Πω πω κακό που μας βρήκε! Κατέρρευσαν οι συνομιλίες για επίλυση του Κυπριακού! Αναπάντεχο! Πρωτοφανές! Κάπως έτσι ήταν οι αντιδράσεις του μαζικού τύπου σχετικά με την αρνητική εξέλιξη στο Μον Πελερέν την περασμένη εβδομάδα (το μάθαμε κι αυτό το θέρετρο). Για τους πιο ψύχραιμους και τους έχοντες καλύτερη μνήμη, ήταν τουλάχιστον η τέταρτη σχετική αποτυχία από το 1974, όταν τούρκοι αλεξιπτωτιστές και πεζοναύτες καθιέρωσαν ένα νέο στάτους κβο στο νησί. Το αστείο με όλες αυτές τις αποτυχίες έιναι πως σχεδόν πάντα οφείλονται σε τρεις λόγους, στον αριθμό των «προσφύγων» που θα επιστρέψουν, στην Μόρφου και-κυρίως-στο καυτό ζήτημα των εγγυήσεων.
Πάνω στο τελευταίο αυτό ακούστηκε πως παρενέβη ο Κοτζιάς, και τα έκανε λέει όλα άνω κάτω. Σύμφωνα με την κρατούσα άποψη, ο έλληνας ΥΠΕΞ ζήτησε από τον τούρκο ομόλογο του να κλείσει το θέμα των εγγυήσεων πριν πραγματοποιηθεί οποιαδήποτε πολυμερής συνάντηση, όπου θα έκλειναν το εδαφικό και το ανθρωπιστικό. Οι γείτονες λοιπόν ενοχλήθηκαν, και οι διαπραγματεύσεις διακόπηκαν. Με συγχωρείτε, αλλά δε βλέπω τίποτε το παράλογο στη στάση του-μη συμπαθούς-Κοτζιά. Δηλαδή τι σόι λύση θα ήταν αυτή , που θα επέτρεπε στους τούρκους να διατηρήσουν 35.000 στρατιώτες στο έδαφος του «καντονιού» τους, απειλώντας έτσι τους ελληνοκύπριους? Θα έμενε μια υπέρβαρη εκκρεμότητα σε μια εποχή όταν την Τουρκία κυβερνά ο απρόβλεπτος και μεγαλομανής Ερντογάν, σε μια περίοδο που οι σχέσεις της γείτονος με την Δύση βρίσκονται σε δοκιμασία.
Ειλικρινά δυσκολεύομαι να αντιληφθώ ποιο θα είναι το όφελος των ελληνοκυπρίων από μια όχι καλή συμφωνία. Η οικονομία τους ξεπέρασε τάχιστα το σοκ του δικού της Μνημονίου, και αναπτύσσεται με άνεση. Η κοινωνία τους είναι καλά μορφωμένη, συμπαγής, και δεν επηρεάζεται υλικά από την εισβολή που συνέβη πριν σαράντα χρόνια. Όσοι γεννηθήκαν μετά τα τέλη του ’60 δεν έχουν καμιά ανάμνηση συμβίωσης με τους τουρκοκύπριους, και όλοι αυτοί αποτελούν την πλειοψηφία του σημερινού πληθυσμού. Είναι αξιοπερίεργο τι ωθεί τις ηγεσίες τους να πιέζουν για μια «τίμια λύση». Οι συναισθηματικοί λόγοι αποτελούν μια πιθανή ερμηνεία. Μια άλλη, πιο καχύποπτη, είναι πως κάποιοι έχουν χτίσει καριέρες ως ειδικοί διαπραγματευτές και ενωσιακοί εμπειρογνώμονες, και φροντίζουν να συντηρείται η ελπίδα. Εννοείται φυσικά πως καμιά από τις δυο κοινότητες δεν θέλει να εμφανίζεται ως η αδιάλλακτη και η υπεύθυνη για ενδεχόμενη διχοτόμηση. Επίσης παρεμβαίνουν κι εκείνοι που άφησαν μεγάλες ακίνητες περιουσίες στο βόρειο τμήμα, και αδημονούν για τεράστια επενδυτικά κέρδη. Ακόμη το δαχτυλάκι τους το βάζουν και οι βρετανοί, καθώς τυχόν διάλυση του ενιαίου κράτους θα σήμαινε και το τέλος του εδικού καθεστώτος για τις σημαντικότατες βάσεις τους. Και τέλος πιέζει και η «διεθνής κοινότητα», η οποία δε θέλει να ρίξει τα μούτρα της, αποδεχόμενη ως τετελεσμένα τα επακόλουθα εκείνου του καλοκαιριού. Μη παίρνουν θάρρος κι άλλοι τραμπούκοι.
