Είναι πολλά αυτά που συνέβησαν τον τελευταίο καιρό, άλλα καινούργια, άλλα σε εξέλιξη, όλα όμως σηματοδοτούν μια νέα φάση. Είναι λοιπόν ιδιαίτερα παρακινδυνευμένο το να προσπαθήσει να προβλέψει κανείς τα μελλούμενα σε μια τέτοια στιγμή, κι εγώ δεν είμαι άνθρωπος του κινδύνου. Συνεπώς, θα ήθελα με το κείμενο αυτό να παραθέσω τις πλέον πιεστικές εκκρεμότητες που μας αφορούν, εθνικές και διεθνείς, και να αναφερθώ επιγραμματικά σε κάποιες πιθανότητες.
Το πιο προβεβλημένο ζήτημα των τελευταίων ημερών αφορούσε τα κανάλια. Με έναν δυσνόητο διαγωνισμό η κυβέρνηση κατάφερε να λάβει την δέσμευση καταβολής (εντός τριετίας) ενός αρκετά σημαντικού ποσού, ήδη προϋπολογισμένου. Βέβαια, το Δημόσιο καταβάλλει ετησίως τα 3/4 αυτών των χρηματων για την λειτουργία της ανύπαρκτης ΕΡΤ, όμως αυτό δεν εμπόδισε τον Τσίπρα να θριαμβολογεί. Άλλωστε γι αυτό στήθηκε και όλη η θεατρική παράσταση, για να παρουσιαστούν οι ολιγάρχες υποταγμένοι στην εξουσία της αδέκαστης εθνοσωτήριου κυβερνήσεως. Και όντως αυτό συνέβη, όμως έτσι αναπόφευκτα προκύπτει και το ερώτημα του τί επιδιώκουν αυτοί οι επιχειρηματίες. Πάντως, ότι κι αν είναι αυτό, αποκλείεται να είναι έσοδα από διαφημίσεις. Από κει και πέρα προκύπτουν νέες, αλληλοκαλυπτόμενες απορίες. Θα ισχύσει ο διαγωνισμός, ή θα ακυρωθεί από ελληνικό ή ευρωπαϊκό δικαστήριο? Εφόσον ισχύσει, θα συνεχίσουν οι χαμένοι να εκπέμπουν μέσω εναλλακτικών οδών? Θα δοθούν σύντομα νέες άδειες σε περιφερειακά και θεματικά κανάλια? Εάν γίνει πρωθυπουργός ο Κυριάκος Μητσοτάκης, θα τηρήσει την εξαγγελία του, ανοίγοντας εκ νέου το παιχνίδι? Κι αν επιμείνει σε αυτή την κατεύθυνση, τί αντιμετώπιση θα λάβει από τους επικρατήσαντες Αλαφούζο και Κυριακού? Οι φιλοκυβερνητικοί δημοσιογράφοι και… καλλιτέχνες των αποκλεισμένων σταθμών τί στάση θα κρατήσουν τις επόμενες 90 μέρες? Και τέλος, πώς θα καταβληθούν οι οφειλές των ηττημένων σε τράπεζες και απολυμένους?
Το επόμενο μέγα θέμα αφορά τις πολυαναμενόμενες δημοσκοπήσεις του Σεπτεμβρίου. Η πρώτη, του ΠΑΜΑΚ για τον (νικητή) Σκάι, σίγουρα δεν πρέπει να ικανοποίησε την ηγεσία της ΝΔ. Αν και σαφώς έχει εμπεδωθεί η επερχόμενη νίκη της αξιωματικής αντιπολίτευσης και το κόμμα του Κυριάκου Μητσοτάκη υπερισχύει άνετα σε κάθε ποιοτικό δείκτη, οφείλουμε να παραδεχτούμε πως σύμφωνα με αυτή την μέτρηση ο ΣΥΡΙΖΑ δεν τα πήγε καθόλου άσχημα. Παρά την μείωση των συντάξεων, παρά την συνεχιζόμενη ύφεση, παρά το χάλι της δημόσιας διοίκησης η κυβερνητική πλειοψηφία παρέμεινε σταθερή, με τους ΑΝΕΛ να συνεχίζουν να φλερτάρουν με την παραμονή τους στη Βουλή και με τον Λεβέντη να παραμένει αλώβητος, παρά την υποταγή του στο Μαξίμου. Η εξήγηση για τα φαινόμενα αυτά μάλλον θα πρέπει να αναζητηθεί στην συνεχιζόμενη δυσπιστία των ψηφοφόρων απέναντι στα παραδοσιακά μεγάλα κόμματα, στην μικρή μείωση του ΕΝΦΙΑ για κάποιους φορολογούμενους, στις μικρές αυξήσεις που έλαβαν οι ΔΥ και στην γενικότερη επιφυλακτικότητα έναντι των οργάνων μιας ασταθούς ΕΕ. Αν κάτι σίγουρα θα πρέπει να έχουν αντιληφθεί οι επιτελείς της Πειραιώς είναι πως η κυβέρνηση αυτή δεν θα πέσει εύκολα, σαν ώριμο φρούτο. Ακόμη κι αν τερματίσει δεύτερος ο ΣΥΡΙΖΑ, με τα σημερινά δεδομένα η κυβέρνηση που θα σχηματιστεί (αν σχηματιστεί) από ΝΔ και ΠΑΣΟΚ θα είναι εξαιρετικά αδύναμη, αποτελώντας μια φιλοευρωπαϊκή παρένθεση, χωρίς μεταρρυθμιστικό αποτύπωμα. Άρα οι νεοδημοκράτες θα πρέπει να αναλάβουν δυναμικότερες πρωτοβουλίες, και μάλιστα άμεσα. Θα ρισκάρουν λοιπόν με νέα πρόσωπα, ή θα προσπαθήσουν να κάνουν λίφτινγκ στους παλιούς? Κι αν εμφανιστούν με νέα μορφή, αυτή θα κοιτά προς το κέντρο, ή προς τα δεξιά? Θα γίνει αποτίμηση της περιόδου Κώστα Καραμανλή, με κίνδυνο είτε να δυσαρεστηθούν οι φιλελεύθεροι, είτε οι λαϊκοδεξιοί, είτε και οι δύο? Θα καταφύγει η ΝΔ σε αντιπολίτευση πεζοδρομίου, με κίνδυνο να την πληρώσει όταν πάρει τα ηνία? Και με πόση σαφήνεια τέλος πάντων θα αρχίσουν να απαντούν τα στελέχη του κόμματος στο επίμονο ερώτημα «εσείς τί διαφορετικό θα κάνατε»?
