Η εμπειρική καταγραφή της λειτουργίας των κομμάτων και η ανάλυση των ευρημάτων πιστοποιούν με μεγάλη ευκρίνεια, ότι το πολιτικό σύστημα είναι «εκτός τόπου και χρόνου». Στον σχεδιασμό των πολιτικών δεν λαμβάνει υπόψη του την δυναμική της εξέλιξης, η οποία κινείται με μεγάλη ταχύτητα, ούτε τις επιπτώσεις της στην προοπτική του χρόνου και ιδιαιτέρως στους πολίτες ως ανθρώπινες οντότητες.
Το κενό αξιόπιστου και βιώσιμου πολιτικού σχεδιασμού υποκαθίσταται στον υποτιθέμενο διάλογο στα τηλεοπτικά πάνελ από παράλληλους μονόλογους με ηθικολογικό φορτίο ως προς την λειτουργία και τις επιδιώξεις των αντιπάλων. Δεν στηρίζουν τις πολιτικές τους επαγγελίες στην ανάλυση της δυναμικής της εξέλιξης, σε σχέση με το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον, στην δυναμική προβολή της στο μέλλον, ώστε να είναι βιώσιμες.
Παράλληλα δεν προσανατολίζονται στην οπτική διαλόγου με την κοινωνία πολιτών στο πλαίσιο θεσμοθετημένων διαδικασιών. Αντιμετωπίζουν τους πολίτες ως καταναλωτές διαφημιστικού τύπου πολιτικών μηνυμάτων, τα οποία εξιδανικεύουν την πραγματικότητα. Αυτή η οπτική όμως σταδιακά οδηγεί την κοινωνική πλειοψηφία στην αποστασιοποίηση από την δημοκρατική πολιτική λειτουργία. Ήδη μόνο το 40% περίπου των πολιτών συμμετέχει σε εκλογικές διαδικασίες.
Ταυτοχρόνως γίνεται εμφανές, ότι τα κόμματα πρέπει να αναζητήσουν σύγχρονη πολιτική ταυτότητα, ώστε να είναι «εντός τόπου και χρόνου» και να μπορούν να σχεδιάζουν και να ελέγχουν την δυναμική της εξέλιξης στο πλαίσιο του δημοκρατικού πολιτεύματος.
Η καθοδική πορεία του πολιτικού συστήματος καταγράφεται και σε έρευνα γνώμης με τίτλο «Το αριστερό ημισφαίριο και η ανασύνθεση της Αριστεράς», την οποία πραγματοποίησε το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών (ΕΝΑ) σε συνεργασία με την εταιρεία ερευνών Prorata σε δείγμα 1.500 ατόμων από 25.9.2025 έως 2.10.2025. Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας η φθορά οράματος, η απουσία ηγετικής φυσιογνωμίας και η έλλειψη συνεννόησης ανάμεσα στις ηγεσίες των κομμάτων είναι οι αιτίες της πολυδιάσπασης του χώρου.
Ως προς την θεματική αρμοδιότητα η Αριστερά θεωρείται καλύτερη στην αναδιανομή του πλούτου, τα δικαιώματα των εργαζομένων και την κοινωνική στέγη, ενώ η Δεξιά για την ασφάλεια, την προστασία των συνόρων και την εθνική ταυτότητα.
Επίσης η πολυδιάσπαση στην Αριστερά οφείλεται στην φθορά του οράματος (35%), στην απαξίωση της έννοιας «Αριστερά» λόγω του ΣΥΡΙΖΑ (34%), στην απουσία ηγετικής φυσιογνωμίας για να ενώσει τις διάφορες εκδοχές (30%) και στην μη επιθυμία των ηγεσιών για συνεννόηση (29%).
Αυτή η εμπειρική «ακτινογραφία» της Αριστεράς σε συνδυασμό με την γενικότερη κρίση εμπιστοσύνης των πολιτών στο πολιτικό σύστημα συνολικά, διότι δεν θεωρούν, ότι προωθεί την πραγμάτωση του ανθρώπινου και του κοινωνικού συμφέροντος, ενώ παράλληλα ευδοκιμούν η διαφθορά (π.χ. ΟΠΕΚΕΠΕ, πελατειακή οπτική κ.λ.π.) και η ηθικολογία χωρίς ουσιαστικό διάλογο για την προοπτική του πολιτικού σχεδιασμού της κοινωνικής πορείας προς το μέλλον, δείχνουν, ότι τα κόμματα είναι «εκτός τόπου και χρόνου» (δηλαδή δεν στηρίζονται στην ανάλυση των πραγματικών δυνατοτήτων της δυναμικής της εξέλιξης στην προοπτική του χρόνου) και συμβάλλουν στην άνοδο του βαθμού διακινδύνευσης, διότι δεν ελέγχεται η αναπτυσσόμενη δυναμική.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα στοιχεία έρευνας για το σύγχρονο περιεχόμενο του όρου «πρόοδος» και του τρόπου επαναπροσδιορισμού και αξιοποίησης του στον δημόσιο διάλογο στην κοινωνία και στην πολιτική, τα οποία παρουσιάσθηκαν σε εκδήλωση του νέου think tank «Progressive Lab».
