Τρία είναι τα βασικά μεγέθη μιας οικονομίας. Το Α.Ε.Π, το δημόσιο χρέος και το ισοζύγιο πληρωμών.
Το κάθε ένα από αυτά, και πολύ περισσότερο ο συνδυασμός τους καθορίζει τα λοιπά οικονομικά μεγέθη. Να το πούμε πιο απλά. Είναι σαν τα βασικά χρώματα. Πράσινο, μπλε και κόκκινο. Αν έχεις αυτά τα τρία φτιάχνεις ότι άλλο χρώμα θέλεις.
Η μεγέθυνση του Α.Ε.Π δείχνει την αύξηση της παραγωγής, της ευημερίας και του πλούτου μιας οικονομίας. Το δημόσιο χρέος επηρεάζει την λειτουργία της κυβέρνησης και την δυνατότητα της να παρεμβαίνει. Τέλος, το ισοζύγιο πληρωμών δείχνει το σύνολο των χρηματικών εισροών μείον το σύνολο των χρηματικών εκροών, σε οποιαδήποτε μορφή (προϊόντα, υπηρεσίες, κεφάλαια κ.α.). Ουσιαστικά είναι τα έσοδα μείον τα έξοδα της Ελληνικής οικονομίας σε σχέση με το εξωτερικό.
Σκοπός μου δεν είναι να αναλύσω τους δύο πρώτους παράγοντες, καθώς αυτό γίνεται καθημερινώς από πολλούς οικονομολόγους και δημοσιογράφους. Με το παρόν άρθρο επιθυμώ να αναλύσω, όσο μπορώ, τον τρίτο θεμελιώδη παράγοντα. Υποστηρίζω ότι η ελληνική οικονομία έχει κάνει μεγάλη στροφή. Αυτή η στροφή επιβεβαιώνεται αν παρατηρήσει κανείς το ισοζύγιο πληρωμών.
Το ισοζύγιο πληρωμών είναι άθροισμα των επιμέρους λογαριασμών, που δείχνει τις εισροές και τις εκροές κεφαλαίου σε μια οικονομία κατά την διάρκεια ενός έτους.
Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της Ελλάδας δείχνει τα εξής. Κατά τα έτη 2000 μέχρι 2004 υπήρχε ένα σταθερό ετήσιο έλλειμα στα 10 δις ευρώ. Από το 2004 μέχρι το 2008 το έλλειμα υπερτριπλασιάστηκε και έφτασε στα 35 δις ευρώ. Από το 2008 και έπειτα υπάρχει σταδιακή μείωση του ελλείματος. Πλέον τα έτη 2013 επιτεύχθηκε πλεόνασμα 1 δις, ενώ το 2014 1,6 δις. Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών αναλύεται παρακάτω σε επιμέρους κλάδους. Ουσιαστικά, όταν υπάρχει αρνητικά ισοζύγιο αφαιρούνται από την Ελληνική οικονομία κεφάλαια και μεταβιβάζονται σε οικονομίες του εξωτερικού
Το εμπορικό ισοζύγιο είναι το άθροισμα των εισαγωγών μείον τα άθροισμα των εξαγωγών. Το εμπορικό ισοζύγιο μετράει τα προϊόντα, τις πρώτες ύλες και τα καύσιμα που εισάγουμε, μείον τις αντίστοιχες εξαγωγές μας. Ο αριστερός πίνακας δείχνει ότι μεταξύ 2004 και 2010 υπήρξε μια αύξηση του εμπορικού ελλείματος, ενώ παρότι τα τελευταία έτη δείχνει να μειώνεται το 2013 είχαμε 17 δις εμπορικό έλλειμα. Το εμπορικό ισοζύγιο αναλύεται στις εισαγωγές και τις εξαγωγές. Το εμπορικό ισοζύγιο είναι πάντα αρνητικό καθώς οι εισαγωγές είναι πάντα περισσότερες από τις εξαγωγές. Η οικονομική κρίση βέβαια, με την εσωτερική υποτίμηση, δηλαδή την μείωση της αγοραστικής δύναμης, μείωσε πολύ το εμπορικό έλλειμα.
