Η «Μεταρρύθμιση» έχει τη χαρά και την τιμή να φιλοξενήσει το δοκίμιο-βοβλιοκρισία του Βασίλη Καπετανγιάννη με αφορμή το βιβλίο του Γιάννη Βούλγαρη «Στην άκρη του γκρεμού». Πρόκειται για μια έγκυρη και επικαιροποιημένη ματιά που συμπίπτει με την 10η επέτειο του δραματικού πρώτου εξαμήνου του 2015 που έφερε τη χώρα «στο Χείλος της Αβύσσου» όπως θα μπορούσε να είναι, κατά τον Καπετανγιάννη, ο εναλλακτικός αλλά ταυτόσημος και εξ ίσου νοηματικός τίτλος του βιβλίου του Βούλγαρη.

Μέσα από το δοκίμιο του πολιτικού επιστήμονα, αναλυτή και βιβλιοκριτικού ξετυλίγονται μπροστά μας, για μια ακόμη φορά, τα τραγικά γεγονότα αυτής της περιόδου που αναλύονται από τον συγγραφέα του βιβλίου και που οδήγησαν τη χώρα, από τα πρόθυρα της χρεοκοπίας μιας ανεύθυνης διαπραγμάτευσης, στο αυτοακυρωθέν αντιευρωπαϊκό δημοψήφισμα και στη συνέχεια στο τρίτο «περιττό, μοναχικό και αυτοτιμωρητικό», κατά τον Βούλγαρη, μνημόνιο που υπέγραψε η «Πρώτη φορά Αριστερά». Μια περιπέτεια που κόστισε ακριβά στην πορεία της χώρας.

«Το βιβλίο του Βούλγαρη αποτελεί αναγκαστικό ανάγνωσμα για κάθε προβληματισμένο και υπεύθυνο πολίτη» γράφει ο Καπετανγιάννης. Και συνεχίζει: «πάνω απ’ όλα όμως είναι άκρως διδακτικό, πολύτιμη πολιτική παρακαταθήκη απαραίτητη για την εθνική μας αυτογνωσία». Οι λαοί που δεν βγάζουν τα αναγκαία, συμπεράσματα από τις κρίσιμες στιγμές της ιστορική τους διαδρομής κινδυνεύουν να ξαναζήσουν τος περιπέτειες που τους έφεραν στην άκρη του γκρεμού. Και τότε δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα αποφύγουν ξανά το γκρέμισμα. Αυτή είναι και η μεγάλη απειλή που επισημαίνει ο Βασίλης Καπετανγιάννης στο πολιτικό του δοκίμιο.

Γιάννης Μεϊμάρογλου

------------------------------------------------------------------- ---------------------------  ------------------------------------------------------- 

Μια συνεκτική αφήγηση του Γιάννη Βούλγαρη για την εθνική τραγωδία (2007-2019).

Συμπτωματικά επετειακή.

Δέκα χρόνια από το εφιαλτικό Α’ εξάμηνο του 2015 της διακυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ.

Στο Χείλος της Αβύσσου θα μπορούσε να είναι ένας εναλλακτικός αλλά ταυτόσημος και εξίσου νοηματικός τίτλος του πρόσφατου βιβλίου του Γιάννη Βούλγαρη, ΣΤΗΝ ΑΚΡΗ ΤΟΥ ΓΚΡΕΜΟΥ, ΕΛΛΑΔΑ 2007-2019, Εκδ. ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, Μάρτιος 2025.

Το βιβλίο του Γιάννη Βούλγαρη, ο, οποίος δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις, καλύπτει την περίοδο 2007-2019. Αφετηρία οι απαρχές της εσωτερικής οικονομικής και πολιτικής κρίσης καθώς και της διεθνούς που ανέκυψε στις ΗΠΑ προς τα τέλη του 2008 και ξαπλώθηκε. Ήταν η πιο σοβαρής μετά εκείνης της Μεγάλης Ύφεσης του 1929.  Τέρμα το σωτήριο έτος 2019,  έτος εκλογών όπου η μεσοβασιλεία του εθνικολαϊκισμού και της διακυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ τερματίστηκε με αλλεπάλληλες ήττες στις ευρωπαϊκές, περιφερειακές, δημοτικές και εθνικές κάλπες.

