση με την παρουσία του ανθρώπου στην δραστηριοποίηση των σύγχρονων κοινωνιών και ιδιαιτέρως των Ευρωπαϊκών. Δεν αποτελεί σημείο αναφοράς τους ο ανθρωπισμός, δηλαδή η ανθρωποκεντρική προσέγγιση της πραγματικότητας χωρίς βέβαια εξιδανικευτική λογική σε σχέση με την ανθρώπινη οντότητα, η οποία παίρνει μορφή και περιεχόμενο στο πλαίσιο της κοινωνικής δραστηριοποίησης και προσφοράς στην βελτίωση της ποιότητας ζωής. Ο άνθρωπος εξαντλεί τα όρια του στην εξυπηρέτηση των λειτουργιών των διαφόρων κοινωνικών συστημάτων, στα οποία δραστηριοποιείται, με επικυρίαρχο το οικονομικό. Και αυτό ισχύει ανεξαρτήτως ιδεολογικής αφετηρίας αυτών, οι οποίοι λαμβάνουν δεσμευτικές για όλους αποφάσεις στο πλαίσιο της πολιτικής διαχείρισης της πραγματικότητας. Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι διαπραγματεύσεις της ελληνικής κυβέρνησης με τους «θεσμούς» για την επίτευξη συμφωνίας, οι οποίες χαρακτηρίζονται από έλλειψη ανθρωπιστικής λογικής, ιδιαιτέρως από την πλευρά των ευρωπαίων εταίρων και κυρίως από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Αυτό δε δεν πρέπει να ερμηνευθεί ως ανθελληνική στάση, επειδή βολεύει το ελληνικό πολιτικό σύστημα και ταυτοχρόνως ικανοποιεί τον εθνικιστικό λαϊκισμό. Και στις δικές τους χώρες η πολιτική διαχείριση της πραγματικότητας έχει τα ίδια χαρακτηριστικά. Πολύ αντιπροσωπευτικό παράδειγμα είναι η Γερμανία, στην οποία η εφαρμοζόμενη πολιτική έχει αρχίσει να οδηγεί τους συνταξιούχους στην φτωχοποίηση. Ο γερμανός φιλόσοφος Jurgen Habermas σε άρθρο του στην εφημερίδα Suddeutsche (22. Ιουνίου 2015) γράφει „Nicht Banken sondern Burger mussen uber Europa entscheiden“ (Όχι οι τράπεζες αλλά οι πολίτες πρέπει να αποφασίζουν για την Ευρώπη). Μόνο που αυτό προς το παρόν αποτελεί «όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας». Για να αλλάξουν αυτές οι συνθήκες πρέπει να δρομολογηθούν διεργασίες συνειδητοποίησης αυτής της ανάγκης σε ευρωπαϊκό κοινωνικό επίπεδο, οι οποίες μετά θα εκφρασθούν πολιτικά. Γι’ αυτό και είναι καταδικασμένη κάθε επιλογή ή ακόμη και απειλή ρήξης, όπως αυτή της ελληνικής κυβέρνησης στην διαπραγμάτευση με τους εταίρους και δανειστές.

Μέσα σε αυτή τη ζοφερή κατάσταση της απουσίας ανθρωπιστικών αξιών στο ευρωπαϊκό επίπεδο λήψης πολιτικών αποφάσεων υπάρχουν και αχτίδες φωτός στη βάση των ευρωπαϊκών κοινωνιών, οι οποίες δείχνουν, ότι κάτω από προϋποθέσεις μπορούν οι πολίτες αυτής της ηπείρου να δώσουν μια άλλη κατεύθυνση στη δυναμική της εξέλιξης. Αρκεί να αναφερθεί ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα αλληλεγγύης, το οποίο προκάλεσε η ανθρωπιστική κρίση, την οποία αντιμετωπίζει η ελληνική κοινωνία. Στο Έθνος online, 25.06.2015 στο πλαίσιο ενός ρεπορτάζ ο εκπρόσωπος του Μητροπολιτικού Κοινωνικού Ιατρείου Ελληνικού καρδιολόγος κ. Γιώργος Βήχας γνωστοποίησε, ότι δέχεται σημαντική υποστήριξη από την Ευρώπη και ανέφερε την «Ομάδα του Αμβούργου» αλλά και την προσωπική πρωτοβουλία του Έρβιν Σρουμπφ στην Αυστρία. Συγκεντρώνουν φαρμακευτικό υλικό και το μεταφέρουν στην Ελλάδα για την κάλυψη των αναγκών. Ο κ. Έρβιν Σρουμπφ μάλιστα δεν πτοήθηκε ακόμη και όταν κάηκε το φορτηγάκι του στο ναυάγιο του Norman Atlantic. Η Ευρώπη δεν έχει χάσει εντελώς αξίες, όπως είναι η αλληλεγγύη και η δυνατότητα της ενσυναίσθησης, δηλαδή να μπορεί ο πολίτης να μπαίνει στη θέση του άλλου και να αισθάνεται την ανάγκη να τον βοηθήσει.

Το θέμα είναι, ποιες προϋποθέσεις πρέπει να πληρούνται, ώστε τόσο οι κοινωνίες όσο και το ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα να εμφορούνται και να δραστηριοποιούνται με ανθρωποκεντρική λογική και όχι συστημική.

Η βασική προϋπόθεση είναι η ενδυνάμωση της κοινωνίας πολιτών με την πλαισίωση των ήδη υπαρχόντων δομών και την δημιουργία νέων. Αυτή η δράση βεβαίως θα έχει αποτέλεσμα, μόνο εάν δεν εμπλακούν τα πολιτικά κόμματα για να ελέγχουν την δυναμική, η οποία θα αναπτυχθεί.

Ιδιαιτέρως στην Ελλάδα πρέπει να δοθεί πολυδιάστατη προσοχή σε αυτό. Σε δεύτερη φάση είναι απαραίτητη η δικτύωση των δομών της κοινωνίας πολιτών σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Σημαντική βοήθεια για την επιτυχή έκβαση αυτής της προσπάθειας θα αποτελέσουν οι ευρωπαίοι μετανάστες σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Δεν είναι τυχαίο, ότι την πρωτοβουλία για την δημιουργία της «Ομάδας του Αμβούργου» την είχε μια Ελληνίδα. Ο απόδημος ελληνισμός μπορεί να βοηθήσει, διότι βιώνει και την κουλτούρα της κοινωνίας υποδοχής του και έχει αναπτύξει σε μεγαλύτερο βαθμό την ικανότητα ενσυναίσθησης. Το ίδιο ισχύει και για το σύνολο των ευρωπαίων μεταναστών στα όρια της Ενωμένης Ευρώπης. Η ευρωπαϊκή κοινωνία πρέπει να ενεργοποιηθεί για να αρχίσει να διαμορφώνεται ευρωπαϊκή συνείδηση και να μπορέσει να γίνει πραγματικότητα η πρόταση του Jurgen Habermas «Όχι οι τράπεζες αλλά οι πολίτες πρέπει να αποφασίζουν για την Ευρώπη». Το ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα αποδεικνύεται ανεπαρκές να πραγματώσει την μετεξέλιξη της Ευρώπης των οικονομικών και πολιτικών ελίτ σε Ευρώπη των πολιτών.