Καμύ, ο σύγχρονος μας

Τέλης Σαμαντάς 07 Νοε 2025

«Η επιμονή του Αλμπέρ Καμύ να θέτει την ατομική ηθική ευθύνη στο επίκεντρο όλων των δημόσιων επιλογών ανατρέπει δραστικά όλες τις βολικές ηθικές προσεγγίσεις της εποχής μας. Ο ορισμός του για τον ηρωισμό –συνηθισμένοι άνθρωποι που κάνουν εξαιρετικά πράγματα απλώς από αξιοπρέπεια- ηχεί αληθινότερος περισσότερο τώρα από όσο κάποτε που τον είχαμε αποδεχθεί και επικροτήσει», έγραφε ο Τόνυ Τζαντ στο εξαιρετικό δοκίμιο του για την «Πανούκλα» του Καμύ, το Νοέμβριο του 2001, στο The New York Review of Books. Για να υπογραμμίσει, με την ευκαιρία, αυτό που διατρέχει όλο το συγγραφικό, διδακτικό και προφορικό του έργο: την ανάδειξη της ατομικής ευθύνης απέναντι σε οποιαδήποτε ιδεολογία μετατρέπει το άτομο σε απόσπασμα κάποιας μάζας ή «λαού», δικαιολογώντας ή επιβεβαιώνοντας οποιαδήποτε επιλογή του.

Ή, με τα λόγια του ίδιου του ίδιου του Καμύ: «Τί είναι ένας εξεγερμένος; Ένας άνθρωπος που λέει όχι ακόμη και αν οι οργανωμένες σε πολιτική ιδεολογίες, που συμπαρασύρουν τους πολλούς, τον εξωθούν στο να πει ναι ενάντια στα πιστεύω του».

Χωρίς να ξεχνάμε το περίφημο κείμενο του, “Το αίμα των Ούγγρων”, γραμμένο το 1957, ένα χρόνο μετά την ουγγρική εξέγερση και τη βίαιη καταστολή της από τα σοβιετικά τανκς -που ηχεί ίσως ακόμη περισσότερο σύγχρονο σήμερα: ««…Η νικημένη και αλυσοδεμένη σήμερα Ουγγαρία έκανε περισσότερα για την ελευθερία και τη δικαιοσύνη από οποιονδήποτε άλλο λαό τα τελευταία είκοσι χρόνια… Στη μοναξιά που βρίσκεται σήμερα η Ευρώπη, δεν έχουμε παρά ένα μόνο μέσο για να παραμείνουμε πιστοί στην Ουγγαρία, και που είναι να μην προδώσουμε ποτέ, όπου γης, αυτό για το οποίο πέθαναν οι Ούγγροι μαχητές, να μη δικαιολογήσουμε ποτέ, ακόμη και εμμέσως αυτό που τους σκότωσε…Θα πρέπει όμως να το προσπαθήσουμε, σε μια ενωμένη επιτέλους Ευρώπη, λησμονώντας τις συγκρούσεις μας, αναγνωρίζοντας τα λάθη μας, πολλαπλασιάζοντας τις δημιουργικές πρωτοβουλίες και την αλληλεγγύη μας. Πίστη μας είναι πως, παράλληλα με τις δυνάμεις της καταπίεσης και του θανάτου που σκοτεινιάζουν την Ιστορία, υπάρχει μια απελευθερωτική δύναμη που ονομάζεται πολιτισμός και που προϋποθέτει ταυτόχρονα την ελευθερία της επιλογής και την ελευθερία στη δημιουργία».

Ο Αλμπέρ Καμύ γεννήθηκε σαν σήμερα, στις 7 Νοεμβρίου του 1913.