Πρόκειται για μια αφήγηση καλογραμμένη, με σύνεση και μέτρο, συνεκτική, συνθετική, συνολικής ερμηνείας των γεγονότων, εξαιρετικών αξιολογήσεων. Είναι το αφήγημα μιας εθνικής τραγωδίας με γραφή απλή και κατανοητή, χωρίς πολλές παραπομπές και βιβλιογραφία αλλά και χωρίς εκπτώσεις στην επιστημονική μεθοδολογία και τις αξίες του συγγραφέα. Άνετη η ροή του κειμένου, σαφή τα νοήματα με αναγνωστικό στόχο τον ενημερωμένο πολίτη. Πρόκειται για πολιτική επιλογή, όπως ο ίδιος αναφέρει στην Εισαγωγή του, η προσφυγή δηλαδή σε μια τέτοια προσέγγιση έναντι μιας πιο ακαδημαϊκής με εξειδικευμένη, επαγγελματική ορολογία, πλήθος παραπομπών και εκτενή βιβλιογραφία. Η επιλογή του αυτή κρίνεται ως απολύτως επιτυχής.

Το βιβλίο χωρίζεται σε 10 Κεφάλαια. Δε θα είχε νόημα να τα απαριθμήσω εδώ ούτε και να σταθώ σε παραλείψεις ή σε σημεία στα οποία θα μπορούσε κανείς να προτείνει και να εκφέρει ευλόγως μια διαφορετική ερμηνεία και αξιολόγηση. Η μακρά ιστορική περίοδος που καλύπτεται προσφέρεται εξ ορισμού για ενδελεχή συζήτηση και ευλόγως επιδέχεται διαφορετικές προσεγγίσεις και ερμηνείες ακόμα και απολογητικές που αφθονούν. Άλλωστε, οι απόψεις του Βούλγαρη είναι γνωστές από την αρθρογραφία και τις παρεμβάσεις του ως ιστορικός και πολιτικός αναλυτής, συνεπής θεράπων της πολιτικής επιστήμης, συνοπτικά από το ρόλο του ως δημόσιος διανοούμενος. Ούτε έχει νόημα να παραθέσω  τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγει για τις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις τη περιόδου, τη φυσιογνωμία και το ρόλο των πολιτικών δυνάμεων. Προσωπικά, θα συμφωνούσα με τα περισσότερα

Αξίζει, ωστόσο, να τονιστούν εκ προοιμίου δυο καίριες προσεγγίσεις: πρώτον, ότι δεν καταδικάζει συλλήβδην τους πολιτικούς, το πολιτικό σύστημα και τις πολιτικές δυνάμεις, ως είθισται, ως μοναδικούς υπεύθυνους των εθνικών δεινών. Αντίθετα, μάλιστα, σφόδρα επικρίνει και αντιπαλεύει τις επικίνδυνες αντιπολιτικές, μηδενιστικές τάσεις και συμπεριφορές και δεύτερον υπερασπίζεται με ισχυρά και πειστικά επιχειρήματα το  προ της κρίσης παρελθόν της χώρας, τα αξιόλογα επιτεύγματα, κοινωνικά και πολιτικά, εθνικά της Μεταπολίτευσης χωρίς να παραγνωρίζει τις ευθύνες, τα σοβαρά λάθη και τις αδυναμίες στη διαδρομή μέχρι τη χρεοκοπία. Ήταν η καλύτερη περίοδος που γνώρισε ποτέ η χώρα από όλες τις απόψεις. Δε χρειάζεται να επιμείνω σε αυτό. Είναι συγκριτικά αυταπόδεικτο. 

