Οι θέσεις και οι αναφορές που διατύπωσε η κα Γκιλφόιλ, υποψήφια για τη θέση της Αμερικανίδας πρέσβειρας στην Ελλάδα, για τον ενεργειακό σχεδιασμό της χώρας μας στην ακρόασή της στην Αμερικανική Γερουσία, θεωρούμε ότι δεν αποτελούν παρέμβαση στους εθνικούς μας σχεδιασμούς. Αντιθέτως, εκτίμησή μας είναι ότι αυτές, παρ΄όλο που δεν σχετίζονται με τις εθνικές υποχρεώσεις των ΗΠΑ, εφόσον οι συζητήσεις και οι συμφωνίες μεταξύ ημών και των ΗΠΑ είναι μέσα στα πλαίσια των εθνικών μας συμφερόντων, θα πρέπει να είναι καλοδεχούμενες και επιθυμητές!
Η αφορμή
Η αφορμή για αυτό το άρθρο, μας δόθηκε από την πρόσφατη ακρόαση της κας Κίμπερλι Γκιλφόιλ στην επιτροπή ακροάσεων της Αμερικανικής Γερουσίας ενόψει της τοποθέτησής της στη θέση της Αμερικανίδας πρέσβειρας στην Ελλάδα. Κατ΄ αρχήν νομίζουμε ότι αξίζουν συγχαρητήρια στο κράτος των ΗΠΑ για την πολύ έξυπνη και εποικοδομητική διαδικασία που διαθέτουν για την επιλογή των πρέσβεών τους. Αυτοί προσκαλούνται ενώπιον της Αμερικανικής Γερουσίας,αρχικά στην επιτροπή εξωτερικών σχέσεων και στην συνέχεια στην ολομέλειας, όπου εκθέτουν τις απόψεις τους για την χώρα που πρόκειται να τοποθετηθούν, καθώς και για το πως θα ανταποκριθούν στο ρόλο τους. Στη συνέχεια απαντούν στις ερωτήσεις των Γερουσιαστών.
Η ουσία της ομιλίας της υποψήφιας πρέσβειρας
Ανατρέχοντας την ομιλία της κας Γκιλφόιλ, παρατηρούμε πως η υποψήφια πρέσβειρα παρουσιάστηκε πολύ καλά ενημερωμένη και μελετημένη για τα σύγχρονα γεωπολιτικά δεδομένα της χώρας μας και της ευρύτερης περιοχής της ανατολικής Μεσογείου. Ιδιαίτερη βαρύτητα επέδειξε στις αγορές από τη χώρα Αμερικανικών αμυντικών συστημάτων, όπως μαχητικών αεροπλάνων και ελικοπτέρων, πυραυλικών συστημάτων και πολεμικών πλοίων. Επίσης εξήρε το ότι η Ελλάδα διαθέτει πολύ υψηλό ποσοστό από το ΑΕΠ της για τις αμυντικές της δαπάνες. Εκτενή αναφορά επίσης είχε και για τις Ελληνοτουρκικές σχέσεις, κατακρίνοντας τη θέση της Τουρκίας για την αγορά των πυραύλων S-400 από τη Ρωσία. Όλα αυτά αποδεικνύουν το ισχυρό ενδιαφέρον των ΗΠΑ για το να διατηρούν τη χώρα μας ως ένα καλό πελάτη για την αγορά των Αμερικανικών οπλικών συστημάτων, τα οποία κατά τη θεώρησή της εντάσσονται και στον αμυντικό σχεδιασμό του ΝΑΤΟ.
Η έκπληξη στην ομιλία της
Όμως πραγματικά εκπλαγήκαμε όταν η κα Γκιλφόιλ προχώρησε σε λεπτομέρειες του αναπτυξιακού σχεδιασμού της χώρας μας ειδικά στον ενεργειακό τομέα. Αναφέρθηκε στις εγκαταστάσεις αποθήκευσης υγρού φυσικού αερίου LNG στη Ρεβυθούσα όπως και στον πλωτό χώρο της Αλεξανδρούπολης. Επιπλέον προχώρησε και σε λεπτομερέστερο σχολιασμό ως εξής : «εφόσον διοριστώ, θα συνεργαστώ με την Ελλάδα για την εμπορική αξιοποίηση επενδύσεων σε βασικούς αγωγούς φυσικού αερίου, όπως ο λεγόμενος “Κάθετος Διάδρομος” που συνδέει την Ελλάδα με τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, τη Μολδαβία, την Ουκρανία και την Κεντρική Ευρώπη», ανέφερε. Παράλληλα, τόνισε τη σημασία των ηλεκτρικών διασυνδέσεων της Ελλάδας με την Κύπρο, το Ισραήλ και την Αίγυπτο, που ενισχύουν την περιφερειακή ενεργειακή ασφάλεια.
