Μερικές φορές αρκεί ένα απλό παράδειγμα για να κατανοήσουμε τις ρίζες ενός ευρύτερου προβλήματος. Ένα τέτοιο παράδειγμα παραβίασης της κοινής λογικής με τεράστιες συνέπειες στη κοινωνία μας, είναι και αυτό που θα αναφέρω στη συνέχεια.

Στα πρώτα δύο έτη σπουδών, σε όλα τα πανεπιστημιακά τμήματα, διδάσκονται οι βασικές εισαγωγικές γνώσεις που θα αποτελέσουν τα θεμέλια για την οικοδόμηση των εννοιών και γνώσεων των τελευταίων ετών και συγχρόνως θα βοηθήσουν σημαντικά στην εμπέδωση των πληροφοριών που θα συζητηθούν στα εργαστήρια, στις πρακτικές ασκήσεις, στις διπλωματικές εργασίες και τις κλινικές των τελευταίων ετών. Η κοινή λογική επιβάλει ότι θα έπρεπε οι φοιτητές και οι φοιτήτριες να ολοκληρώσουν τα δύο πρώτα χρόνια, πριν να συνεχίσουν στο τρίτο έτος σπουδών.

Είναι δύσκολο να υπάρξει ακαδημαϊκός δάσκαλος στο Πανεπιστήμιο που να μην θεωρεί την παραπάνω πρόταση αυτονόητη. Παρόλα αυτά, από το 1982, ο νόμος 1268 (άλλη μια μεγάλη «κατάκτηση» της μεταπολίτευσης) άφηνε ελεύθερα τα Πανεπιστήμια να παραβιάσουν την απλή λογική και να επιτρέψουν άπειρες επαναλήψεις και μεταφορές όλων των μαθημάτων μέχρι την απόκτηση του πτυχίου. Μόνο ο θάνατος μπορούσε να σου στερήσει το πτυχίο, κανένας και για κανένα λόγο δε μπορούσε να σε διαγράψει από το Πανεπιστήμιο. Δειλά-δειλά, μετά από τριάντα χρόνια, ο νομοθέτης περιόρισε μόνο το χρόνο απόκτησης πτυχίου (στα έξι χρόνια σε σχολές τετραετούς φοίτησης) για όσους αρχίζουν φέτος σπουδές. Φυσικά, όλα αυτά είναι στα χαρτιά και όταν θα έρθει εκείνη η ώρα να «διαγράψουμε» φοιτητές και φοιτήτριες, πάντα ένας «φιλεύσπλαχνος» υπουργός θα βρεθεί να καταργήσει τον «αντιδραστικό» νόμο των προηγούμενων κυβερνήσεων (αν δεν γίνει πολύ νωρίτερα), ή, αντί να διαγραφούν, θα αναγκαστούν να πληρώσουν δίδακτρα.

Η κοινή λογική για σοβαρές πανεπιστημιακές σπουδές και όχι αποδεικτικά για το δημόσιο, λέει ότι θα έπρεπε: (1) Τα πρώτα δύο χρόνια σπουδών να αποτελούν έναν κύκλο σπουδών που αν δεν ολοκληρωθεί σε μεγάλο ποσοστό, να μην επιτρέπεται η εγγραφή του φοιτητή ή της φοιτήτριας στο τρίτο έτος. (2) Μόνο τρεις επαναλήψεις του ιδίου μαθήματος να επιτρέπονται, η τέταρτη εξέταση να γίνεται από επιτροπή και το συμπέρασμά της να είναι τελικό! (3) Τα δύο πρώτα χρόνια να μην επιτρέπεται να παραταθούν για περισσότερο από τέσσερα χρόνια. Αν σε τέσσερα χρόνια δεν ολοκληρωθεί ο πρώτος κύκλος, να διαγράφονται.

Πού οδηγηθήκαμε από την παραβίαση της απλής λογικής τα τελευταία τριάντα χρόνια, είναι ορατό. Σήμερα, το 60% των ενεργών φοιτητών στα περισσότερα τμήματα, είναι στο πανεπιστήμιο για επτά, οκτώ ή περισσότερα χρόνια, χωρίς να έχουν ακόμα ολοκληρώσει το πρώτο, το βασικό πτυχίο. Δημιουργήθηκαν στρατιές από ημιμαθείς απόφοιτους που έμειναν στα Πανεπιστήμια επτά και οκτώ χρόνια και χρειάστηκαν δύο ή περισσότερα χρόνια φροντιστηρίων για να πετύχουν στο ΑΣΕΠ και να μπουν στο δημόσιο. Τώρα φυσικά θα αποτελούν μια μεγάλη μάζα «ημιμαθών» πτυχιούχων, με μόνη προοπτική την ανεργία ή την επιστροφή (σε μια πιο ώριμη ηλικία) στα θρανία. Είναι άλλο πράγμα να επανεξετάσει τα σχέδιά για τη σταδιοδρομία του ένας νέος ή μια νέα όταν είναι 21-22 χρονών και άλλο πράγμα όταν είναι 25-27. Για το λόγο αυτό, η έγκαιρη διαγραφή από το πανεπιστήμιο, μετά τη μη ολοκλήρωση του πρώτου κύκλου, θα βοηθήσει να σκεφτούν οι νέοι και οι νέες πάλι το μέλλον τους και να ξεκινήσουν κάτι καινούργιο με δική τους ευθύνη.

Η αδιαφορία του κράτους, των πανεπιστημίων και των γονέων για το πρόβλημα της «αιώνιας φοίτησης», δημιουργεί μια «χαμένη» γενιά που συνεχίζει να αυξάνεται αριθμητικά. Γιατί δεν λύθηκε μέχρι τώρα το πρόβλημα αυτό; Οι φοιτητικές και κομματικές παρατάξεις στρατολογούσαν σχεδόν αποκλειστικά από αυτόν τον πληθυσμό για τα τραπεζάκια στις σχολές, οπότε πολέμησαν λυσσαλέα την εντατικοποίηση των σπουδών. Η αριστερά σήμερα έχει επίσης μια «αντιπάθεια» στην «εντατικοποίηση» των σπουδών. Αυτά, υποστηρίζει, είναι χαρακτηριστικά της αντίδρασης και των «φυτών», σίγουρα όχι των «προοδευτικών ανθρώπων»… Οι γονείς τους πάλι, πίστευαν ότι είχαν αρκετά χρήματα στην άκρη για να χαρούν, να ερωτευτούν και να κάνουν γενικά τα παιδιά τους ό,τι δεν πρόλαβαν να κάνουν εκείνοι στα νιάτα τους! Η πανεπιστημιακή ηγεσία (πρυτάνεις, κοσμήτορες και πρόεδροι) δεν τολμά να αγγίξει, ακόμα και σήμερα, αυτήν την «καυτή πατάτα» που θα της στερούσε δημοτικότητα. Βλέπετε, λοιπόν, είναι όλα καλά «συνδεδεμένα» σε ένα κλειστό δίκτυο.

Προτείνω χωρίς αναβολή να σπάσουμε τον φαύλο κύκλο που δημιουργεί «αιώνιους φοιτητές». Αν δεν το πράξουμε, θα πληρώσουμε για δύο χαμένες γενιές και θα δημιουργήσουμε μη αντιστρεπτές ζημιές στο πιο πολύτιμο κομμάτι της κοινωνίας, τους νέους μας.

.

O Λουκάς Βλαχος είναι καθηγητής αστροφυσικής στο ΑΠΘ