Ο Γιώργος Παυλάκης έχει μοναδικά χαρακτηριστικά: αγωνίστηκε κατά της Χούντας (κρύβονταν από την χουντική ασφάλεια από σπίτι σε σπίτι), μέσα στο Πολυτεχνείο κινδύνευσε και πάλι προσπαθώντας να βοηθήσει τραυματίες με τις πρωτόλειες γνώσεις ως νέος γιατρός, αψηφώντας τον υπαρκτό κίνδυνο ακόμη και για τη ζωή του. Ως φοιτητής άκουγα για τον Γιώργο Παυλάκη ως μύθο και έψαχνα να βρω δηλώσεις του, περιγραφές του για τις ιστορικές αυτές στιγμές για την Δημοκρατία και τον τόπο.

Άφαντος, σε αντίθεση με πολλούς άλλους! Τον γνώρισα μετά από χρόνια ως συνάδελφο (νεότερος του γαρ) από το πραγματικά κορυφαίο ερευνητικό του έργο στην Αμερική για τους ογκογόνους ιούς αλλά περισσότερο για την συμμετοχή του στον λειτουργικό χαρακτηρισμό του ιού του AIDS, η δουλειά του βοήθησε καθοριστικά στην αντιμετώπιση της φοβερής αυτής ίωσης.

Ο Γιώργος Παυλάκης είναι μοναδικός γιατί παρότι κορυφαίος επιστήμονας διεθνώς, γιατί υπεύθυνος δημοκρατικός πολίτης σε ιστορικές και αληθινά δύσκολες στιγμές της χώρας είναι ένας βαθιά ταπεινός και απλός άνθρωπος. Είναι το παράδειγμα που λείπει σήμερα από τον τόπο για τους νέους.

Έχει τα χαρακτηριστικά των αληθινά μεγάλων που σήμερα μετρώνται στα δάκτυλά των χεριών μας: ανεπιτήδευτος, προσφερόμενος στους συνανθρώπους του, ένας ατόφιος εκφραστής της αριστεράς των νιάτων μας, δίχως όμως εμμονές, δίχως εξαργυρώσεις, ελεύθερος και ανθρώπινος. Είναι μια αυθεντική πριμαντόνα της επιστήμης που νιώθει άνετα μέσα στους απλούς ανθρώπους, σε αντίθεση με σχεδόν όλες τις άλλες. Παρότι τον ξέρω χρόνια, όταν σκέφτομαι ή γράφω για την διαδρομή του πάντα συγκινούμαι …

Από την ανάρτηση του γιατρού Γιώργου Παυλάκη για το Πολυτεχνείο

Με αφορμη το Πολυτεχνειο 2025

Ευχαριστώ τους παρουσιαστές του Off the record στην ERTNEWS χθες βράδυ για την ωραία κουβέντα που ειχαμε για το Πολυτεχνείο. Η διευθυνση του λινκ στο ERTFLIX ειναι στα σχολια.

