Η συγγραφέας Ούρσουλα Λε Γκεν πέθανε την περασμένη Δευτέρα στα 88 της, στο σπίτι της στο Πόρτλαντ του Όρεγκον.

Γεννήθηκε στο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνιας το 1929. Ο πατέρας της Alfred Kroeber ήταν ανθρωπολόγος και η μητέρα της Theodora ήταν συγγραφέας. Το 1953 παντρεύτηκε στο Παρίσι τον ιστορικό Charles Le Guin, με τον οποίο έζησε στο Πόρτλαντ από το 1958. Απέκτησαν τρία παιδιά και πέντε εγγόνια.

Η Ούρσουλα Λε Γκεν έγραψε ποίηση, πεζογραφία για μεγάλους και για παιδιά, δοκίμια, σενάρια κι ένα εγχειρίδιο δημιουργικής γραφής. Έχει εκδώσει επτά ποιητικές συλλογές, είκοσι δύο μυθιστορήματα, περισσότερα από εκατό διηγήματα (συγκεντρωμένα σε έντεκα τόμους) και τέσσερις μεταφράσεις.

Περισσότερο γνωστή για τα έργα της στο είδος του φανταστικού και της επιστημονικής φαντασίας (ξεχωρίζει ο κύκλος των πέντε μυθιστορημάτων της Γαιοθάλασσας — Earthsea), η Λε Γκεν τιμήθηκε κατ’ επανάληψη με σημαντικά βραβεία (μεταξύ αυτών το μετάλλιο για τη συνεισφορά της στα αμερικανικά γράμματα, το εθνικό βραβείο βιβλίου, πέντε φορές το βραβείο Nebula κ.ά.)

Η ίδια θεωρούσε τον όρο «επιστημονική φαντασία» σχετικά ανεπαρκή ως περιγραφή του είδους, αλλά τον αποδεχόταν· απεχθανόταν ωστόσο τον χαρακτηρισμό της ως «συγγραφέως επιστημονικής φαντασίας», καθώς τον θεωρούσε περιοριστικό — δικαίως, αν λάβουμε υπόψιν τον όγκο και την ποικιλία του έργου της. Το ίδιο πιστεύει και ο Στίβεν Κινγκ, που μόλις πληροφορήθηκε τον θάνατό της έγραψε: «Δεν ήταν απλώς μία συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας αλλά μια εμβληματική μορφή της λογοτεχνίας».

Στο σημείο αυτό δεν μπορούμε να μην επισημάνουμε την τραγελαφική άγνοια πολλών ηλεκτρονικών μέσων στην Ελλάδα, που ενημέρωσαν το κοινό ότι «πέθανε η γιαγιά του Χάρι Πότερ».

Εργογραφία στα ελληνικά από τη biblionet:

(2017)  Τα άγρια κορίτσια και άλλα, Στάσει Εκπίπτοντες
(2009)  Η πόλη των ψευδαισθήσεων, Parsec
(2009)  Λαβίνια, Τόπος
(2007)  Συγχώρεση και προδοσίες, Παρά Πέντε
(2007)  Τα γενέθλια του κόσμου και άλλες ιστορίες, Parsec
(2007)  Το αριστερό χέρι του σκότους, Locus 7 – Άλλωστε
(2005)  Η πιο μακρινή ακτή, Τρίτων
(2001)  Το ρόδο των ανέμων, Parsec
(2000)  Οι ραψωδοί της γνώσης, Parsec
(2000)  Το αριστερό χέρι του σκοταδιού, Parsec
(1998)  Το μάτι του ερωδιού, Parsec
(1994)  Ο αναρχικός των δύο κόσμων, Parsec
(1994)  Οι τάφοι του Ατουάν, Τρίτων
(1991)  Ο μάγος του αρχιπελάγους, Τρίτων
Ο υπέροχος Αλέξανδρος και οι φτερόγατες, Σμίλη
Οι φτερόγατες, Σμίλη
Οι φτερόγατες επιστρέφουν, Σμίλη
Πλανήτης εξορίας, Κάκτος

Τον Φεβρουάριο του 2017, η Ούρσουλα Λε Γκεν έγραψε μια επιστολή στην εφημερίδα Oregonian προκειμένου να απαντήσει σε προγενέστερη επιστολή όπου γινόταν επίκληση του όρου «επιστημονική φαντασία» σε συνάρτηση με τα περίφημα «εναλλακτικά γεγονότα» του Τραμπ και των συνεργατών του. Με απλότητα και σαφήνεια, διευκρίνισε:

Η σύγκριση είναι άστοχη. Εμείς οι συγγραφείς μυθοπλασίας επινοούμε πράγματα. Άλλα είναι καταφανώς αδύνατον να συμβούν, άλλα είναι ρεαλιστικά, όλα πάντως είναι επινοημένα, προϊόντα της φαντασίας. Γι’ αυτό τα αποκαλούμε μυθοπλασία, γιατί δεν είναι γεγονότα. Μπορεί ορισμένα πράγματα να τα ονομάζουμε «εναλλακτική ιστορία» ή «εναλλακτικό σύμπαν», δεν ισχυριζόμαστε όμως ποτέ ότι οι επινοήσεις μας αποτελούν «εναλλακτικά γεγονότα».