Οι εξαγωγές αγαθών έχουν σταθερά ανοδική πορεία, εκτός από το έτος 2008. Είναι λογικό το έτος 2008 να μειωθούν οι εξαγωγές λόγω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Από την άλλη πλευρά είναι πολύ σημαντική η συνεχής αυξητική πορεία των εξαγωγών. Ο κλάδος των εξαγωγών στην Ελληνική οικονομία δείχνει ότι κινείται συνεχώς ανοδικά, ένα αρκετά ενθαρρυντικό στοιχείο. Καθώς η συνεχής αύξηση των εξαγωγών και ο περιορισμός των εισαγωγών θα ισοσκελίσει το εμπορικό ισοζύγιο.
Οι εισαγωγές αγαθών στην Ελλάδα είναι η μεγαλύτερη πηγή του εμπορικού ελλείματος των αγαθών. Όπως φαίνεται και από το διάγραμμα μεταξύ 2004 και 2008 υπερδιπλασιάστηκαν οι εισαγωγές αγαθών. Βέβαια από το 2008 και έπειτα λόγω της μείωσης του εισοδήματος πάνω από 25% υπάρχει μείωση των εισαγωγών. H μείωση των εισαγωγών, καθώς και η αύξηση της παραγωγής θα δώσει νέες θέσεις εργασίας και θα αυξήσει το Α.Ε.Π.
Το ισοζύγιο υπηρεσιών περιλαμβάνει τις μεταφορές, τον τουρισμό και άλλες υπηρεσίες. Στην Ελλάδα συνεχώς βελτιώνεται το ισοζύγιο πληρωμών, εκτός από το έτος 2008, λόγω της οικονομικής κρίσης. Οι τομείς που συνεισφέρουν στο ισοζύγιο υπηρεσιών είναι ο τουρισμός και η ναυτιλία. Βέβαια αν εξετάσει κανείς το ισοζύγιο εισαγωγών και εξαγωγών θα παρατηρήσει κανείς ότι υπάρχει μεγάλη μείωση των εισαγωγών παρά των εξαγωγών.
Οι εξαγωγές υπηρεσιών μετά το 2008 σημείωσαν πτώση, λόγω της οικονομικής κρίσης. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια ελαφριά αύξηση. Το έτος 2014 έφτασε τα 28 δις ευρώ. Οι εξαγωγές των υπηρεσιών είναι η βαριά βιομηχανία της Ελλάδας. Ο τουρισμός και η ναυτιλία που συμμετέχουν περίπου στο 25 -30% του Α.Ε.Π είναι δύο κλάδοι στους οποίους η Ελληνική οικονομία οφείλει περίπου το 55% των εξαγωγών της. Η βελτίωση των τουριστικών δομών θα δώσει μεγάλες δυνατότητες στην Ελληνική οικονομία.
Οι εισαγωγές υπηρεσιών έφτασαν στο απόγειο το 2008 με 17 δις ευρώ. Από το 2008 και έπειτα υπάρχει συνεχής πτώσης λόγω της μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος υπάρχει μεγάλη μείωση στην αγορά υπηρεσιών από το εξωτερικό.
Συμπερασματικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι πριν από το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης υπήρχε διαρκώς έλλειμα στο ισοζύγιο πληρωμών με αποκορύφωμα το 2008 που ήταν το έτος με το μεγαλύτερο έλλειμα στο ισοζύγιο πληρωμών με 35 δις ευρώ να φεύγουν από την Ελληνική οικονομία. Από το 2008 και έπειτα, κυρίως λόγω της μείωσης της ιδιωτικής αλλά και της δημόσιας κατανάλωσης εξαλείφθηκε το έλλειμα στο ισοζύγιο πληρωμών. Το 2013 και το 2014 υπάρχει πλεόνασμα 1,0 δις και 1,6 δις αντίστοιχα, στο ισοζύγιο πληρωμών. Ουσιαστικά η Ελλάδα παράγει περισσότερα από όσα ξοδεύει. Το πλεόνασμα στο εξωτερικό ισοζύγιο πληρωμών, επιτεύχθηκε με μεγάλες θυσίες από τα Ελληνικά νοικοκυριά, τους Έλληνες εργαζόμενους αλλά και από τις επιχειρήσεις.
Είναι πλέον κομβικής σημασίας η Ελληνική κυβέρνηση να συνεχίζει τις μεταρρυθμίσεις, ώστε να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα, να αυξηθεί η παραγωγικότητα, με αναπτυξιακή προοπτική ώστε το πλεόνασμα που θα παράγεται από την Ελληνική οικονομία να κατευθύνεται στην ανακούφιση των ευάλωτων κοινωνικών στρωμάτων και για επένδυση στους εξωστρεφείς τομείς της Ελληνικής οικονομίας.