Περί Χρεοκοπίας και Μνημονίων

Περιττό δε να επισημάνω ότι η ανάλυσή του συγγραφέα καταρρίπτει σειρά μύθων για τη χρεοκοπία της χώρας. Γνωρίζουμε από επιστημονικές μελέτες τις αιτίες της χρεοκοπίας του κράτους, το ασφαλιστικό κατά τα 2/3, την αλόγιστη αύξηση του Δημόσιου τομέα και των μισθών, τον άκρατο δανεισμό για κατανάλωση και το υπέρογκο χρέος, τις πελατειακές πρακτικές, τα ψευδή στοιχεία για το έλλειμμα που η κυβέρνηση του Κ. Καραμανλή δήλωνε στην ΕΕ, την έλλειψη ανταγωνιστικότητας, το εμπορικό έλλειμμα και τα δομικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας παρά τις προόδους που είχε σημειώσει στο προηγούμενο διάστημα και παρά τα επιτεύγματα της διακυβέρνησης του Κ. Σημίτη (1996-2004). Λόγω της χρεοκοπίας και της βαθειάς κρίσης αντίστοιχα, βέβαια, ήταν και τα μέτρα που έπρεπε να ληφθούν μέσω των Μνημονίων. Βαθειά και σοβαρή η ασθένεια, επώδυνες οι δόσεις του φαρμάκου. Η εναλλακτική ήταν η άτακτη χρεοκοπία και η κατάπτωση της χώρας σε ένα αποτυχημένο και φτωχό κράτος της Υποσαχάριας Αφρικής ή στην καλύτερη περίπτωση σε ένα είδος Αργεντινής που ο Αμερικανός Νομπελίστας οικονομολόγος κ. Στίγκλιτς μας παρότρυνε να τη μιμηθούμε, διότι υπήρχε μέλλον μετά τη χρεοκοπία.!!  Εξάλλου, ο γενναιόδωρος Σόιμπλε, ο εκλιπών Υπουργός Οικονομικών τότε της Γερμανίας, μας προσέφερε 50 δις. ευρώ ως ανθρωπιστική βοήθεια για την προσωρινή (;!) έξοδο της χώρας από την ευρωζώνη, το Grexit, για να συνέλθουμε.

Ο Βούλγαρης ορθώς υποστηρίζει ότι οι μεταρρυθμίσεις που η χώρα έπρεπε από μόνη της προ πολλού να είχε κάνει σε πολλούς τομείς επιβλήθηκαν τελικά εκ των έξω, μέσω των Μνημονίων το πρώτο εκ των οποίων χαρακτηρίζει «ανεπαρκές, κακοσχεδιασμένο, πρόσκαιρο και τιμωρητικό», το δεύτερο, «το δυσκολότερο και πιο φιλόδοξο που έβαζε την Ελλάδα στο αναμορφωτήριο» και το τρίτο  «περιττό, μοναχικό και αυτοτιμωρητικό» (σελ. 356), κατά προφανή επιεική του έκφραση, διότι ήταν ταπεινωτικό, εντελώς περιττό, αχρείαστο και επαχθέστερο όλων προκαλώντας τεράστια ζημιά στη χώρα.

Γιατί, άραγε, χρειάστηκαν 3 Μνημόνια και μια δεκαετία για να μπορέσει η χώρα να βγει από την κρίση τόσο τραυματισμένη, έχοντας απολέσει τόσο μεγάλο έδαφος, ουραγός σχεδόν στην ΕΕ των 27 μελών; Γιατί, κυρίως, οι πολίτες ακολούθησαν τη δημαγωγία και την πολιτική απάτη πως τα Μνημόνια θα μπορούσε κάποιος να τα καταργήσει με ένα νόμο και με ένα άρθρο, να τα σχίσει και να τα πετάξει στον κάλαθο των αχρήστων εν μέσω μουσικής χορευτικής επίδειξης των αγορών υπό την μουσική υπόκρουση παραδοσιακών λαϊκών ελληνικών οργάνων; Γιατί με τόση ευκολία η ερμηνεία της κρίσης μετατοπίστηκε από την ασθένεια (τα αίτια της χρεοκοπίας) στο φάρμακο; (τα Μνημόνια). Γιατί η κοινωνία «αισθανόταν τις παρενέργειες του φαρμάκου έχοντας απωθήσει την ασθένεια; (σελ. 202). Γιατί η πλειοψηφία των πολιτών πίστεψε (και νομίζω ότι εξακολουθεί υποκριτικά να πιστεύει) ότι κάποιοι άρπαγες και ζηλευτές της ωραιότητας και του πλούτου μας επέβαλαν τα Μνημόνια που έφεραν την κρίση κι όχι ότι αυτά ήταν η αναπόφευκτη και οδυνηρή συνέπειά της χρεοκοπίας για την οποία ήμασταν υπεύθυνοι;