Ετέρα εκκρεμότητα αφορά το ταλαίπωρο τραπεζικό σύστημα. Αλλάζουν οι διοικήσεις, αλλάζει η διεύθυνση του ΤΧΣ, έρχεται και ξένος πρόεδρος στο πανίσχυρο υπερταμείο. Κι από κει και πέρα, νέες, πολλές απορίες γεννώνται. Θα πουληθούν δάνεια, κι αν ναι, ποιά? Κι αν πουληθούν, αυτό θα συμβεί σύμφωνα με το φιλοτραπεζικό σημερινό πτωχευτικό δίκαιο, ή μετά από αναμόρφωση του? Αν οι δανειστές κάνουν χρήση των δικαιωμάτων τους και πάρουν τον έλεγχο κάποιων μεγάλων επιχειρήσεων, αυτές τί μέλλον θα έχουν? Και οι μεσαίες, οι οικογενειακές ΑΕ, ποιόν μπορεί να ενδιαφέρουν? Για τα στεγαστικά, θα έρθουν κατασχέσεις, κι αν ναι, ανεξαρτήτως μεγέθους ακινήτου και οφειλόμενου ποσού? Σ’αυτή την περίπτωση, θα υπάρξουν αντιδράσεις από οργανωμένες ομάδες προσκείμενες στα πολιτικά άκρα? Και για να το κλείσω, τί μέλλει γενέσθαι για τα μη εξασφαλισμένα μικρά επιχειρηματικά και καταναλωτικά δάνεια? Θα αντιμετωπιστούν μέσω μιας bad bank, με αλλαγή του νόμου Δένδια, με σεισάχθεια ή με αδυσώπητο κυνηγητό?
Το τέταρτο για μένα σημαντικότατη είναι και η εμπλοκή της Τουρκίας στον Συριακό εμφύλιο. Το αυξημένο ειδικό βάρος αυτού του γεγονότος οφείλεται στην επιρροή που ασκεί σε όλες τις διεθνείς σχέσεις της γείτονος, όπως φυσικά και στο καυτό προσφυγικό. Τυχόν αποτυχία του εγχειρήματος θα έβλαπτε την εικόνα του Ερντογάν, αλλά και θα απαξίωνε τελείως τις ήδη δυσφημισμένες τουρκικές ΕΔ, καθιστώντας αμφότερους ιδιαίτερα απρόβλεπτους έναντι των αδύναμων χωρών γύρω τους. Τι μπορεί λοιπόν να συμβεί? Αν οι Τούρκοι παραμείνουν κοντά στα σύνορα θα κάνουν εύκολα μεν το κομμάτι τους, όμως οι Κούρδοι θα καταφέρουν να ενοποιήσουν την επικράτεια τους. Αν όμως τα τουρκικά τανκς προωθηθούν προς νότο, ώστε να ανακοπεί η κουρδική προέλαση, τότε θα χωθούν βαθιά σε μια κανονική κινούμενη άμμο. Και ταυτόχρονα οι άγνωστοι παράγοντες θα παραμείνουν βραχυπρόθεσμα άγνωστοι, καθώς κανείς δεν μπορεί να υπολογίσει με σιγουριά τις επιδιώξεις των Αμερικανών, τα όρια των Ρώσων, το πείσμα του Ασαντ, τις επιλογές του ISIS και την στρατηγική των Ιρανών.
Κι αν νομίζετε πως μόνο τα παραπάνω θα μας απασχολήσουν αυτό το φθινόπωρο, είστε πολύ γελασμένοι. Οι τοπικές γερμανικές εκλογές σαφώς και θα επηρεάσουν την πολιτική Μέρκελ και Κομισιόν έναντι της χώρας μας. Οι ξεχωριστές φετινές αμερικανικές εκλογές εντείνουν την παγκόσμια αβεβαιότητα. Η νέα αξιολόγηση είναι στον αέρα, και μαζί της αιωρούνται και τα πολυπόθητα 2,8 δις, όπως και οι οδυνηρές αλλαγές στα εργασιακά. Η συνεχιζόμενη ύφεση, από κοινού με την υστέρηση εσόδων, φέρνουν κοντύτερα τον δημοσιονομικό κόφτη(ή μπήχτη). Το ενδεχόμενο εκλογών συνεχίζει να πλανάται, ίσως επ’αόριστον. Και στην πραγματική ζωή, η Ελλάδα μοιάζει να περιμένει το μεγαλύτερο κύμα φτωχοποίησης από την αρχή της μνημονιακής περιπέτειας, ένα κύμα που θα μπορούσε και να σαρώσει την πατρίδα μας, όπως την γνωρίζουμε. Οι επόμενες 90 ημέρες θα μας ξαναθυμίζουν πως-δυστυχώς-ζούμε σε ενδιαφέροντες καιρούς…