Καλά όλα αυτά, όμως τι ακριβώς συμφέρει τελικά τον μέσο ελληνοκύπριο? Φαντάζομαι πως αρχικά θα ήθελε να νοιώσει ασφαλής, και για να συμβεί αυτό θα πρέπει οπωσδήποτε να αποσυρθούν τα τουρκικά στρατεύματα. Κατόπιν θα ήθελε να ξεκαθαρίσει το τι έχει λαμβάνειν τελικά ως αποζημίωση, εφόσον έχει προσφυγική καταγωγή, σε όποια μορφή κι αν είναι αυτό. Ο καθένας τους φυσικά θα ήθελε να επισκέπτεται τα μέρη τους, και ειδικά όσα έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα, όπως λχ το Ριζοκάρπασο. Υποψιάζομαι επίσης πως οι περισσότεροι δεν θα ήταν αρνητικοί σε τυχόν συμμετοχή στο ΝΑΤΟ, αν αυτή ήταν ένας τρόπος για να εμβαθύνουν τους δυτικούς δεσμούς τους και για να απαλλαγούν οριστικά από το καθεστώς εγγυήσεων. Και τέλος, είμαι απόλυτα σίγουρος πως πρακτικά όλοι οι κύπριοι συμπατριώτες μας θα ήθελαν να απολαύσουν απερίσπαστοι τον πλούτο που κρύβεται στα νότια ύδατά τους, την θάλασσα υδρογονανθράκων που ξεκίνησε να ανακαλύπτει το Ισραήλ. Χρειάζεται επανένωση για να συμβούν όλα αυτά?
Παίζεται χρόνια τώρα μια παρτίδα πόκερ, όπου ο υποτιθεμένους άσσος στα χέρια της Άγκυρας είναι η προσάρτηση των καταληφθέντων εδαφών. Είναι πια καιρός ο Αναστασιάδης να πει στους Ακιντζί και Ερντογάν «τα βλέπω». Η Τουρκία γνωρίζει πως δεν πρόκειται ποτέ να νομιμοποιήσει την προσάρτηση, και πως απλά θα συνεχίσει να επιβαρύνεται οικονομικά επιδοτώντας το τουρκοκυπριακό Δημόσιο και διατηρώντας εκεί ένα πολύτιμο για αυτήν σώμα στρατού. Και την ίδια στιγμή οι Έλληνες θα μπορέσουν να προχωρήσουν αυτόνομοι σε συμφωνίες καθοριστικές για το μέλλον τους, ερχόμενοι κοντύτερα όχι μόνο στο Τελ Αβίβ μα και στην Ουάσιγκτον. Ίσως έτσι μάλιστα κάνουν και μια μεγάλη χάρη στους συντοπίτες τους του βορά, οι οποίοι πιθανότατα θα προτιμήσουν την ανεξαρτησία τους με συμμετοχή στην ΕΕ, από την μετατροπή τους σε μια ακόμη επαρχία του εύθραυστου πλέον τουρκικού κράτους. Ειλικρινά τώρα, φαντάζεστε κανένα νεαρό καμάκι της Κυρήνειας να έχει όρεξη να πάει να πολεμήσει στα κουρδικά βουνά;