Ο προσκεκλημενος ιστορικος Τασος Σακελλαροπουλος ηταν εξαιρετικος και εδωσε ενα τεραστιο ευρος ουσιαστικων πληροφοριων σε λιγο χρονο. Αξιζει πραγματι να τον ακουσετε. Μου θυμισε πολλα απο εκεινη την εποχη που δεν προλαβα να πω στην εκπομπη, δυστυχως, και γραφω μερικα εδω πριν τα ξεχασω. Ειναι γιος του αειμνηστου Παναγιωτη Σακελλαροπουλου, Ψυχιατρου και Ψυχαναλυτη με μεγαλο εργο στην Κοινωνικη Ψυχιατρικη, αξιος δασκαλος πολλων απο μας. Ο Παναγιωτης Σακελλαροπουλος ηταν μαζι μας το βραδυ της Παρασκευης στο ιατρειο του Πολυτεχνειου οπως ηταν και ο Κοκος Αλιβιζατος, καθηγητης ιατρικης και η γυναικα του που ειχαν ερθει μετα τις εκκλησεις μας απο το ραδιοφωνικο σταθμο του Πολυτεχνειου. Ηταν και δυο γιατροι απο το ΚΑΤ. Ηταν και ο Κωστας Κουτσης απο πιο νωρις, ειδικευμενος η ειδικευομενος τοτε, που τραβηξε πολυ απο το βαρος της φροντιδας για το πρωτο κυμα των τραυματισμενων απο τις συμπλοκες με την αστυνομια. Οταν ηρθε ενα σοβαρο κυμα τραυματιων απο σφαιρες, μεσα σε μια αποπνικτικη ατμοσφαιρα απο δακρυγονα το σουρουπο της Παρασκευης ηταν ευκολο να καταλαβω οτι δεν μπορουσαμε να τα βγαλουμε περα με τετοιο ογκο τραυματιων και με τετοια τραυματα. Ολοι οι διαδηλωτες εβλεπαν το Πολυτεχνειο σαν ασυλο και αυτοματα εφερναν τους τραυματισμενους μεσα. Προσπαθησα να το σταματησω αυτο το προβλημα μεσα σε κατασταση που εξελισσοταν ραγδαια. Προσπαθησα να πεισω την πυλη να στελνουν τους τραυματιες στα νοσοκομεια αντι να τους κουβαλανε με τα χερια στο γιατρειο. Αυτο καπως εφαρμοστηκε σταδιακα γιατι οταν γυρισα απο το ραδιοσταθμο στο γιατρειο ειχε επικρατησει σχετικη ησυχια για δυο λογους: Οι συγκρουσεις γυρω απο το Πολυτεχνειο ειχαν προσωρινα κοπασει και προσπαθουσαν να κατευθυνουν τους τραυματιες προς νοσοκομεια. Ο λογος που εφυγα απο το γιατρειο οταν ειχαμε ενα νεκρο ηταν για να πεισω τη Συντονιστικη οτι χρειαζοταν να κατευθυνουμε τους τραυματιες προς νοσοκομεια και να ειδοποιησουμε τον ιατρικο κοσμο της Αθηνας με το μονο μεσο που ειχαμε, το Ραδιοσταθμο, οτι υπαρχει ενα μεγαλο κυμα σοβαρα τραυματιων και οτι επρεπε να ετοιμαστουν τα νοσοκομεια. Ενας αλλος λογος ηταν οτι μερικοι φοιτητες χωρις ιατρικη πειρα για το τι χρειαζοταν στο γιατρειο μας, εβγαζαν ανακοινωσεις χωρις να χρειαζεται. Στο γιατρειο μεσα σε λιγες ωρες ειχε μαζευτει τεραστιος αριθμος φαρμακων, εργαλειων και χρηματων, αυτο που χρειαζομαστε ηταν χειρουργοι για πολεμικα τραυματα. Γενικα στο γιατρειο επικρατησε ψυχραιμια και λειτουργικη ταξη, κατα τη γνωμη μου αξιοθαυμαστη μεσα στη γενικη ταραχη. Ο καθενας εκανε οτι νομιζε οτι ηταν η δουλεια του αυτενεργωντας αλλα και υπακουωντας οταν υπηρχαν εντολες. Στη Συντονιστικη Επιτροπη προσπαθησα να πεισω τους 2-3 που βρηκα γι αυτα που ανεφερα παραπανω και τελικα αποφασιστηκε να παω να κανω ανακοινωση στο Ραδιοσταθμο γιατι η κατασταση γινοταν κρισιμη και παιζονταν ζωες. Ο Ραδιοσταθμος και η λειτουργια του ειχε γινει εφτασφραγιστο μυστικο για ευνοητους λογους, ειχε μεταφερθει απο την προηγουμενη θεση του και δεν εμπαινε κανεις παρα μονο με ειδικες διαδικασιες. Τελικα βρηκα τον υπευθυνο περιφρουρησης το Φιλιππακη και με πηγε στο Ραδιοσταθμο, οπου εδωσα να διαβασουν μια προσεκτικη ανακοινωση που ελεγε για την αναγκη νοσοκομειων και χειρουργειων για τραυματιες. Μεχρι να κανουν την ανακοινωση καθησα σε ενα στρωμα που ειχαν βαλει τα παιδια διπλα στον πομπο και με πηρε για λιγο αυτοματα ο υπνος μετα απο ξενυχτι και ενταση δυο ημερων. Γυρνωντας στο γιατρειο βρηκα σχετικη ηρεμια οπως ανεφερα και μερικους φοιτητες και φοιτητριες να συζητανε με τον Αλιβιζατο. Δεν ξερω τι με επιασε και του κακομιλησα εκεινη τη στιγμη, οτι θα επρεπε να ειναι στην κλινικη του αντι να καθεται εκει. Ο ανθρωπος ειχε ερθει με κινδυνο για να βοηθησει. Αυτο με στενοχωρει βαθια καθε φορα που το σκεφτομαι. Οι πιο ηλικιωμενοι, ερχομενοι μεσα στο Πολυτεχνειο κινδυνευαν να χαρακτηριστουν υποκινητες των 'αμυαλων παιδιων' και να εχουν βαριες κυρωσεις. Μας πηρε πολλες ωρες την Παρασκευη να συνειδητοποιησουμε οτι οι χουντικοι δολοφονοι δεν εκαναν τοσο λεπτες διακρισεις αλλα μας θεωρουσαν ολους κινουμενους στοχους για τα οπλα τους, οχι ανθρωπους. Οι χαφιεδες που ειχαν καταφερει να βαλουν στο Πολυτεχνειο, εψαχναν για τις προθεσεις μας. Ο χαφιες Πιμπας εκανε υπαινιγμους οτι μπορουσε να μας φερει οτι θελουμε για αμυνα υπονοωντας αχνα και οπλα, που θα σημαινε τρομακτικη σφαγη απο το στρατο.

