Αν η κάλπη συμβολίζει το κορυφαίο δικαίωμα των πολιτών στη δημοκρατία η μετατροπή της ψήφου σε διαπραγματευτικό χαρτί, με ανταλλακτική αξία, απαξιώνει την εκλογική διαδικασία, καθιστώντας την όμηρο σκοπιμοτήτων και συμφερόντων ξένων προς τις αρχές του δημοκρατικού πολιτεύματος. Η ομηρία αυτή, το «πελατειακό κράτος» δηλαδή, αποτελεί τη μητέρα των παθογενειών εκείνων που μαστίζουν τη μεταπολιτευτική μας δημοκρατία και οδήγησαν τη χώρα στην οικονομική κρίση και τις βαριές της συνέπειες. Τα όσα βλέπουν το φως της δημοσιότητας, οκτώ χρόνια μετά την έξοδο από τα μνημόνια, αποδεικνύουν ότι η «πελατειακή δημοκρατία» είναι η μόνη που δεν γονάτισε μπροστά τους.
Η συμβολή όλων των μεταπολιτευτικών κυβερνήσεων στην οικοδόμηση του σκληρού πελατειακού κράτους είναι αδιαμφισβήτητη, για όσους τουλάχιστον αρνούνται να γίνουν λωτοφάγοι σε αυτή τη χώρα. Ωστόσο, η δεκάχρονη κρίση χάραξε μια βαθιά κόκκινη γραμμή στο θέμα των ευθυνών που αναλογούν στις πολιτικές δυνάμεις. Το ΠΑΣΟΚ ανέλαβε και πλήρωσε, στην πράξη, δυσανάλογο πολιτικό κόστος ψηφίζοντας τρία μνημόνια την ώρα που κάποιοι σήκωναν τα αντιμνημονιακά λάβαρα στα Ζάππεια και κάποιοι άλλοι στις πλατείες των αγανακτισμένων. Εάν είχε ψηφιστεί και εφαρμοστεί το πρώτο μνημόνιο από ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ, η Ελλάδα θα ήταν σήμερα μία διαφορετική χώρα.
Η συντηρητική παράταξη δεν ανέλαβε ποτέ καμιά ευθύνη για το πελατειακό κράτος το οποίο πρώτη θεμελίωσε. Αντίθετα, το υπερασπίστηκε προκλητικά ακόμα και όταν το ΔΝΤ ήταν προ των πυλών, στη διάρκεια της τελευταίας προμνημονιακής κυβέρνησης του Κώστα Καραμανλή. Παρ’ όλα αυτά ήταν η παράταξη που ανέλαβε, και με ισχυρή εντολή, να απαλλάξει τη χώρα από τις παθογένειες που την οδήγησαν στην κρίση. Αυτή ήταν τουλάχιστον η σταθερή προεκλογική δέσμευση του Πρωθυπουργού. Έξι χρόνια από τότε που ανέλαβε τα ηνία της χώρας αναγνώρισε ο ίδιος την παταγώδη αποτυχία των κυβερνήσεών του. Το «επιτελικό κράτος» ηττήθηκε κατά κράτος από το πελατειακό.
Τα όσα είδαν το φως της δημοσιότητας, τόσο για την τραγωδία των Τεμπών όσο και για το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, επιβεβαιώνουν την ικανότητα του πελατειακού κράτους να συνεχίζει να επιβάλει τη δική του «κανονικότητα» ενώ τα βήματα προόδου, εκσυγχρονισμού και ανάπτυξης, που χρειάζεται επειγόντως η χώρα, παραμένουν διστακτικά και ημιτελή. Η ασυμμετρία του πολιτικού συστήματος καλά κρατεί. Την ώρα που ο ΣΥΡΙΖΑ καταρρέει, πληρώνοντας μεταχρονολογημένα το κόστος της ανευθυνότητάς του, ο ακραίος λαϊκισμός απειλεί να διαδραματίσει ρυθμιστικό ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις. Η ΝΔ παραμένει όμηρος της αυτοδυναμίας της ενώ το ΠΑΣΟΚ δυσκολεύεται να κερδίσει την εμπιστοσύνη της κοινωνίας.
Τις μέρες αυτές συμπληρώνονται δέκα χρόνια από το αλήστου μνήμης δημοψήφισμα που έβαλε σε κίνδυνο την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας. Η διάσωσή της οφείλεται στην υπεύθυνη στάση ορισμένων Ελλήνων πολιτικών αλλά και τη στήριξη αρκετών ευρωπαίων ηγετών. «Πίστευα ότι έπρεπε να κάνουμε ότι ήταν δυνατό για να αποφευχθεί το GREXIT» είπε η Άγγελα Μέρκελ, προχτές στην Αθήνα. Δυστυχώς, όπως αποδεικνύεται καθημερινά, η μεταμνημονιακή Ελλάδα δεν έχει βγάλει τα αναγκαία συμπεράσματα από την κρίση. Η κατάλυση της «πελατειακής δημοκρατίας» παραμένει το μεγάλο στοίχημα για το πολιτικό σύστημα της χώρας.
Το άρθρο δημοσιεύεται στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ 05/07/2025
Πηγή: www.tanea.gr