Είναι παράφρων ή πανούργα ιδιοφυιία ο Ερντογάν; Πάντως, αν στην κατρακύλα της λίρας το μόνο κυβερνητικό μέτρο τού μόλις επανεκλεγέντα είναι η μόχλευση της κατάρρευσης του τραπεζικού συστήματος, παράλληλα με την εξύφανση σεναρίων για την ύπαρξη εσωτερικού εχθρού η απάντηση έχει μικρότερη αξία από την πρόκληση του καθεαυτό ερωτήματος.
Μια νέα κατάσταση (ο τρίτος ο γύρος, ο τελικός;) για το ΑΚΡ είναι προ των πυλών: η τρομοκρατία των εξεγερμένων πιστών-τιμωρών οι οποίοι ?κατά το μη σπάνιο παράδειγμα της τουρκικής ιστορίας τον αιώνα που πέρασε? στρέφεται «αυθόρμητα» εναντίον του εσωτερικού εχθρού: όσων κρατούν το χρυσάφι, όσων κρύβουν το συνάλλαγμα, των δυτικόφιλων, των απίστων, των ολίγως πιστών, των μειονοτήτων (ιδίως των αστικών), των αλλόθρησκων, των εν γένει αστών ή τοις πράγμασι αστικοποιημένων, όσων δηλαδή όλα αυτά τα δεκαπέντε χρόνια δεν άλλαξαν και γι’ αυτό κινδυνεύουν. Μια γεύση των πιθανών εντολοδόχων του καθεστώτος έλαβε η Τουρκία τις μέρες που ακολούθησαν το πραξικόπημα: μιλώ για τους εξαγριωμένους εκδικητές, που δεν δίσταζαν να λιντσάρουν αμούστακους κληρωτούς.
Μ’ έναν σμπάρο δυο τρυγόνια: με την ακατάσχετη χρεοκοπία, και χωρίς να κινδυνεύει μήτε το κεφάλι του (όπως του Μεντερές) μήτε ο θώκος του (όπως του Ερμπακάν) αυτός ο συνομιλητής της δημοκρατιών μας θα παγιώσει τη θέση για τον ίδιο και την οικογένειά του και θα ξεφορτωθεί μια και καλή το τμήμα της κοινωνίας, που δεν του υποτάσσεται: θα τους διώξει από τη χώρα, θα τους αναγκάσει να φύγουν, να πεινάσουν. Την ίδια στιγμή οι πομφόλυγές του νέου προφήτη θα επιβεβαιώνονται: «μας πολεμούν», «μας εχθρεύονται», «δε μας σώζουν –όπως άλλους». Δημεύσεις, ατυχήματα εκτελέσεων, κοινωνικοποιήσεις δεν θα αποτραπούν, καθώς το δίκαιο το αντιλαμβάνονται οι φορείς του σημερινού κράτους με διαφορετικό τρόπο απ’ ό,τι πριν τις σαρωτικές αλλαγές του Προέδρου!
Θα επιτρέψει κάτι τέτοιο ο «εξωτερικός εχθρός»; Όπως συνήθως συμβαίνει, εδώ και εκατόν πενήντα χρόνια, όταν η διεθνής κοινότητα θα το αποφασίσει να αντιδράσει θα είναι πλέον πολύ αργά. Ο τσαρισμός άλλωστε φαίνεται να έχει δώσει το πράσινο φως στον κουμπάρο τού Έλληνα πρώην. Ευτυχώς για εμάς τότε ο τσάρος, όχι ο κουμπάρος, δίστασε το 2015? τώρα αποθρασυμμένος γιατί να κάνει πίσω; Η αναμονή και το μούδιασμα παρουσιάζονται κακός σύμβουλος (ας ρίξει κανείς μια ματιά στην κατάντια της ελληνικής δημοκρατίας). Έχασε πρόσφατα, είναι αλήθεια, επίσης η τουρκική αντιπολίτευση την τελευταία ίσως ευκαιρία της: ο «λίγος» Κιλιντσάρογλου, που ωστόσο τόλμησε να εγκαινιάσει, τόσο βέβαια, καθυστερημένα την προσέγγιση με τους δημοκράτες Κούρδους, αφέθηκε να υποσκελιστεί από έναν άχρωμο μιντιακό βέρο «Τούρκο» υποψήφιο.
Ας μη φανεί η δημοκρατική διεθνής κοινότητα εξίσου λίγη: ας επιδιώξει, όσο μπορεί, να παράσχει ρευστότητα στην τουρκική οικονομία και ας αναζητήσει τρόπους δημιουργικής υπαγωγής του τουρκικού προϋπολογισμού σε αναπτυξιακή και εξυγιαντική κατεύθυνση. Το χρέος είναι το μικρότερο πρόβλημα. Αν η τουρκική οικονομία σταθεί στα πόδια της, αν οι Τούρκοι δεν καταλήξουν στην πλήρη εξαθλίωση υπάρχει (κάποια) ελπίδα. Το διακύβευμα ενόψει του ανακαινισμένου απολυταρχισμού-ολοκληρωτισμού δεν πρέπει επιδεικτικά να το αγνοούμε.
Κι αν ακόμη δεν φυτρώνει ο καφές στην Τουρκία, ίσως δεν πρέπει να είμαστε τόσο ανάλογα αφοριστικοί για τη δημοκρατία (το ίδιο ήλπιζε νομίζω κι ο Νεσίν).