Ενα κυμα τρομαγμενων παιδιων μπουκαρε στο ιατρειο αμεσως μετα το γκρεμισμα της πυλης απο το τανκ, μερικα σε κατασταση υστεριας, μαζι με μερικους τραυματιες. Η πιο βαρια τραυματισμενη ηταν η Πεπη Ρηγοπουλου, με τα ποδια λιωμενα απο τα σιδερα μαλλον που επεσαν. Θυμαμαι οτι ηταν και ο Σακελλαροπουλος σε αυτους που προσπαθησαμε να την αναταξουμε, οπως ειπε ο γιος του στη χθεσινη εκπομπη. Δεν πιστευα οτι θα επιβιωσει, μαλιστα την ειχα για νεκρη μεχρι την πτωση της δικτατοριας. Ηταν μεγαλη η χαρα μου οταν την ειδα να καθεται σιωπηλη σε μια καρεκλα, τα ποδια της σκεπασμενα με μια κουβερτα νομιζω, στο κτηριο της Αρχιτεκτονικης πισω απο τα μικροφωνα της μεγαλης γιορτης του Πολυτεχνειου, με εναμισο εκατομμυριο κοσμο να διαδηλωνει. (*Με αυτη την εικονα στο μυαλο μου εγραψα ενα ποιημα για εκεινη την εποχη).