Δεν είναι τόσο απλό να βρεις γεγονότα. Οι πραγματικοί επιστήμονες και δημοσιογράφοι, μεταξύ άλλων, ξοδεύουν πάρα πολύ χρόνο προκειμένου να σιγουρευτούν για τα γεγονότα. Η επιβεβαίωση ενός γεγονότος είναι απλώς ότι όντως έχει γίνει: δεν υπάρχει «εναλλακτική». Ο ήλιος ανατέλλει από την ανατολή. Αν πω ότι ανατέλλει από τη δύση, κάνω μυθοπλασία, αν ισχυριστώ ότι αυτό είναι γεγονός (ή «εναλλακτικό γεγονός»), λέω ψέματα.

Ψέμα είναι ένα μη γεγονός που εσκεμμένα παρουσιάζεται ως γεγονός. Ψέματα λέει κανείς είτε για να καθησυχάσει τον εαυτό του είτε για να κοροϊδέψει, να εκφοβίσει ή να χειραγωγήσει τους άλλους. Ο Άι Βασίλης είναι προϊόν μυθοπλασίας· είναι άκακος. Τα ψέματα σπανίως είναι άκακα· συχνά είναι πολύ επικίνδυνα. Στις περισσότερες εποχές, στα περισσότερα μέρη του κόσμου, από τους περισσότερους ανθρώπους οι ψεύτες θεωρούνται άξιοι περιφρόνησης.

Στις 21 Φεβρουαρίου του 2017, ένα μήνα μετά την ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ ως 45ου προέδρου των ΗΠΑ (20/1/2017), η Ούρσουλα Λε Γκεν ανέβασε στο μπλογκ της το ακόλουθο κείμενο:

Κατασκευάζοντας το γκόλεμ

—μετάφραση για το dim/art: Γιώργος Τσακνιάς—

Ο θρύλος του γκόλεμ αλλάζει, ανάλογα με τον αφηγητή· εγώ θα ακολουθήσω την εκδοχή που λέει ότι κάποτε, κατά τη διάρκεια ενός διωγμού εναντίον των Εβραίων, κάποιος ραβίνος έπλασε έναν πελώριο γίγαντα από λάσπη: ένα γκόλεμ. Έγραψε στο μέτωπό του μια ιερή λέξη —αλήθεια*— η οποία έδωσε στο πλάσμα ζωή. Το γκόλεμ, με το τρομαχτικό του μέγεθος και την τεράστια δύναμή του, δημιουργήθηκε για να προφυλάξει τους Εβραίους από τους διώκτες τους. Αλλά το γκόλεμ δεν είχε λογικό, συνεπώς δεν μπορούσε να ελεγχθεί. Εν τέλει, ήταν κι αυτό επικίνδυνο. Έτσι, ο ραβίνος έσβησε ένα μόνο γράμμα από το μέτωπό του. Η λέξη τώρα ήταν θάνατος*. Η ζωή εγκατέλειψε τον γίγαντα, και απέμεινε ένας σωρός λάσπη.

* * *

Τελευταία, τα περισσότερα mail που λαμβάνω από φίλους έχουν να κάνουν με τον Ντόναλντ Τραμπ. Άλλοι θρηνούν ή εκφράζουν την απελπισία τους, άλλοι γράφουν ευφάνταστα σατιρικά κείμενα, παρωδίες, σχεδιάζουν σκωπτικές γελοιογραφίες. Σε όλα αυτά, αντικείμενο και υποκείμενο είναι ο Ντόναλντ Τραμπ.

Ο Τραμπ απασχολεί επίσης τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων (αναμενόμενο, για νεοεκλεγέντα πρόεδρο) και αποτελεί το θέμα αναρίθμητων editorial. Ακόμα περισσότερο κυριαρχεί στα δελτία ειδήσεων της τηλεόρασης, στα δε social media συζητιέται εξαντλητικά, γίνεται αντικείμενο επιθέσεων ή υπεράσπισης, παρωδείται κ.ο.κ. — χώρια τα δικά του νυχτερινά τιτιβίσματα. Όλα αυτά δεν τα ξέρω από πρώτο χέρι, γιατί σπανίως βλέπω πλέον ειδήσεις, δεν παρακολουθώ τα social media (στα οποία αραιά και πού αναρτώ απλώς κάτι από το προσωπικό μου site) και δεν έχω smart phone. Εάν βέβαια πιστεύει κανείς ότι η παραδοχή αυτή με καθιστά αναρμόδια να σχολιάσω τη σύγχρονη πραγματικότητα, δεν έχω αντίλογο.

Ωστόσο, ως συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας, θα επισημάνω ότι, καμιά φορά, η θέα της Γης από κάποιον άλλον πλανήτη βοηθά να δούμε πράγματα που από εδώ δεν μπορούμε να δούμε.

* * *

Κοιτώντας λοιπόν τον Νέο Κόσμο από τον αρχαίο κόσμο στον οποίον κατοικώ, έχω να πω ότι με τρομάζει αυτή η εμμονική προσοχή την οποία συγκεντρώνει ο Τραμπ.