Ο εθνικός μας ενεργειακός αναπτυξιακός σχεδιασμός και οι ΗΠΑ Σίγουρα ο εθνικός μας ενεργειακός σχεδιασμός περιλαμβάνει τόσο τους αγωγούς φυσικού αερίου στην Βόρεια Ελλάδα, όσον και τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις της Κρήτης με τις χώρες της ανατολικής Μεσογείου. Όμως μας δημιουργείται η εύλογη απορία που τον εθνικό μας αυτόν σχεδιασμό τον αναφέρει στις προτεραιότητές της και η κα Γκιλφόιλ, ως υποψήφια πρέσβειρα. Και επεκτείνοντας τον συλλογισμό μας διερωτώμαστε αν ανάλογες διαβεβαιώσεις έδιδαν και οι άλλοι πρέσβεις των δεκάδων χωρών που υπηρετούν στην Ελλάδα. Εκτίμησή μας είναι ότι κανένας άλλος υποψήφιος πρέσβης δεν θα προχωρούσε σε ανάλογες αναφορές πλην εκείνων που σχετίζονται άμεσα και με τον εθνικό μας ενεργειακό σχεδιασμό ως ενεργειακοί εταίροι, δηλαδή της Κύπρου, του Ισραήλ, της Αιγύπτου και της Βουλγαρία στον Βορρά. Και μάλιστα όταν οι ΗΠΑ θεωρητικά τουλάχιστον ως χώρα που βρίσκεται στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού και πολλές χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά ουδόλως σχετίζεται με την εγγύτερη γειτονία μας.
Προσπάθεια για μία ερμηνεία
Προσπαθώντας να ερμηνεύσουμε τις δηλώσεις της κας Γκιλφόιλ, και κατ΄ επέκταση τις σκέψεις της Αμερικανικής διπλωματίας και των εκπροσώπων της εξωτερικής πολιτικής σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, καταλήγουμε σε κάποιες εκδοχές :
-- Kατά πρώτον θεωρούμε ότι η χώρα μας αποτελεί περιοχή ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ.
– Κατά δεύτερον εκτιμούμε ότι η θέση της χώρας μας ενεργειακά, θεωρείται ιδιαίτερα κομβικής σημασίας ακόμη και για τους Αμερικανούς.
– Κατά τρίτον επίσης εκτιμούμε ότι για να καταστεί η χώρα μας ενεργειακός κόμβος δεν αρκεί μόνον η βούληση της Ελλάδας και των υπόλοιπων ενεργειακών μας εταίρων, δηλαδή της Κύπρου, του Ισραήλ, της Αιγύπτου αλλά και της Βουλγαρίας ίσως. Πολύ βαρύνοντα λόγο και ίσως και τον βαρύτερο, τον διατηρούν οι ΗΠΑ. Αυτό τον στρατηγικό ρόλο τον διαθέτουν οι ΗΠΑ, κατ΄αρχήν διότι είναι σε θέση να χρηματοδοτήσουν τέτοια εγχειρήματα με τις τεράστιες πιστώσεις οι οποίες είναι αναγκαίες μέσω φυσικά εξιδικευμένων εταιρειών Αμερικανικών συμφερόντων. Επιπρόσθετα ως στρατηγική υπερδύναμη που είναι , δύναται να εξασφαλίσει, εφόσον φυσικά το αποφασίσει, τις συνθήκες ειρήνης και ασφάλειας για τα εκτελούμενα έργα και τις μόνιμες εγκαταστάσεις οι οποίες είναι αναγκαίες για αυτά τα μεγάλα επιτεύγματα.