Στο φορτίο του «προοδευτικού» εντάσσονται τα ανθρώπινα δικαιώματα (34,2%), το κοινωνικό κράτος (33,8%) και η καταπολέμηση των ανισοτήτων (32,3%). Ως προς τις ιδεολογικές τάσεις κυριαρχούν η Σοσιαλδημοκρατία (24,3%) και ο Δημοκρατικός Σοσιαλισμός (21,2%), ενώ ακολουθεί ο Φιλελευθερισμός (15,9%).
Στο ερώτημα της έρευνας για τον πολιτικό αυτοχαρακτηρισμό το 56,5% των πολιτών δήλωσε «μάλλον προοδευτικός», ενώ το 14% «μάλλον συντηρητικός» και το 27,2% «τίποτα από τα δυο». Επίσης το 87,4% πιστεύει, ότι η αύξηση των ανισοτήτων απειλεί την δημοκρατία και το 72,1% θεωρεί ότι τα παραδοσιακά κόμματα έχουν ξεπερασθεί και τα κοινωνικά κινήματα είναι πιο αντιπροσωπευτική δύναμη.
Ουσιαστικά οι πολίτες από το ένα μέρος οριοθετούν τον όρο προοδευτικό σε στενή συμπόρευση με το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον, από το άλλο μέρος όμως διαπιστώνουν μη συμβατότητα του πολιτικού συστήματος με την δυναμική της εξέλιξης και τις σύγχρονες ανάγκες και αναζητούν ελπίδα σε κοινωνικά κινήματα. Η πραγματικότητα τους επιβεβαιώνει.
Σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (European Environment Agency) πάνω από το 80% των προστατευόμενων περιοχών βρίσκονται σε κακή κατάσταση, με μη βιώσιμα πρότυπα κατανάλωσης και παραγωγής να οδηγούν στην απώλεια άγριας ζωής. Παράλληλα η μείωση εκπομπών άνθρακα στην Ευρωπαϊκή Ένωση κυμάνθηκε σε περίπου 30% σε μια 10ετία, καθώς η υλοτομία, οι πυρκαγιές και τα παράσιτα βλάπτουν τα δάση.
Επίσης οι εκπομπές από τις μεταφορές και τα τρόφιμα καταγράφονται μόλις από το 2005, παρά την πρόοδο σε άλλους τομείς. Ταυτόχρονα τα κράτη-μέλη δεν έχουν προσαρμοστεί στα ακραία καιρικά φαινόμενα με ρυθμό, που είναι ανάλογος με την αύξηση των κινδύνων. Τέλος η έλλειψη νερού επηρεάζει ήδη 1 στους 3 Ευρωπαίους, και θα επιδεινωθεί, καθώς αλλάζει το κλίμα.
Δυστυχώς οι πολιτικές ηγεσίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση εστιάζουν στην οικονομική ανταγωνιστικότητα τον τελευταίο χρόνο και όχι στην προστασία του κλίματος. Επίσης σύμφωνα με την έκθεση ο υψηλός καταναλωτισμός αποτελεί μεγάλο κίνδυνο για την πράσινη μετάβαση. Ουσιαστικά επισημαίνεται η μη λειτουργική και μη βιώσιμη προοπτική σε σχέση με το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον.
Πολύ χαρακτηριστικό και αποκαλυπτικό παράδειγμα στην ελληνική πραγματικότητα είναι η αργοπορημένη πρόσφατη λήψη μέτρων για την διαχείριση της λειψυδρίας στην Αττική, χωρίς να αντιμετωπίζονται τα γενεσιουργά αίτια.
Σύμφωνα με το σχέδιο ΕΥΡΗΤΟΣ θα γίνει μερική εκτροπή των ποταμών Κρικελιώτη και Καρπενησιώτη προς τον Εύηνο, άμεση αξιοποίηση γεωτρήσεων στις περιοχές Μαυροσουβάλας και Ούγγρων, κατασκευή μονάδων αφαλάτωσης σε Θίσβη, Νέα Πέραμο και Λαύριο, ενώ προχωρά το έργο Ψυττάλεια 3 για την υψηλή επεξεργασία των υδάτων και την επαναχρησιμοποίηση τους.