Αρκετα απο αυτα τα εχω γραψει, εδω θα ηθελα να πω μερικες παραπανω σκεψεις. Δεν ειχα ποτε την ευκαιρια να κατσω συστηματικα με αλλους συναγωνιστες και να κανουμε ενα χρονικο των γεγονοτων και των θυματων που ειδαμε οσο τα πραγματα ητα νωπα. Ξερω πολλους συναγωνιστες που δεν μιλησαν ποτε γι αυτα, τουλαχιστον δημοσια. Ουτε πηραν δοξες και τιμες. Εγω εφυγα για Αμερικη μετα απο μια θητεια στο πρωτο Διοικητικο Συμβουλιο του Συλλογου Φοιτητων Ιατρικης. Ημουν και προεδρος της Επιτροπης Αποχουντοποιησης, και κατηγορηθηκα απο τον Θοδωρο Α., νεοτευκτο στελεχος νεοτευκτης παραταξης τοτε, οτι καλυπτω χουντικους καθηγητες, (στην Ιατρικη ειχαμε πολλους), γιατι μου ειχαν υποσχεθει θεση στο Πανεπιστημιο. Η πρωτη φορα που εγραψα και μιλησα δημοσια για το Πολυτεχνειο ηταν μετα 20 χρονια, στην επετειο. Με εξαιρεση τους γιατρους σε οποια νοσοκομεια επισκεπτομουν, μεχρι τοτε σχεδον κανεις δεν ηξερε τιποτα για μενα, και ουτε και θα μαθαινε, οπως για χιλιαδες αλλους συμμετοχους στην εξεγερση. Υπευθυνος γι αυτο σε μεγαλο βαθμο ειναι ο Δημητρης Παπαχρηστος, και η συναντηση μας μεσα στο σταθμο του Πολυτεχνειου ενω εβγαζε τα πνευμονια του καλωντας το λαο για συμπαρασταση, ενα κυριο συνθημα εκεινης της ημερας. Μεχρι τοτε τον ηξερα μονο σαν φατσα απο κοινες διαδηλωσεις και συνεδριασεις. Αυτος βρηκε το τηλεφωνο μου στην Αμερικη και με κυνηγαγε για καιρο να γραψω ενα κεφαλαιο στο συλλογικο τομο 'Εκ των Υστερων' που βγηκε για τα 20 χρονια του Πολυτεχνειου. Ο Λαλιωτης προσθεσε και το 19+1 στον τιτλο. (Το βιβλιο επανεκδοθηκε στα 31 χρονια του Πολυτεχνειου). Εδω πρεπει να πω οτι εκεινη την εποχη ειχα γινει Ενα-φεγγαρι-διασημος λογω της επιδημιας AIDS και λογω μιας νεαρης δραστηριας δημοσιογραφου της ΕΡΤ, της Εμυς Κροκιδη, που επεμενε να με βγαζει στον αερα. Ετσι νομιζω με ξαναβρηκε ο αδελφος Μητσος Παπαχρηστος μετα 20 χρονια. Με τα πολλα, υποσχεθηκα να γραψω ενα κεφαλαιο αφου εμαθα τους πιθανους συμμετεχοντες, αλλα εκεινη την εποχη γυρναγα τον κοσμο για διαλεξεις και συνεδρια. Νομιζω οτι ειχα αρχισει να το σχεδιαζω, ενα μεγαλεπηβολο σχεδιο με αναμνησεις για ολη τη δικτατορια, οταν ημουν στην Ταυλανδη, εχοντας θυμηθει την πολυνεκρη εξεγερση των φοιτητων την εποχη πριν το Πολυτεχνειο. Αυτο το σχεδιο συρρικνωθηκε απο αεροπλανο σε αεροπλανο. Εκεινη την εποχη ερχομουν συχνα στην Κρητη για να βοηθησω ένα μεγαλο Ελληνα επιστημονα, τον αειμνηστο Φωτη Καφατο, που ειχε αρχισει να κτίζει με πολλες δυσκολιες τα πρωτα λυομενα παραπηγματα του Πανεπιστημιου Κρητης μεσα στα αμπελια της Κνωσσου, που τωρα εχει εξελιχθεί σε ένα από τα καλυτερα ερευνητικα Πανεπιστημια της Ελλαδος. Οσο κειμενο καταφερα να τελειωσω, το ονομασα «Κομματια κι Αποσπασματα» γιατι ηταν ακριβως αυτό, κομματια από ένα μεγαλυτερο κειμενο που ποτε δεν τελειωσα. Το εστειλα από την Κρητη την τελευταια στιγμη ενώ το βιβλιο ηταν ετοιμο για το τυπογραφειο και το εβαλαν στο τελος εκτος αλφαβητικης σειρας. Ένα μικρο κομματι από αυτό το κειμενο μπηκε στο βιβλιο γλωσσας της τριτης Δημοτικου, που το θεωρω μεγαλη τιμη και την καλυτερη δημοσιευση μου. Ξαναμιλησα γι αυτά στο βιβλιο του Χανδρινου «Ολη νυχτα εδώ».