Τα ανωτέρω συνιστούν μια σειρά ερωτημάτων που δε νομίζω ότι έχουν απαντηθεί γενικότερα με επάρκεια γι αυτό και το φαινόμενο της μετάθεσης ευθυνών και μυθοπλαστικών πολιτικών ερμηνειών για τα δεινά της χώρας τείνει να επαναλαμβάνεται με διάφορες αφορμές και προσχήματα. Ωσάν, άπαντες να είναι έτοιμοι να ακολουθήσουν ως αγέλη τον πρώτο τυχόντα δημαγωγό, λαϊκιστή και πολιτικό απατεώνα που ανταποκρίνεται σε κάποιες ανεδαφικές «προσδοκίες» και εφιαλτικά στην ουσία «οράματα» ως δήθεν ανωτέρας ηθικής πολιτικής υπόστασης. Έτσι, άτομα και συλλογικότητες απαρνούνται τον ορθό λόγο και βολεύονται με τις θωπείες των συναισθημάτων τους. Οι τάσεις αυτές έχουν προσλάβει μορφή παλιρροιακών κυμάτων ενώ δεν έχει βρεθεί αποτελεσματικός τρόπος αναχαίτισής τους. Το μίσος, η μισαλλόδοξη πολιτική, ο διαβρωτικός λαϊκισμός έχουν πολτοποιήσει την κοινή γνώμη, ιδιαίτερα τις νέες γενιές,  το δηλητήριο έχει εισχωρήσει βαθειά στο κοινωνικό και πολιτικό σώμα, είναι πάντα μαζί μας ενώ αντίδοτο δεν έχει ακόμα βρεθεί.

Υπάρχει Ιστορικό Επιμύθιο;

Θα έλεγα εν τέλει ότι η Ιστορία δεν υπαγορεύει κανένα επιμύθιο, εάν οι ίδιοι οι πολίτες αρνούνται πεισματικά να συνάγουν τα ορθά πολιτικά συμπεράσματα, να αναστοχαστούν με κριτική ατομική και συλλογική διάθεση και να σχεδιάσουν το μέλλον αποφεύγοντας τα λάθη του παρελθόντος. Διότι, εάν δεν το πράξουν, κοινότυπο είναι το συμπέρασμα ότι είναι καταδικασμένοι να τα διαπράξουν εκ νέου.

Ο Βούλγαρης με το βιβλίο του προσφέρει στους πολίτες και ιδιαίτερα στους νέους μια θαυμάσια ευκαιρία συνειδητοποίησης των αιτιών και αποτελεσμάτων μιας, πράγματι, εθνικής τραγωδίας.  Μια ευκαιρία αναστοχασμού και αυτογνωσίας. Η ευκολία με την οποία η περιώνυμη ελληνική «κοινωνία», όχι μόνο οι νέες γενιές αλλά και οι παλιότερες,  πέφτει συνειδητά θύμα ολοκληρωτικών ιδεολογιών, απίθανων θεωριών συνομωσίας, δημαγωγών και λαϊκιστών κάθε απόχρωσης, δείχνει ακριβώς ότι τα παθήματα δεν έγιναν μαθήματα. Η «κοινωνία»  (οι γενιές της κρίσης) όχι μόνο δεν ωρίμασε αλλά αρέσκεται να επιδίδεται σε ταυτόσημες αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές. Αυτή τη φορά, όμως, κανείς δεν πρόκειται να μας εμποδίσει να αυτοκτονήσουμε.

Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση της πολιτικής εργαλειοποίησης του δυστυχήματος των Τεμπών, πάνω στο οποίο χρίστηκε μια νέα, πρωτοφανής πολιτική απάτη από συγκεκριμένα κέντρα και παράκεντρα εξουσίας αλλά και πρόθυμους προαγωγούς όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης έρμαια του συρμού και της αγέλης. Παροξυσμός, παράνοια. Αλλά, πώς μπορεί κανείς να ψέξει απλούς πολίτες όταν πρώην Π/Θ κάνει λόγο για «μπάζωμα στον τόπο του εγκλήματος»[i]; Εξ ου και η χαμηλή εμπιστοσύνη προς του θεσμούς της φιλελεύθερης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και τις κατακτήσεις της χώρας που επιτεύχθηκαν με ιδρώτα και αίμα. Ελάχιστη αξία έχουν για τις νέες γενιές. Οι νέες τεχνολογίες, οι διαδικτυακές κοινότητες, τα λεγόμενα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν σοβαρές συνέπειες για τη φιλελεύθερη δημοκρατία. Μπορούν να αποτελέσουν θερμοκήπιο αντιδημοκρατικών ολοκληρωτικών πολιτικών προσανατολισμών και επιλογών.