Με αυτά τα μέτρα, υποτίθεται, θα καλυφθούν οι ανάγκες της Αττικής για τα επόμενα 30 χρόνια. Πρέπει δε να επισημανθεί, ότι τα υδατικά αποθέματα της Αττικής μειώνονται κατά 250 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως, δηλαδή τόσα όσα είναι η κατανάλωση 8 μηνών.
Η κριτική των κομμάτων της αντιπολίτευσης εξαντλείται στην αμφισβήτηση των μέτρων ως προς την αποτελεσματικότητα τους και στην οικονομική επιβάρυνση των πολιτών, χωρίς όμως να κατατίθεται εναλλακτικό σχέδιο, το οποίο αντιμετωπίζει και τα γενεσιουργά αίτια.
Βέβαια η λειψυδρία δεν πλήττει μόνο την Ελλάδα. Σε άλλες χώρες μάλιστα είναι πιο οξύ το πρόβλημα. Στο Ιράν σύμφωνα με ανακοινώσεις στα κρατικά μέσα ενημέρωσης η κύρια πηγή πόσιμου νερού της Τεχεράνης (φράγμα Amir Kabir) έχει φτάσει σε επικίνδυνα χαμηλά επίπεδα. Σημειώνεται δε, ότι η Τεχεράνη έχει πληθυσμό 10.500.000 κατοίκους.
Αιτίες της κρίσης είναι οι πολύ χαμηλές βροχοπτώσεις, η κακοδιαχείριση των υδάτινων πόρων, η υπερεκμετάλλευση των υπόγειων υδάτων και η κλιματική αλλαγή με τις ξηρασίες, που προκαλεί. Η λειψυδρία θα έχει επιπτώσεις στην κοινωνική συνοχή με κοινωνικές αναταράξεις, ενώ θα απειληθούν η γεωργία και γενικότερα τα οικοσυστήματα.
Η πολύ αρνητική εικόνα της βιωνόμενης πραγματικότητας από τους πολίτες, η οποία «κρούει τον κώδωνα κινδύνου» στο πολιτικό σύστημα και δείχνει, ότι είναι «εκτός τόπου και χρόνου», ολοκληρώνεται και με τις συντάξεις φτώχειας στην Ελλάδα.
Έξι στους δέκα συνταξιούχους λαμβάνουν συντάξεις κάτω από 1.000 ευρώ και ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας, αν και οι ασφαλιστικοί φορείς έχουν πλεόνασμα πάνω από 2 δισεκατομμύρια ετησίως. Μόνο 4 στους 10 (δηλαδή 41,21%) λαμβάνουν συντάξεις, που υπερβαίνουν τα 1.000 ευρώ.
Αυτή η εικόνα εμφανίζεται από το ένα μέρος στον κρατικό προϋπολογισμό του 2026 και από το άλλο μέρος στην στατιστική απεικόνιση των παρεχόμενων συντάξεων της έκθεσης «Ήλιος» του προηγούμενου Αυγούστου 2025 (tovima online, 31.10.2025).
Αυτές οι αντιπροσωπευτικές ανισορροπίες της πραγματικότητας στους διάφορους τομείς κοινωνικής δραστηριοποίησης και η αδυναμία αντιμετώπισης των γενεσιουργών τους αιτίων από το ένα μέρος πιστοποιούν, ότι το πολιτικό σύστημα είναι «εκτός τόπου και χρόνου» και από το άλλο μέρος τονίζουν εμφατικά, ότι πρέπει να γίνει άμεσα πολιτική επανεκκίνηση με σημείο αναφοράς το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον, ώστε να αποκατασταθεί σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ των πολιτών και του πολιτικού συστήματος. Ειδάλλως θα δρομολογηθεί δυναμική οικοδόμησης κοινωνικών κινημάτων ως εναλλακτική προοπτική, όπως δείχνει και το κίνημα, που διαμορφώθηκε με αφετηρία την τραγωδία των Τεμπών.
Η μεγάλη δυσκολία και για τις δυο εκδοχές είναι η λειτουργική και βιώσιμη διαχείριση του χρόνου, ο οποίος είναι πλέον ταχύτατος και με πολλές πληροφορίες και δεδομένα προς επεξεργασία. Μέχρι τώρα το πολιτικό σύστημα δεν συμπορεύεται και πολύ περισσότερο δεν προπορεύεται της ροής του χρόνου και της δυναμικής της εξέλιξης, ,ώστε να λαμβάνει λειτουργικές αποφάσεις και να είναι ελεγχόμενο το σύνολο των παραμέτρων της βιωνόμενης πραγματικότητας.