Αυτό το κειμενο μαζι με το AIDS και φυσικα οι επιμονες αναφορες του Παπαχρηστου, της πολυαγαπημενης Ιωαννας Καρυστιανη και αλλων φιλων που ξαναβρηκα τοτε, με εκαναν δημοσιο προσωπο. Καπως ετσι βγηκε και ο τιτλος γιατρος του Πολυτεχνειου. Αν καποιοι πρεπει να χαρακτηριστουν μ αυτό τον τιτλο είναι γιατροι σαν τον Κουτση και αλλους που βοηθησαν πολλους τραυματιες και εσωσαν ζωες. Περιλαμβανουν γιατρους στα νοσοκομεια και ιδιαιτερα το «Ρυθμιστικο» που με δικο τους κινδυνο προστατευσαν τραυματιες από την τυφλη χουντικη βια.

Η προσπαθεια δυσφημησης του Πολυτεχνειου αρχισε σχεδον αμεσως και εντατικοποιηθηκε με την παροδο του χρονου οσο οι νεες γενιες δεν ειχαν αμεση αντιληψη των γεγονοτων. Από τις πιο υπουλες και επιμονες προσπαθειες είναι ότι δεν υπηρχαν νεκροι στο Πολυτεχνειο. Υπηρχαν, και πολλους τους ανακοινωσε η χουντα. Η ιστορικη ερευνα εχει αποφανθει για 24 απολυτα διαπιστωμενους νεκρους και περιπου αλλους τοσους που εχουμε πολλες αποδειξεις. Όταν αντιμετωπιζεις αυτους που δεν αναγνωριζουν νεκρους, λενε ότι κανεις δεν πεθανε μεσα στο Πολυτεχνειο. Λες και οι ανθρωποι εξω από το Πολυτεχνειο δεν εχουν ψυχη και δικαιωματα. Πως μπορεις να κοροιδευεις ξεχωριζοντας μεσα κι εξω από μια μαντρα? Η αυθορμητη εξεγερση ηταν σε ολη την Αθηνα, διαδηλωσεις εγιναν σε πολλα μερη και νεκροι από στρατιωτικα πυρα υπηρξαν παντου.

Άλλη επιμονη κατηγορια ότι οι εγκλειστοι στο Πολυτεχνειο εξαργυρωσαν πολιτικα τη συμμετοχη τους. Ελαχιστοι εγιναν πολιτικοι και πολύ καλα εκαναν. Αν δεν γινονταν αυτοι, τοτε ποιοι? Μονο οι γονοι Κοτζαμπάσηδων και εκλεκτων οικογενειων? Αυτοι που λουφαξαν στη χουντα και περιμεναν καποιους αλλους να βγαλουν τα καστανα από τη φωτια? Η γνωμη μου από τα παραδειγματα που ξερω είναι ότι η πλειοψηφια των συμμετεχοντων παρεμειναν ενεργοι πολιτες παρ ότι δεν ασχοληθηκαν επαγγελματικα με την πολιτικη.

Τελος, η βλακωδεστερη κατηγορια είναι ότι η γενια του Πολυτεχνειου κατεστρεψε την Ελλαδα. Αν με αυτό τον ορο εννοουμε ολους τους γεννημενους από το 1950-1965 τοτε το συζηταμε. Αν εννοουμε τη μικρη μειοψηφια που διαδηλωσε κατά της χουντας προσπαθωντας να επαναφερει μη καταπιεστικο καθεστως και να αποσοβησει εθνικες καταστροφες όπως της Κυπρου, αυτό είναι αυθαιρετο και πολύ αδικο. Κατηγορουμε μια μειοψηφια για τις πραξεις της πλειοψηφιας.