Γι αυτό και η πολιτική βία, η οποία έχει ενδημικό χαρακτήρα όχι μόνο στους δρόμους δοθείσης ευκαιρίας και ως «επαναστατική άσκηση» αλλά ιδιαίτερα εκεί όπου δεν έπρεπε να έχει, ήτοι στην Ανώτατη Εκπαίδευση, στα Πανεπιστήμια[ii]. Η πρόσφατη φασιστική εισβολή άνανδρων μασκοφόρων τραμπούκων στη Νομική Σχολή Αθηνών το επιβεβαιώνουν. Υποτίθεται αποτελούν προπύργια της ελεύθερης έκφρασης και διακίνησης των ιδεών, εργαστήρια παραγωγής δημοκρατικών πολιτών. Το αντίθετο ακριβώς συμβαίνει. Δυναμικές μειοψηφίες αριστερού και ακροαριστερού κυρίως χαρακτήρα βιαιοπραγούν και ελέγχουν. Η βία όχι μόνο  γίνεται ανεκτή αλλά και επιδοκιμάζεται ευρέως. Μάλιστα δε όχι μόνο από τις κομμουνιστικές και αριστερές πολιτικές δυνάμεις που την έχουν εγγεγραμμένη  στο ιστορικό τους DNA αλλά και ως συστατικό στοιχείο της ιδεολογικής και  «αντισυστημικής» πολιτικής τους ταυτότητας, αλλά και από εκείνες που αυτοχαρακτηρίζονται ως «δημοκρατικές» και «προοδευτικές» που συχνά ποιούν τη νήσσα. Πρόκειται για μια παράμετρο που έχει σαφή ιδεολογική και πολιτική προέλευση και στήριξη και εμποδίζει την πρόοδο της χώρας και την πολιτισμένη πολιτική συμβίωση. Η χώρα κάηκε στην περίοδο των «Αγανακτισμένων» και της αντιμνημονιακής παράνοιας αλλά ελάχιστοι έκλαψαν για τη δολοφονία των τριών αθώων πολιτών της MARFIN[iii] (5/5/10). Ουδείς εκ των διαδηλωτών της ημέρας εκείνης είχε αντιδράσει στη δολοφονική επίθεση, αντίθετα ενθάρρυναν τους δολοφόνους.  Ελάχιστοι θυμούνται τα ονόματα των νεκρών. Ένα διακριτικό μνημείο τους βανδαλίζεται. Από την άλλη μεριά, δεν έλιωσε μύτη στην περίοδο εφαρμογής του Τρίτου, αχρείαστου και χειρότερου Μνημονίου από την κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ. Κάτι δείχνει.  

Η χρεοκοπία της χώρας, η πολύπλευρη εθνική κρίση και τραγωδία στην περίοδο που καλύπτει το βιβλίο του Βούλγαρη, γεγονός που ναι μεν ορθά τοποθετείται στις παγκόσμιες και ευρωπαϊκές διαστάσεις της, έχει βαθύτερες ιστορικές ρίζες και ανατρέχει σε πολιτικές, ιδεολογικές τάσεις και  πολιτικές συμπεριφορές που αναπτύχτηκαν κυρίως στην περίοδο της Μεταπολίτευσης. Από την Ανδρεοπαπανδρεϊκή  ιδεολογία του τριτοκοσμικού  «σοσιαλισμού», τον αντιαμερικανισμό, τον αντιδυτικισμό και τον «Αυριανισμό» μέχρι τον εθνικολαϊκισμό της Αριστεράς και της άκρας Δεξιάς. Το έδαφος είχε προλειανθεί. Η ιδεολογική προετοιμασία είχε γίνει. Οι κομματικές εκλογικές μετατοπίσεις ήρθαν ως φυσικό φαινόμενο, έστω και παροδικό, ως Πλημμυρίδα.

