Τι είναι η επιστήμη δίχως την ελευθερία του λόγου;

Γιώργος Μπάρμπας 24 Μαρ 2023

Είναι δυνατόν να θεωρούνται πνευματικοί άνθρωποι, πνευματικοί δάσκαλοι χιλιάδες πανεπιστημιακοί που σιωπούν μπροστά στην απροκάλυπτη και βάρβαρη καταπάτηση της ελευθερίας του λόγου; Και σιωπούν σταθερά και αδιαλείπτως στην προκλητική επίδειξη δύναμης και ηγεμονίας του “εναλλακτικού” τραμπουκισμού;

Κάποτε –δηλαδή τώρα- πρέπει να βάλουμε το ερώτημα: μπορεί, και πώς, να υφίσταται επιστήμη αγκαλιά με το σκύψιμο και την υποταγή στη βία των τραμπούκων; Πώς μπορεί να εκχωρούμε τον έλεγχο της ελευθερίας του λόγου σε μαύρους φανατικούς τραμπούκους και μεις παραδίπλα να αναπτύσσουμε την επιστήμη; Γιατί πολλοί κρύβονται πίσω από αυτό το φτηνό παραβάν.

Είναι ή όχι στη φύση της επιστημονικής αναζήτησης και εξέλιξης η απόλυτη ελευθερία λόγου, σκέψης και έκφρασης; Ήταν η επιστήμη πριν και από το ξεκίνημα της Αναγέννησης ο πιο ισχυρός και αποτελεσματικός δρόμος στην ανθρώπινη κοινωνία για την αποτίναξη του πνευματικού ζυγού της καθολικής εκκλησίας, της καθήλωσης στο “πίστευε και μη ερεύνα”, της υποταγής του πνεύματος στα πανίσχυρα στερεότυπα του Μεσαίωνα, της υποταγής στην ωμή εξουσία της ιεράς εξέτασης; Ήταν η επιστήμη, δηλαδή οι άνθρωποι που δούλεψαν και πίστεψαν στην επιστήμη, αυτοί που θεμελίωσαν τον ελεύθερο δυτικό άνθρωπο; Θα υπήρχε επιστήμη αν οι άνθρωποι που την υπηρέτησαν πιστά και συχνά με τη θυσία της ζωής τους, δεν πάλευαν παράλληλα για την ελευθερία του ατόμου στη σκέψη, στο λόγο και στην έκφραση; Θα υπήρχε επιστημονική σκέψη δίχως την εμμονική προσήλωση στην ελευθερία της;

Ξέρω ότι στα πανεπιστήμιά μας υπάρχουν σπουδαίοι και ικανοί ερευνητές. Υπάρχουν νησίδες επιστημονικής έρευνας παγκόσμιας ακτινοβολίας. Πώς γίνεται αυτές οι νησίδες να μην είναι την ίδια στιγμή πηγές φωτός στην ελεύθερη σκέψη και ύπαρξη του ανθρώπου; Πώς γίνεται να μην μιλούν, να μην ορθώνουν το ανάστημά τους σ’ αυτή την απίθανη ηθική, κοινωνική και πολιτισμική κατρακύλα μέσα στο πανεπιστήμιο;

Για τους άλλους –τους περισσότερους- δεν μιλώ. Φτηνοί και βολεμένοι δημόσιοι υπάλληλοι, ηθικές και κοινωνικές μετριότητες, που τρέμουν μπροστά στους τραμπούκους και στην όποια εξουσία. Άλλωστε το έχουμε ξαναζήσει. Κατάμεστο αμφιθέατρο πανεπιστημιακών «δασκάλων» να χειροκροτά τη γελοιότητα του λόγου του δικτάτορα Παπαδόπουλου, να χαμογελά στον φασισμό του. Και τότε, λίγοι, ελάχιστοι, όρθωσαν το ανάστημά τους. Ένας Μάνεσης, ένας Μαρωνίτης, ένας Πανταζόπουλος (σίγουρα αδικώ άλλους που δεν τους ξέρω ή δεν τους θυμάμαι και τους ζητώ προκαταβολικά συγνώμη).

Τι είναι η θεραπεία της επιστήμης δίχως την ερωτική αφοσίωση στην ελευθερία του ανθρώπου, στην ελευθερία της σκέψης και του λόγου; Για μένα δεν είναι επιστήμη. Είναι μια τεχνοκρατική διαχείριση γνώσεων, μεθόδων, πληροφοριών και εργαλείων. Μια διαχείριση που μπορεί κάποιος να την εκτελεί καλύτερα, με ευστροφία και ευελιξία, με γνωστικές και νοητικές ικανότητες πάνω από τον μέσο άνθρωπο ή αντίθετα να την εκτελεί μέτρια ή χείριστα όταν δεν διαθέτει ούτε καν αυτές τις ικανότητες.

Αυτό είμαστε στο ελληνικό πανεπιστήμιο. Με ελάχιστες φωτεινές εξαιρέσεις, σαν τις δύο συναδέλφους στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη που βρέθηκαν πρόσφατα στο στόχαστρο των “εναλλακτικών” τραμπούκων. Ευτυχώς που υπάρχουν και αυτές κι αυτοί οι συνάδελφοι. Ευτυχώς που υπάρχουν και αυτά τα “αγκάθια” στα απλανή παχυλά μάτια μας για να θυμίζουν με την ενόχλησή τους την αθλιότητα της μηδαμινής μας «επιστημονικής» και «δασκαλικής» ύπαρξης.