-- Κατά τέταρτον οφεΊλουμε να παραδεχτούμε ότι οι ΗΠΑ ως παγκόσμια στρατηγική υπερδύναμη, η οποία διατηρεί ισχυρό γεωπολιτικό ενδιαφέρον σε ολόκληρο τον Ευρωπαϊκό χώρο, ενδιαφέρεται ιδιαίτερα και για τον ενεργειακό εφοδιασμό του χώρου. Μέλημά της είναι να φροντίζει ώστε να μην υπάρχει ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία. Οι λύσεις λοιπόν με κομβικό χώρο την Ελλάδα, την ευνοεί ιδιαίτερα. Εξ άλλου και η κα Γκιλφόιλ το ανέφερε στην ομιλία της.
Για μια ισορροπημένη εποικοδομητική εξωτερική πολιτική
Αναλογιζόμενοι λοιπόν όλα τα παραπάνω εκτιμούμε ότι, προκειμένου οι μεγάλες και στρατηγικές αποφάσεις της χώρας μας στον ενεργειακό τομέα να ευοδωθούν θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους και τις θέσεις των Αμερικάνων. Θεωρούμε ότι το ίδιο θα συμβεί και στην υπόθεση των ερευνών για τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων στις υποθαλάσσιες περιοχές της Ελληνικής ΑΟΖ. Μάλιστα μας προξένησε έκπληξη το ότι η κα Γκιλφόιλ δεν έκανε καμία αναφορά σε αυτό το θέμα.
Η έννοια της ανεξάρτητης εξωτερικής πολιτικής
Η υπόθεση της ανεξάρτητης εξωτερικής πολιτικής της χώρας μας και η οποία για πρώτη φορά θεωρούμε πως εκφράστηκε τον Ιούλιο του ΄74 όταν η Ελλάδα αποφάσισε να αποχωρήσει από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ έχει περάσει από τότε από ‘’σαράντα κύματα’’. Ο Έλληνας πολιτικός που ως πρωθυπουργός εγκαινίασε πραγματικά το άνοιγμα μιας νέας σελίδας στην εξωτερική πολιτική της χώρας μας για την εδραίωση μιας ανεξάρτητης εξωτερικής πολιτικής ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου. Ήταν πράγματι ρηξικέλευθες οι θέσεις του Παπανδρέου ειδικά στην θεώρησή του για την ανάμειξη των ΗΠΑ στα εσωτερικά θέματα της χώρας μας. Αυτό εκφράστηκε με τις δυσκολίες της Ελληνοαμερικανικής προσέγγισης καθότι οι μεν ΗΠΑ θεωρούσαν τον Παπανδρέου ανεπιθύμητο πολιτικό πρόσωπο στη χώρα τους, εκείνος δε απαξιούσε να συναλλαγεί μαζί τους με τους όρους που αυτοί έθεταν. Έτσι ο Παπανδρέου ως πρωθυπουργός επισκέφθηκε για πρώτη φορά τις ΗΠΑ μετά από 13 χρόνια, τον Απρίλιο το ΄94! Έκτοτε οι Ελληνοαμερικανικές σχέσεις έχουν ομαλοποιηθεί, φυσικά σε εντελώς διαφορετική βάση της ισοτιμίας και της ειλικρίνειας που παλαιότερα δεν τηρούνταν.
Ο ρόλος των ΗΠΑ και η ανάγκη ‘’να έχουν γνώση οι φύλακες ‘’
Σήμερα πια, θεωρούμε ότι οι Ελληνοαμερικανικές σχέσεις βασίζονται σε ένα πλαίσιο ισοτιμίας και εθνικού αλληλοσεβασμού. Οι θέσεις και οι αναφορές για τον ενεργειακό σχεδιασμό της χώρας μας που διατύπωσε η κα Γκιλφόιλ στην ακρόασή της στην Αμερικανική Γερουσία, όντας πράγματι μη σχετιζόμενος με τις εθνικές υποχρεώσεις των ΗΠΑ, θεωρούμε ότι δεν αποτελούν παρέμβαση στον εθνικό μας ενεργειακό σχεδιασμό. Αντίθετα μάλιστα, εφόσον οι συζητήσεις και οι συμφωνίες μεταξύ μας είναι μέσα στα πλαίσια των εθνικών μας συμφερόντων , θα πρέπει να είναι καλοδεχούμενες και επιθυμητές. Όμως αυτές οι δηλώσεις δεν πρέπει να περνούν απαρατήρητες καθότι αποτελούν υποθέσεις δικές μας και δευτερευόντως σχετίζονται με τις Αμερικανικές υποθέσεις. Ακριβώς για ‘’να έχουν γνώση οι φύλακες ‘’.