Το Μεγάλο Ψέμα

Ένα από τα Μεγάλα Ψέματα, μια Μεγάλη Πολιτική Απάτη είναι ο ισχυρισμός, το οποίο δυστυχώς αποδέχονται κι ορισμένοι σοβαροί αναλυτές και δημοσιογράφοι, ότι η κυβέρνηση των  ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ έβγαλε τη χώρα από τα Μνημόνια και ο κ. Τσίπρας φόρεσε γραβάτα. Ένα, δηλαδή, αντισυστημικό κόμμα τα κατάφερε εκεί όπου δεν τα κατάφεραν τα συστημικά!!  Αποτελεί μια άλλη, από τις πολλές, ιδεολογική ψευδαπάτη και πολιτική παραπλάνηση διότι α) τα συστημικά κόμματα, Η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, ήταν εκείνα που έβγαλαν στην ουσία τη χώρα από τα Μνημόνια[iv] (2012-2014). Χωρίς τα επιτεύγματα της κυβέρνησης εκείνης, χωρίς την πρωτοφανή για τα παγκόσμια χρονικά αναδιάρθρωση του χρέους (PSI) και τη διευθέτησή του, με τεράστιο πολιτικό κόστος για το ΠΑΣΟΚ και προσωπικό για τον πρόεδρό του Ε. Βενιζέλο που υπηρέτησαν το εθνικό συμφέρον, θα ήταν αδύνατη η επιβίωση της χώρας και β) το τρίτο Μνημόνιο των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ ήταν αχρείαστο, περιττό και καταστροφικό για τη χώρα που τη ζημίωσε με πάνω από 100 δις. νέα δάνεια και απώλειες.[v] Ήταν αποτέλεσμα μιας εφιαλτικής πολιτικής της κομμουνιστογενούς αριστεράς και ακροδεξιάς  εθνικολαϊκιστικής διακυβέρνησης που έφερε τη χώρα στην ΑΚΡΗ ΤΟΥ ΓΚΡΕΜΟΥ. Εξ αιτίας αυτών διαιωνίστηκε η κρίση για μια ακόμη πενταετία με ολέθρια αποτελέσματα. Ακραία διχαστική πολιτική πόλωση από την Αριστερά ( ή εμείς ή εσείς και τα συναφή), ακροαριστεροδεξιός λαϊκισμός, άρνηση συναίνεσης βύθισαν τη χώρα σε πυκνό σκότος. Άλλες χώρες, όπως η Ιρλανδία και η Πορτογαλία, βγήκαν από το τούνελ των δικών τους Μνημονίων μέσα σε 2-3 χρόνια, χάρις στη συναίνεση των πολιτικών δυνάμεων. Το κοινωνικό κόστος ήταν απείρως μικρότερο.

Θα πρέπει, επί τέλους, να τονιστεί με έμφαση ότι η σωτηρία της χώρας, ήτοι η παραμονή της στο ευρώ, την ευρωπαϊκή οικογένεια και τις σταθερές αμυντικές και γεωπολιτικές της συμμαχίες δεν οφείλεται στον κωλοτούμπα, τον οποίο ορισμένοι ανοήτως χειροκροτούν, διότι έσωσε το πρωτίστως το τομάρι του, και των συν αυτώ, αλλά στη συναίνεση των δημοκρατικών κομμάτων της αντιπολίτευσης. Η ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι δικαιώθηκαν πλήρως, έπραξαν το εθνικό τους καθήκον και συναίνεσαν για το Τρίτο Μνημόνιο, που, άλλωστε, είχε τεθεί ως απαραίτητος όρος από την ΕΕ,  διότι η κυβέρνηση είχε απολέσει την κοινοβουλευτική της πλειοψηφία με την αποχώρηση των διαφωνούντων με το Τρίτο Μνημόνιο βουλευτών.

