Το πελατειακό πολιτικό σύστημα έχει εισέλθει σε φάση ταχείας αποδόμησης. Η προσπάθεια εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων, το φέρνουν αντιμέτωπο με μια σχιζοφρενική κατάσταση. Από τη μία, υπερασπίζεται το αστικό και ευρωπαϊκό του προφίλ, υιοθετώντας τη ρητορεία των μεταρρυθμίσεων. Από την άλλη, ο πελατειακός τους χαρακτήρας αντιδρά σε κάθε αλλαγή. Μέσω καθυστερήσεων, αλλοιώσεων και παραχαράξεων στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων, κατατείνει στην ακύρωσή τους. Συνέπεια αυτής της σύγκρουσης, είναι η επιδείνωση των φαινομένων κοινωνικής βίας, έναντι των κατεστημένων σχημάτων της πολιτικής, όσο και η θρησκοληπτική συσπείρωση των κομματικών οπαδών. Διέξοδος των κομματικών ηγεσιών έναντι της αποκοπής από την κοινωνική βάση, είναι η εκδήλωση καλών προθέσεων περί την αλλαγή του πολιτικού συστήματος. Στο πλαίσιο αυτό έχει αρχίσει η συζήτηση (επιτέλους) για τη συνταγματική αναθεώρηση.

.

Σε συνεδριακές τους διαδικασίες, τα δύο μεγάλα κόμματα παρουσίασαν τις θέσεις τους για το πολιτικό σύστημα. Παλαιότερα, ο αρχηγός της ΝΔ είχε προτείνει την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας από τον λαό, δικλείδες ασφαλείας «ώστε να μην γίνονται πρόωρες εκλογές κάθε τόσο», ενδεχόμενο λειτουργίας ενός δεύτερου νομοθετικού σώματος (Γερουσία), καθιέρωση ασυμβίβαστου βουλευτή-υπουργού, μόνιμο εκλογικό νόμο, ειδικό τμήμα στο ΣτΕ για γρήγορη εκδίκαση μεγάλων δημόσιων συμβάσεων και επενδύσεων, διαφάνεια στα οικονομικά των κομμάτων και των πολιτικών, παραγραφή αδικημάτων υπουργών με τους ίδιους όρους με τους πολίτες και άρση της ασυλίας μόνο για συγκεκριμένες υποθέσεις που σχετίζονται με την άσκηση των καθηκόντων τους. Από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, μόλις πριν από λίγες μέρες ο αρχηγός τους πρότεινε «..δυνατότητα δημοψηφισμάτων, γιατί ο λαός πρέπει να είναι συμμέτοχος στις κρίσιμες αποφάσεις, απλή αναλογική, γιατί κάθε ψήφος έχει την ίδια ισχύ, ανώτατο όριο βουλευτικής θητείας, γιατί ο «βουλευτής» δεν είναι επάγγελμα, κατάργηση του νόμου περί ευθύνης υπουργών….»

.

Παρά το γεγονός ότι σε πολλές από τις ως άνω προτάσεις υπάρχει ευρύτερη αποδοχή, θα πρέπει να επισημανθεί ότι η αποσπασματική παράθεσή τους αποδεικνύει ότι αποτελούν ρηξικέλευθες προσεγγίσεις επί των αλλαγών στο πολιτικό σύστημα, που δεν συνάδουν με την κρισιμότητα του θέματος. Ένα σημαντικό στοιχείο που εγείρει αμφισβητήσεις για την ειλικρίνεια των προσεγγίσεων, είναι η απουσία προβληματισμού και σκεπτικού. Ουσιαστικά, οι κομματικές προτάσεις για τις αλλαγές στο πολιτικό σύστημα δεν πείθουν, γιατί δεν προέρχονται από θεσμούς, διαδικασίες και φορείς μεταρρυθμιστικού πολιτισμού.

.

