Παρακολουθώ επισταμένως την περιπέτεια της προσωρινής (?) «κατοικίας» πολλών προσφύγων (Σύριοι-Ιρακινοί) σε κάποιες πλατείες, ή σε προαύλια ή σε προβλήτες λιμανιών, με ένα μικρό (πιο μικρό δεν γίνεται) αντίσκηνο, το οποίο μετατρέπεται σε σπίτι που «στεγάζει» άνθρωπο ή ανθρώπους. Ψυχές, σώματα, αντοχές, υπολήψεις, μικρές ή μεγάλες ιστορίες, βίοι ανθρώπων… Ένα τόσο δα ύφασμα σε τέσσερις πασσάλους-στηρίγματα είναι ο χώρος στέγασης, είναι το σημείο που θα ξαπλώσεις κουλουριασμένος αφού τεντωμένο το σώμα δεν χωράει και θα πρέπει να περιορίσει τη γεωμετρία του όσο παίρνει… Κάτι τέτοια μικροσκοπικά αντίσκηνα συναντάει κανείς ως απαραίτητο εξάρτημα ορειβάτη για τις αναρριχήσεις του ή στις ομάδες προσκόπων για τις οικολογικές εξορμήσεις τους.
Οι «κατοικίες» αυτές όμως, έχουν μετατραπεί σε ένα νέο έμβλημα, ένα νέο διακριτικό που υποδηλώνει σκληρή μοίρα, απέραντη μοναξιά, ξεριζωμό και απόλυτο περιθώριο! Το συνηθίσαμε στη «φιλοξενία» τής Ειδομένης όπως και σε άλλα πολλά σημεία στα νησιά και στην ενδοχώρα και άρχισαν να ακούγονται φωνές πως θα υπάρξει και άλλη φάση και πως θα συνεχιστεί…
Μέσα εκεί, στον στενό χώρο τού αντίσκηνου, η ψυχή είναι αναγκασμένη να υπομείνει, να περιοριστεί, να προσαρμοστεί, να συρρικνωθεί, γιατί οι συνθήκες είναι αντίξοες και όλοι αυτοί οι ουσιαστικά ανέστιοι, «φιλοξενούνται» σε ξένη χώρα γιατί η δική τους βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση, κατακερματισμένη και θανατηφόρα. Εκεί λοιπόν, μέσα στο μικρό, τόσο δα χώρο, έχεις την… πολυτέλεια ακόμα και να συγκατοικείς και να μοιράζεσαι το κατά δύναμιν… Το κρύο τού χειμώνα, τις βροχές, τις ζέστες τού καλοκαιριού με τα 40ρια θερμοκρασίας, που μεταμορφώνουν την «κατοικία» σε κολαστήριο, τόσο, που θα δυσκόλευε ακόμα και τον Ποιητή τής «Κόλασης» να περιγράψει μια τέτοια κατάσταση!
Όλα τα χαρακτηριστικά μιας τέτοιας «κατοικίας» συνθέτουν μια από τις όψεις τής σύγχρονης τραγωδίας όπως εξελίσσεται στους χαλεπούς καιρούς του 21ου.
Μα, πώς μου ήρθαν εν μέσω Αυγούστου τέτοιες σκέψεις και ταράζω την καλοκαιρινή σας ραστώνη; Ανεχτείτε με.
Παρατηρώ πολύ συχνά αυτές τις αυτοσχέδιες σκηνές. Είναι ό,τι πιο λίγο, ό,τι πιο ταπεινό μπορεί να διαθέτει μια ψυχή που βρίσκεται μόνη στην ερημιά των τεσσάρων οριζόντων! Τις βλέπουμε πλέον καθημερινά και-επί πλέον-έχουν ενταχθεί στο καθημερινό τοπίο, τόσο όσο να μην μας κάνει πλέον εντύπωση. Να μην το… προσέχουμε, να το προσπερνάμε. Ούτε καν να το επισημαίνουμε. Η ψυχή εκεί μέσα σε αυτόν τον «μη χώρο» είναι παντελώς μόνη και υποχρεώνεται να περιορίσει τη φαντασία της ως προς κάτι το αισιόδοξο. Αυτή η ιδιότυπη εξορία, η υποχρεωτική τιμωρία τής μοναξιάς, είναι το χαρακτηριστικό αυτής της στέγασης. Δεν είναι παραπήγματα, προκάτ σπίτια, κοιτώνες, που φιλοξενούνε ομάδες ή οικογένειες, έστω με δύσκολες συνθήκες. Είναι ατομικά αντίσκηνα όπου «κατοικούν» άνθρωποι που διαθέτουν το… τίποτα, ζητούν το απόλυτα λίγο, το απόλυτα αυτονόητο (μια τροφή, ένα διαβατήριο, μια βίζα, μια άδεια για πέρασμα). Τους συνηθίσαμε να υπάρχουν και προσποιούμαστε πως δεν τους βλέπουμε. Έχουν προστεθεί στο περιθώριο μαζί με τους ντόπιους «δικούς μας».
Αλήθεια, πώς θα σηκώσει αυτή η χώρα ένα τέτοιο κοινωνικό βάρος ενός περιθωρίου που συνεχώς διευρύνεται; Ποιο μπορεί να είναι το μοντέλο κοινωνικής πολιτικής που θα μαζέψει τα κομμάτια ενός τέτοιου κοινωνικού κατακερματισμού;
Είναι ερωτήματα που δεν περιμένουν απάντηση. Οι «κατοικίες» στις οποίες αναφέρομαι έχουν ριζώσει στη σκέψη μου και στροβιλίζουν στο μυαλό μου. Βρίσκω πως τρόποι όπως το «όλοι μαζί μπορούμε», τα «κοινωνικά παντοπωλεία», τα «κοινωνικά συσσίτια» των Δήμων, η αρωγή της Εκκλησίας της Ελλάδος και άλλες τέτοιες αξιέπαινες προσπάθειες, είναι ασπιρίνες και παυσίπονα. Θα πρέπει να βρεθούν οι ρίζες και τις γνωρίζουμε, αλλά αδυνατούμε να τις αντιμετωπίσουμε σε βάθος. Ένα θέμα, το μεταναστευτικό, που η σπέκουλά του από ακροδεξιές πολιτικές δυνάμεις και το παραγόμενο από αυτές δηλητήριο, έχει διαχυθεί σε όλη την Ευρώπη με τις γνωστές δεξιόστροφες πολιτικές, οι οποίες θα φέρουν πολιτικά και πολιτισμικά πισωγυρίσματα!
Οι «κατοικίες» των σκηνιτών εξόριστων της εποχής μας, είναι σήμα κατατεθέν των καιρών! Για να θυμίζουν πως ο σύγχρονος πολιτισμός των κοινωνιών τού 21ου, περιέχει πολλά νέα και αναπάντεχα στοιχεία που θα πρέπει να συμπεριληφθούν στις σκέψεις και τις ιδεολογίες. Ο «κάτοικος» σκηνίτης ζούσε κάποτε σαν και μας και τώρα πρέπει να τον νιώσουμε σαν έναν από εμάς. Δηλαδή από όσους ακόμα νιώθουν πως η μοναξιά και το δράμα τής ψυχής ενός ανθρώπου, σε κάποια σημεία τής διαδρομής πρέπει να συναντάει και τη
δική μας ψυχή…