Τελικά, η λοιδορούμενη μειοψηφία του 38% στο άθλιο και αντισυνταγματικό εκείνο Δημοψήφισμα της 5^ης Ιουλίου του 2015,  το «Μένουμε Ευρώπη», που χλευαζόταν από τους κυβερνώντες και τους ποικίλους αριστερούς, ήταν εκείνη που τελικά επέβαλε την παραμονή της χώρας στη ευρωζώνη και την ΕΕ και υπερασπίστηκε με σθένος τη φιλελεύθερη δημοκρατία και τους θεσμούς της.

Πρωτοσέλιδο του επίσημου  δημοσιογραφικού οργάνου του ΚΚΕ λίγες μέρες πριν το Δημοψήφισμα της 5^ης Ιουλίου του 2015. Το μυημένο στις αριστερές ίντριγκες και πολιτικές απάτες της Αριστεράς ΚΚΕ είχε καταλάβει το «κόλπο». Το ΝΑΙ υπερίσχυσε με 61.31% ενώ το ΝΑΙ (το Μένουμε Ευρώπη) περιορίστηκε στο 38,69%. Την επομένη το ψάρι βαφτίστηκε κρέας και προετοιμάστηκε η κωλοτούμπα καθ’ οδόν προς το Τρίτο Μνημόνιο.

Η κυβερνητική προπαγάνδα. Ο «Μεγάλος Ηγέτης της Ευρώπης» την επαύριον έβαλε την ουρά στα σκέλια του κι έκανε μια θεαματική κωλοτούμπα. 

Δεν ξέρω αν το ψέμα έχει κοντά ποδάρια. Γεγονός πάντως είναι ότι οι εξελίξεις από την επομένη κιόλας του Δημοψηφίσματος ήταν ραγδαίες και συνταρακτικές και αποκάλυψαν την έκταση της αντιμνημονιακής πολιτικής απάτης και την απόλυτη διάψευση της λαϊκιστικής Επαγγελίας που κατακρημνίστηκε με παταγώδη κρότο.

Μια χαρούμενη ατμόσφαιρα, που δεν κράτησε πολύ.  Περιχαρείς νεολαίοι πανηγυρίζουν τη νίκη του «ΟΧΙ» στο Δημοψήφισμα της 5^ης Ιουλίου 2015 με καλαματιανό στην πλατεία Συντάγματος στην Αθήνα.

Οι μετέπειτα πολιτικές εξελίξεις με τις εθνικές εκλογές του 2019 και των δυο εθνικών αναμετρήσεων το 2023 και την πλήρη εκλογική κατάρρευση και αυτοεξευτελισμό του ΣΥΡΙΖΑ επιβεβαίωσαν την εκτίμηση ότι η ενίσχυση εκείνης της μειοψηφίας του 38.69% αυτής παραμένει ακόμα η μόνη σοβαρή ελπίδα και εγγύηση για την πρόοδο και το μέλλον της χώρας. Στο βαθμό μάλιστα που το ΠΑΣΟΚ ως αξιωματική αντιπολίτευση δεν φαίνεται ικανό προς το παρόν να ανταποκριθεί επαρκώς στο ρόλο του[vi]. Κι όταν μάλιστα το προς Ανατολάς[vii] αταβιστικό ιδεολογικό ιστορικό υπόστρωμα και η ρωσοφιλία, ο αμφίσημος ευρωπαϊκός και δυτικός προσανατολισμός, χρεοκοπημένες ιστορικά και παρωχημένες ιδεολογίες και συμπεριφορές παροξύνουν την πολιτική παράνοια, τις θεωρίες συνωμοσίας[viii], τον διπολισμό του κοινωνικού και πολιτικού σώματος και ρευστοποιούν το κομματικό σύστημα.

2019: Η Επόμενη Ημέρα

Το 2019, οι πολιτικές δυνάμεις που έφεραν τη χώρα στην Άκρη του Γκρεμού υπέστησαν στρατηγική ήττα σε πολλαπλές κάλπες φέροντας στη διακυβέρνηση της ώρας το κόμμα της ΝΔ του Κυριάκου Μητσοτάκη. Και η ήττα αυτή επιβεβαιώθηκε πανηγυρικά στις εκλογές του 2023. Η χώρα μέσα σε λίγα χρόνια άλλαξε σελίδα. Έπαψε να είναι το «μαύρο πρόβατο» και περιβάλλεται με επαίνους για την προσπάθειά της. Αλλά, αυτό είναι μια άλλη αφήγηση.