Φαίνεται πως είναι αυτό ακριβώς που επιθυμεί να είναι: εθιστικός.

Ο άνθρωπος είναι πραγματικά μάστορας στο αγαπημένο παιχνίδι της εποχής μας: το Παιχνίδι της Διασημότητας. Τρέφεται με την προσοχή. Διασημότητα χωρίς περιεχόμενο. Η «πραγματικότητά» του είναι «εικονική», δηλαδή ανύπαρκτη, αλλά αυτήν την περίπου πραγματικότητα τη χρησιμοποίησε για να μασκαρέψει το γιουρούσι προς την πραγματική εξουσία. Η κάθε πνευματώδης παρωδία, το κάθε φαρμακερό σχόλιο, η σάτιρα — όλα αυτά παίζουν το παιχνίδι του και γίνονται εργαλεία στα χέρια του.

Και ο Ρέιγκαν ήξερε να χειρίζεται αριστοτεχνικά την τηλεόραση, αλλά τούτος εδώ κρατά έναν ολόκληρο λαό κολλημένο 18 ώρες τη μέρα σε οθόνες και ηχεία, ένα λαό που είναι ήδη εξοικειωμένος με έναν χείμαρρο από ποικίλες και ασύνδετες «πληροφορίες» (ειδήσεις, ψυχαγωγία, διαφημίσεις) που δεν μπορούν να επαληθευτούν εύκολα και γρήγορα, που δεν μπορούν να οργανωθούν με τρόπο ώστε να γίνουν κατανοητές, γιατί ο όγκος τους είναι τόσο τεράστιος, γιατί η ροή είναι ασταμάτητη, γιατί όλα συμβαίνουν τόσο γρήγορα. Ακριβώς δηλαδή με τον τρόπο που σκέφτεται και μιλά ο Τραμπ.

Έτσι κέρδισε εξάλλου και τις εκλογές: παραμένοντας διαρκώς στην πρώτη γραμμή της δημοσιότητας, αιφνιδιάζοντας τους ρεπουμπλικάνους αντιπάλους του, κάνοντας περισσότερη φασαρία από την ήρεμη και λογική Κλίντον — με μια αδιάκοπη πλημμυρίδα από επιθετικά και δίχως νόημα λόγια, που εξανάγκασαν τον Λόγο να σιγήσει.

Δεν έχει νόημα να ελπίζει κανείς ότι τα ΜΜΕ θα σταματήσουν να κρέμονται από τα χείλη του και ότι ο Τύπος θα πάψει να αναπαράγει το κάθε του τουίτ· ίσως όμως αξίζει τον κόπο να υποθέσουμε πως θα το έκαναν λιγότερο αν εμείς σταματούσαμε να τον βλέπουμε και να τον ακούμε, αν εμείς δεν ήμασταν τόσο γοητευμένοι —με την ετυμολογική σημασία της λέξης— απ’ αυτόν.

Είναι το φίδι και είμαστε τα κοτόπουλα.

Όποτε κάνει κάτι αλλόκοτο ο Τραμπ (δηλαδή κάθε τρεις και λίγο, ούτως ώστε να κρατά την προσοχή των ΜΜΕ), μην κοιτάτε τον ίδιο αλλά τους ανθρώπους τους οποίους επηρεάζουν οι ανεύθυνες πράξεις ή λέξεις του: τους Ρεπουμπλικάνους, που προσπαθούν να συνεργαστούν μαζί του (σαν να προσπαθείς να συνεργαστείς με ταύρο σε υαλοπωλείο), τους Δημοκρατικούς και τους δημοσίους υπαλλήλους, που υφίστανται τα νταϊλίκια του, τους αξιωματούχους φιλικών χωρών, τους οποίους προσβάλλει, τους απλούς ανθρώπους, τους οποίους χρησιμοποιεί, περιφρονεί και πληγώνει. Κοιτάξτε όχι αυτόν αλλά τους ανθρώπους που πασχίζουν με απελπισία να περισώσουν ό,τι μπορούν από τη χώρα μας και να διατηρήσουν την ελπίδα ότι θα αποφύγουμε την πυρηνική καταστροφή. Κοιτάξτε όχι τον Τραμπ αλλά την πραγματικότητα· αμέσως τα πράγματα θα αρχίσουν να επιστρέφουν στις πραγματικές τους διαστάσεις.

Εν πάση περιπτώσει, πιστεύω ειλικρινά ότι το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να σβήσουμε οποιαδήποτε συσκευή στην οποία εμφανίζεται ο Τραμπ.

Είναι εξ ολοκλήρου δημιούργημα των ΜΜΕ. Είναι το γκόλεμ των media. Πάρε την κάμερα και το μικρόφωνο από μπροστά του, πάρε την προσοχή από πάνω του, και δεν μένει τίποτα. Μόνο λάσπη.

Ούρσουλα Λε Γκεν
21 Φεβρουαρίου 2017

* Σ.τ.Μ.: ??? (emeth): αλήθεια, ?? (meth): θάνατος

https://dimartblog.com/2018/01/24/constructing-the-golem/