ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ: συμβατικός ή λειτουργικός γάμος;

Γιάννηs Κωνσταντινίδηs 29 Απρ 2015

Οι θεωρίες σχηματισμού κυβερνητικών συνεργασιών δύσκολα θα προέβλεπαν την απόφαση του ΣΥΡΙΖΑ να συμμαχήσει με τους ΑΝΕΛ. Σε συστήματα που απαιτούν την εκδήλωση ενεργούς στήριξης μιας κυβέρνηση μέσω της διαδικασίας της ψήφου εμπιστοσύνης, τα κόμματα επιλέγουν συνηθέστερα ως εταίρους τους ιδεολογικά συγγενείς τους σχηματισμούς προκειμένου να διασφαλίσουν την αγαστή συνεργασία με ορίζοντα την εφαρμογή αμοιβαίως αποδεκτών πολιτικών. Σπανιότερα, επιλέγουν ως εταίρους μικρότερα κόμματα, ακόμα και αν έχουν λιγότερες προγραμματικές ομοιότητες μαζί τους, προκειμένου να έχουν το πλεονέκτημα ισχύος στη μεταξύ τους σχέση. Στη δεύτερη περίπτωση βέβαια, η λειτουργικότητα της σχέσης συναρτάται του βαθμού στον οποίο το μικρό κόμμα, παρά το μέγεθός του, διεκδικεί για τον εαυτό του το status του ισότιμου εταίρου.

Την επομένη των εκλογών της 25ης Ιανουαρίου, ο ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να έκανε τη σπανιότερη επιλογή: οι πολιτικές προτάσεις των ΑΝΕΛ απέχουν σημαντικά από τις δικές του, ιδιαίτερα μάλιστα στους τομείς πολιτικής κλασικού ενδιαφέροντος για την ανανεωτική Αριστερά, όπως οι ατομικές ελευθερίες. Όμως το μέγεθός τους σε σχέση με τον ΣΥΡΙΖΑ επέτρεπε την εύκολη διαχείρισή τους, γεγονός που καθιστούσε την επιλογή δικαιολογήσιμη. Υπό έναν όρο: τον αυτό-περιορισμό των ΑΝΕΛ σε δεύτερο ρόλο. Ο Πάνος Καμμένος δε φαίνεται ωστόσο να περιορίζεται σε έναν τέτοιο ρόλο. Οι συχνές, και επικοινωνιακά ενδιαφέρουσες, δημόσιες δηλώσεις του καθιστούν τον μικρό εταίρο της κυβέρνησης ορατό. Χαρακτηριστική είναι η πρωτοβουλία για τη διανομή φυλλαδίων με θέμα τις γερμανικές αποζημιώσεις στα σχολεία. Μια τέτοια διάθεση προβολής του μικρού εταίρου, και μάλιστα με θεωρητικά μη φιλικές για τον χώρο της Αριστεράς θέσεις, όπως ήταν η εμπλοκή του Στρατού στο ζήτημα της ενημέρωσης των μαθητών για τις αποζημιώσεις, θα μπορούσε να καταστήσει προβληματική τη συνεργασία των δύο κομμάτων.

Όμως στην πράξη, ο Πάνος Καμμένος και οι απόψεις του δε φαίνεται να προκαλούν αντιδράσεις στο εκλογικό κοινό του ΣΥΡΙΖΑ. Στη χρονοσειρά απλών δημοτικοτήτων των ηγετών της Μονάδας Ερευνών Κοινής Γνώμης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας εντοπίζεται σημαντικά θετική συσχέτιση μεταξύ του βαθμού συμπάθειας για τον Αλέξη Τσίπρα και του αντίστοιχοι για τον Πάνο Καμμένο. Επιπλέον, το 52% των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ διαφωνούν με την άποψη ότι ο Πρωθυπουργός θα πρέπει να περιορίσει την ισχύ των ΑΝΕΛ και του Πάνου Καμμένου εντός της κυβέρνησης. Ακόμα και η αμφιλεγόμενη δήλωση των ΑΝΕΛ για την ενημέρωση των μαθητών γύρω από το θέμα των αποζημιώσεων έγινε θετικά δεκτή από τους περισσότερους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ. Στο σχετικό διάγραμμα αποτυπώνεται μια μείωση των ποσοστών συμφωνίας με την πρόταση όταν στο ερώτημα γίνεται ευθεία αναφορά στον Πάνο Καμμένο ως τον εμπνευστή της πρότασης, όμως η μείωση είναι μηδαμινή στην περίπτωση των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ.

Όσο παράδοξο και αν φαίνεται εκ πρώτης όψης, η συμμετοχή των ΑΝΕΛ στην κυβέρνηση Τσίπρα κάθε άλλο παρά προβληματίζει το ακροατήριο του ΣΥΡΙΖΑ. Σε αυτήν τη βάση λοιπόν, δε φαίνεται να προβληματίζει και τον ίδιο τον μεγάλο εταίρο. Η κυβερνητική συμβίωση των δύο κομμάτων είναι τελικά λειτουργική και όχι απλώς συμβατική, παρότι η εικόνα του μικρού εταίρου κάθε άλλο παρά αχνή είναι. Η κοινή στόχευση της ανατροπής της μνημονιακής συμφωνίας καλύπτει τις όποιες διαφορές στις πολιτικές προτεραιότητες των δύο κομμάτων. Ή ίσως τα ακροατήρια των δύο κομμάτων δεν είναι πλέον τόσο διαφορετικά.