Το πιο δύσκολο είναι να επουλωθούν οι πληγές της τραγωδίας. Ακόμα χαίνουν, διότι αυτό αποζητούν ορισμένες πολιτικές δυνάμεις της αντιπολίτευσης. Η διχαστική πολιτική, ο Εμφύλιος συνεχίζεται και αναζωπυρώθηκε με την τεράστια πολιτική απάτη των Τεμπών που συμπαρέσυρε τα πάντα στο πέρασμά της. Ευτυχώς όχι επί μακρόν. Κατασκευάζεται και σήμερα ένας «άλλος» κόσμος, μια ανύπαρκτη πραγματικότητα. Με την  υπαρκτή πραγματικότητα ορισμένες πολιτικές δυνάμεις της αντιπολίτευσης δεν έχουν καμιά επαφή κι επομένως δεν είναι σε θέση να προτείνουν βελτιώσεις και εναλλακτικές λύσεις συμβατές με τα εσωτερικά και διεθνή δεδομένα και πλέον κεκτημένα. Είναι δε γελοίο να παρατηρεί κανείς ότι οι πιο ένθερμοι «υπερασπιστές» της «αστικής» δημοκρατίας είναι αυτοί ακριβώς που συστηματικά την υπονομεύουν και επιδιώκουν να την καταργήσουν. Εν μέσω μάλιστα θυελλωδών διεθνών τίποτα δεν είναι δεδομένο[ix].

Αντί Επιλόγου

Το βιβλίο του Βούλγαρη αποτελεί αναγκαστικό ανάγνωσμα για κάθε προβληματισμένο και υπεύθυνο πολίτη. Οι διαφωνίες που μπορεί να έχει κανείς ως προς ορισμένες εκτιμήσεις και αξιολογήσεις του συγγραφέα μπορεί μεν να καταγραφούν και να συζητηθούν, έχουν, όμως, δευτερεύουσα σημασία. Επί παραδείγματι, έχω υποστηρίξει[x] ότι η κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, στο εφιαλτικό Α’ εξάμηνο του 2015, δεν αμφιταλαντευόταν ούτε ακροβατούσε ούτε είχε «αυταπάτες» όπως υποστήριξε κάποια στιγμή ο κωλοτούμπας (άμα εξαπατούσε τον εαυτό του πόσο μάλλον τους πολίτες με  πολιτικά παραισθησιογόνα). Η κυβέρνηση ως σύνολο ασκούσε μια συνειδητή, ψυχρού υπολογισμού, πολιτική ρήξης με την ΕΕ, προετοιμασίας μετάβασης στο εθνικό νόμισμα και απομάκρυνσης της χώρας από τις σταθερές αμυντικές και γεωπολιτικές της συμμαχίες με στηρίγματα τη Ρωσία και με πρότυπα άλλες χώρες. Απλώς έσπασε τα μούτρα της και το χειρότερο έφερε τη χώρα προ αδιεξόδου,  ΣΤΗΝ ΑΚΡΗ ΤΟΥ ΓΚΡΕΜΟΥ.

Το συνολικό αφήγημα του συγγραφέα για την περίοδο 2007-2019 είναι συνεκτικό, πατά γερά στην πραγματικότητα, ταξινομεί και αξιολογεί πολύπλευρα, συνθετικά και ορθολογικά τα συνταρακτικά γεγονότα. Πάνω απ’ όλα είναι άκρως διδακτικό, πολύτιμη πολιτική παρακαταθήκη, απαραίτητη για την εθνική μας αυτογνωσία, ιδιαίτερα δε άκρως επίκαιρο, καθώς, μετά από 10 χρόνια, διανύουμε επετειακά διαδρομές και «ορόσημα» της εφιαλτικής διακυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, των Τσίπρα-Καμμένου και της Καραμανλικής συνιστώσας. «Ήταν ασφαλώς το πιο δραματικό εξάμηνο της Μεταπολιτευτικής Ελλάδας, τόσο για τη χώρα όσο και για την κοινωνία», γράφει ο Βούλγαρης (σελ. 258).

 Δεν πρέπει ποτέ να το ξεχάσουμε. Ποτέ.