Η προσέγγιση των αλλαγών στο πολιτικό σύστημα, δεν μπορεί να προσδιορίζεται από την κομματική οπτική της μεγιστοποίησης της ικανοποίησης της πολιτικής πελατείας, με προτάσεις που συγκινούν το θρησκοληπτικό παραλήρημα των οπαδών. Ούτε και πρέπει να περιορίζονται από την τεχνοκρατική προσέγγιση (που ενστερνίζονται πολλοί συνταγματολόγοι), του τι αντέχει το συνταγματικό συστημικό οικοδόμημα. Αντίθετα, οι αλλαγές πρέπει να προσδιορίζονται, α) από το πρότυπο του πολιτικού συστήματος που θέλουμε να υιοθετήσουμε και να υπηρετήσουμε και, β) από τη ριζική αντιμετώπιση του κατεξοχήν προβλήματος, που είναι οι πελατειακές πολιτικές σχέσεις. Άρα χρειαζόμαστε ένα σύστημα που να ακυρώνει την πελατειακή εξάρτηση των πολιτών από την πολιτική και να εγγυάται για την μη παλινόρθωσή της. Με δεδομένη την καθ’ έξιν ταλαιπωρία της δημοκρατίας από το πολιτικό προσωπικό, δεν είναι σοβαρό να πιστεύουμε ότι θεσμικές αλλαγές που θα υπηρετούνται από επαγγελματίες θιασώτες των πελατειακών πολιτικών σχέσεων, δεν θα μετεξελιχθούν εν τέλει σε εκκολαπτήρια πελατειακών πολιτικών εξαρτήσεων. Χρειάζεται να οραματιστούμε μια ανοικτή δημοκρατία, που θα βασίζεται σε θεσμούς, διαδικασίες και κινητικότητα-ανανέωση των πολιτικών εκπροσώπων στις θέσεις. Εκεί που οι προβλέψεις των νόμων θα διασφαλίζουν τις ομαλές δημοκρατικές εξελίξεις στην κοινωνία και την οικονομία, οι θεσμοί θα μεριμνούν για τους πολίτες στο πλαίσιο αρχών του συντάγματος και οι πολιτικοί θα είναι απλώς εργαζόμενοι-ενεργά μέλη της κοινωνίας που ασχολούνται ΚΑΙ με τα κοινά. Επιτέλους, πρέπει να διεκδικήσουμε μια δημοκρατία αρχών, με την ισότιμη συμμετοχή σε αυτήν όλων ανεξαιρέτως των πολιτών, υπερβαίνοντας την θεσμοποίηση επαγγελματιών πολιτικών και την «αγελοποίηση» των κομμάτων σε ένα σύστημα τοπικών και περιφερειακών φέουδων, με οπαδούς που άγονται και φέρονται ανταλλάσσοντας την πολιτική στήριξη με οικονομίστικες διεκδικήσεις. Μόνον έτσι, η δημοκρατία θα υπηρετηθεί από ελεύθερους που σκέφτονται και συνυπάρχουν με σεβασμό, διεκδικώντας λύσεις στα κοινά προβλήματα και μια κοινή προοπτική στο μέλλον. Όταν η δημοκρατία και η πολιτική θα είναι έκφανση και μέρος της κοινωνικής ζωής και όχι χειραγωγός της.

.

Από παλαιότερο άρθρο μου στη Μεταρρύθμιση (9/9/2012), με τίτλο «Για μια άλλη οργάνωση της Δημοκρατίας»[2], αντιγράφω:

.

«Το πολιτικό σύστημα βρίσκεται ενόψει τεράστιων προκλήσεων. Επιτέλους, ας αποδείξει ότι δεν φοβάται τη δημοκρατία των πολιτών. Το πολιτικό σύστημα και οι κυβερνώσες και αντιπολιτευόμενες, δεξιές και αριστερές κομματικές ηγεσίες, πρέπει να απεμπλακούν από την παραγωγή σωρείας στελεχών που στοιχίζονται να κατακτήσουν τις θέσεις διαχείρισης της δημοκρατίας, όπως οι υπάλληλοι τις θέσεις τους στις επιχειρήσεις… από επαγγελματική συνείδηση και όχι από αίσθηση προσφοράς… από τη δίψα της εξουσίας και των προνομίων της και όχι με την ευθύνη του υπηρέτη της δημοκρατίας και των πολιτών. Επιτέλους, τα οργανωμένα οικονομικά συμφέροντα που έχουν μάθει να πορεύονται κρατικοδίαιτα, συνομιλώντας με το συγκροτημένο μπλοκ των κομματικών ηγεσιών, ας εκπαιδευθούν στην προοπτική να έχουν απέναντί τους «μη οικείους» συνομιλητές και θεσμικές και κανονιστικά προσδιορισμένες διαδικασίες οικονομικής δραστηριοποίησης. Αν η κρίση δεν οδηγήσει στον ανασχεδιασμό της δημοκρατίας, η περιδίνηση της οικονομίας απλώς χαμηλώνει ταχύτητα για να μην ζαλιζόμαστε. Αν η κρίση δεν ακυρώσει τον επαγγελματισμό της πολιτικής και δεν καταργήσει το πελατειακό πολιτικό σύστημα, οι θυσίες θα έχουν πάει στο βρόντο της εκκωφαντικής προσγείωσης του ένοχου συστήματος που γέννησε την κρίση, στους διαδρόμους των σκοτεινών προοπτικών της χώρας.»

.

.

.

.

.

.

.

.

.