Τώρα που έχει καταλαγιάσει η επικοινωνιακή θύελλα, μπορούμε να δούμε ψύχραιμα τι σημαίνουν σε περιβαλλοντικούς, πολιτικούς και γεωπολιτικούς όρους τα όσα αποφασίστηκαν (τα περίφημα deals) στην πρόσφατη Υπουργική συνάντηση της Διατλαντικής Συνεργασίας για την Ενέργεια (P-TEC). Μέχρι πέρυσι (προ Τραμπ στην εξουσία) η Διατλαντική Συνεργασία αφορούσε τόσο την Ενέργεια όσο και το Κλίμα και ζητήματα ενεργειακής μετάβασης (P-TECC). Μετά την επάνοδο Τραμπ, κλίμα/ενεργειακή μετάβαση εξοβελίστηκαν πλήρως από τη Συνεργασία. Έτσι στη συνάντηση των Αθηνών δεν έγινε καμιά συζήτηση για «ενεργειακή μετάβαση». Στόχος ήταν η «ενεργειακή προσθήκη» (energy addition). Τα deals που συνήφθησαν το επιβεβαιώνουν (Exxon-Mobil στο οικόπεδο-2 , συμφωνία για την εισαγωγή/επανεξαγωγή αμερικανικού LNG).
Τα deals αυτά επιδέχονται πολλές αναγνώσεις. Μια απ’ αυτές, η κρατούσα, λέγει ότι «πρόκειται για ένα νέο κεφάλαιο στην ενεργειακή ιστορία της Ελλάδας» με σημαντικά οικονομικά οφέλη και αναβάθμιση της χώρας. Είθε. Αλλά πριν δύο χρόνια, το 2023, στην COP-28 (Ντουμπάι) η Ελλάδα συνυπέγραψε το στόχο της «απομάκρυνσης από τα ορυκτά καύσιμα» (move away from fossil fuels). Τον περασμένο Ιούλιο το Διεθνές Δικαστήριο σε Γνωμοδότησή του (advisory opinion) έκρινε ότι ο στόχος αυτός είναι νομικά υποχρεωτικός. Με τα πρόσφατα deals επομένως είναι σαφές ότι η Ελλάδα βρίσκεται τυπικά εκτός διεθνούς νομιμότητας. Καθώς εμφανίζεται να ευθυγραμμίζεται πλήρως με την ενεργειακή πολιτική του προέδρου Τραμπ (drill baby drill). Ο οποίος θεωρεί την κλιματική κρίση «ως απάτη». Ενώ ο ΓΓ ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες κάνει έκκληση για την εγκατάλειψη των ορυκτών καυσίμων και θεωρεί ότι οι εταιρείες εξόρυξης διαπράττουν «έγκλημα εναντίον της ανθρωπότητας» με τη δραστηριότητά τους. Και σειρά εκθέσεων θεμελιώνουν ότι οι δομές/χρήση ορυκτών καυσίμων οδηγούν σε δραματική αύξηση της θερμοκρασίας και απειλούν την υγεία 2 δις ατόμων παγκοσμίως. Παρά ταύτα, η Ελλάδα επέλεξε αυτό τον δρόμο με τη μια θαλάσσια γεώτρηση μετά την άλλη (αν και παράγει το 50% ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ).
Από γεωπολιτική άποψη, η ενέργεια είναι η κύρια μεταβλητή για τις ΗΠΑ ως συγκολλητική ουσία για μια νέα, ενοποιημένη προσέγγιση Αν. Μεσογείου και χωρών Μ. Ανατολής, σε ένα ενιαίο χώρο ασφάλειας «από την Κασπία μέχρι τη Μεσόγειο”. Μέσα στον οποίο θα συνυπάρχουν Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ, Αίγυπτος, Κατάρ, Σ. Αραβία, ΗΑΕ ακόμη και Συρία. Σ’ αυτό το πλαίσιο η Ελλάδα θα λειτουργεί όντως ως «πύλη της Ευρώπης» για το Αμερικανικό LNG αλλά χωρίς άλλο διακριτό ρόλο ως μέλος της ΕΕ! Οι ΗΠΑ τείνουν να βλέπουν την Ελλάδα πρωτίστως ως όχημα έκφρασης των απόψεων/συμφερόντων τους στην ΕΕ. Και κατά τα άλλα περίπου ως χώρα της Μ. Ανατολής. Μπορεί μάλιστα να σκέπτονται για συμβολικούς λόγους ακόμη και την ένταξή της στις Συμφωνίες του Αβραάμ( εντάχθηκε πρόσφατα το Καζακστάν).
Αναφορικά με την επίλυση των ειδικότερων προβλημάτων της Αν. Μεσογείου και ιδιαίτερα αυτά της Ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης, ο δείκτης συνεργασίας στον τομέα της ενέργειας και όχι το διεθνές δίκαιο θα είναι ο βασικός κανόνας-οδηγός. Έχει ενδιαφέρον ότι η πρέσβης Κίμπερλι Γκίλφοιλ στην πρόσφατη συνέντευξή της όταν ρωτήθηκε για τη στάση των ΗΠΑ στα ζητήματα των Ελληνοτουρκικών και Κυπριακού απάντησε με γενικότητες. Σχετικά με την Τουρκία ειδικότερα, πρώτον, η Τουρκική κρατική εταιρεία ΒΟΤΑS υπέγραψε το Μάιο 2024 με την Exxon Mobil παρόμοιο μακροχρόνιο deal με αυτό της Ελλάδας για την εισαγωγή 2,5 εκ. τόνων LNG ετησίως. Και δεύτερον οι ΗΠΑ/Τράμπ την βλέπουν ως μεγάλη δύναμη με περιθώρια αυτονομίας (αν και με σύνδρομο περικύκλωσης) ενώ η Ελλάδα φαίνεται να εμπίπτει στη κατηγορία των “ ημι-συμμάχων χωρών” όπως Ισραήλ, Κατάρ κ.α. (βλέπε R. Lissner, “America’s Quasi Alliances”, Foreign Affairs, 14 Νοεμβρίου 2025).
Εν κατακλείδι, deals, κλίμα και γεωπολιτική φαίνεται να δένουν σε ένα μάλλον συγκρουσιακό, μη ευθύδικο σύνολο. Το σταθερό πλαίσιο πολιτικής για την Ελλάδα παραμένει η ΕΕ με δυνατότητα αξιοποίησης του και στην Αν. Μεσόγειο (πενταμερής διάσκεψη) χωρίς να παραβλέπεται βεβαίως ο ρόλος των ΗΠΑ. Ας μην τραυματισθεί επομένως πλαίσιο και θέση της χώρας εντός ΕΕ.....
Πηγή: www.tanea.gr